دوشنبه, ۱۳ مرداد ۱۴۰۴ / ۱۶:۳۵:۰۵
واکنش ها و بازتاب رسانه های خبری غرب به کشته شدن جمال خاشقچی، فعال و منتقد سعودی همچنان ادامه دارد و سرنوشت وی در هاله‌ای از ابهام است.
به گزارش آذر صبح به نقل از خبرآنلاین بامداد شنبه اخبار قتل جمال خاشقچی،فعال و منتقد دربار سعودی تیتر رسانه های خبری جهان شد. در همین حال فعالان حقوق بشر به طور جدی خواستار پیگیری وضعیت این روزنامه نگار سعودی شده اند. سازمان ملل نیز در پاسخ به این فعالان وعده داده است که قتل خاشقچی را پیگیری خواهد کرد.
هجمه رسانه های خبری علیه عربستان به حدی زیاد است که اطلاعات ضد و نقیضی درباره قتل این روزنامه نگار سعودی منتشر می شود. براساس خبر منتشر شده از سوی روزنامۀ الاخبار، انتقال خاشقچی به عربستان طی یک عملیات پیچیده انجام شده است آن هم پس از اینکه خالد بن سلمان، سفیر عربستان در واشنگتن-یعنی فرزند شاه و برادر ولیعهد سعودی- از قبل به او اطمینان دادند که اگر به کشورش بازگردد به او آسیبی نمی‌رسد و جمال باور کرده و گول سفیر را خورده است.
این در حالی است که سازمان ملل و عفو بین الملل همزمان خواستار تحقیقات جداگانه و مستقل درباره وضعیت خاشقجی شده اند.
ماجرای قتل از آنجا آغاز شد که روزنامه الوطن به بررسی پشت پرده ربوده شدن جمال خاشقچی در ترکیه و احتمال دست داشتن محمد بن سلمان در این ماجرا پرداخت و جو خبری سنگینی در فضای مجازی به راه انداخت.
الوطن گزارش داده بود که اینترپل شاخه عربستان اعلام کرده است که یک شهروند این کشور به اتهام فریبکاری و مسائلی درباره صدور چک های بی محل که تحت تحت تعقیب بوده، به کشور بازگردانده است و فعالان حقوقی این موضوع را اعتراف ضمنی مقامات سعودی به ناپدید شدن جمال خاشقچی، نویسنده سعودی قلمداد کردند. در پی ناپدید شدن این فعال سعودی آنکارا سفیر عربستان در ترکیه را احضار کرد.
پس از آن روز ۱۵ مهر ماه، خبرگزاری رویترز به نقل از دو منبع آگاه در ترکیه خبر داد، مقام‌های این کشور بر این باورند که روزنامه‌نگار منتقد سعودی که پس از ورود به کنسولگری ریاض در استانبول ناپدید شده بود، در داخل ساختمان این مقر دیپلماتیک به قتل رسیده است.
یک مقام ترکیه به خبرگزاری رویترز گفتت: ارزیابی اولیه پلیس ترکیه این است که جمال خاشقجی در کنسولگری عربستان در ترکیه کشته شده است. ما معتقدیم این قتل با قصد قبلی بوده و جسد به خارج از کنسولگری منتقل شده است
در همین حال یک منبع سعودی قتل این روزنامه‌نگار در ساختمان کنسولگری را تکذیب و در بیانیه‌ای اعلام کرد که این اتهامات بی‌اساس است.
خبرگزاری واس به نقل از این منبع گزارش داد: ما شدیدا این اتهامات بی‌اساس را محکوم می‌کنیم و تردید داریم این اظهارات را مسؤولان آگاه ترکیه گفته باشند.
این در حالی است که کنسول عربستان سعودی در استانبول برای نشان دادن حسن نیت درهای کنسولگری را به روی خبرنگار رویترز گشود و حتی داخل کمدها را به خبرنگار نشان داد.
خاشقجی که بود؟
خاشقجی ۵۹ ساله، روزنامه‌نگار، گزارشگر خارجی، سردبیر و مقاله‌نویس سعودی قدیمی و باتجربه است که آثارش در گذشته در پادشاهی آل سعود که بیش از حد محافظه‌کار است، بسیار جنجالی و مناقشه‌آمیز محسوب می‌شد. پس از آنکه محمد بن سلمان به عنوان ولیعهد عربستان و جانشین ملک سلمان ۸۲ ساله برگزیده شد، وی در تبعیدی خودخواسته به آمریکا سفر کرد. خاشقجی به عنوان یکی از همکاران واشنگتن‌پست مقالاتی را درباره عربستان سعودی نوشت که شامل انتقاد از جنگش در یمن، اختلافات دیپلماتیک اخیر ریاض با کانادا و بازداشت فعالان حقوق زنان به دنبال صدور اجازه رانندگی به زنان در این کشور می‌شد.
شکنجه
پس از ساعاتی از انتشار اخبار و تکذیبیه از سوی درباره سعودی، خبر رسید که این فعال سعودی زیر شکنجه کشته شده است.
عربی پست این خبر را افشا کرد و نوشت که وی پس از ۵ روز از ربوده شدن در آنکارا، در سفارت عربستان زیر شکنجه ای وحشیانه کشته شده است.
اما کاربر معروف سعودی که در توئیتر اسرار پشت پرده درباره آل سعود را فاش می کند در این باره در صفحۀ شخصی خود در توئیتر نوشت: «یکی از پانزده نفری که مقامات ترکیه اعلام کردند همزمان با ناپدید شدن جمال خاشقجی وارد ترکیه و سپس از این کشور خارج شده اند، فردی است که ارتباط بسیار نزدیک با محمد بن سلمان (ولیعهد سعودی) دارد و احتمالا او همان کسی است که این عملیات را مدیریت کرده است.»
واکنش ها
کریس مورفی اولین سناتور آمریکایی بود که به این قتل فجیع واکنش نشان داد، و خواستار توضیح عربستان شد.
عضو کمیته روابط خارجی سنای آمریکا گفت: اگر این خبر درست باشد که عربستانی‌ها جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار منتقد عربستانی را به کنسولگری‌شان در ترکیه کشانده و او را در آنجا به قتل رسانده‌اند، در این صورت باید روابطمان را با عربستان کاملا قطع کنیم.
روزنامه رأی الیوم نوشت: سکوت مشکوک ترامپ درباره ناپدید شدن جمال خاشقجی در کنسولگری سعودی در استانبول حاکی از وجود توطئه ای قبلی یا بعدی است! [اگر این خبر صحت داشته باشد] آیا این اقدام حاصل اشتباه محاسباتی رژیم سعودی درخصوص نتایج آن است؟ یا از پیش پشتیبانی یا سکوت آمریکا را درخصوص آن تأمین کرده است؟ شاید سکوت ترامپ نشانه موضوع دیگری و به علت نوع روابطش با اردوغان باشد.
ترامپ پس از این انتقادات سکوت خود را شکستی و به صورت تلویحی از ماجرا ابراز نگرانی کرد.
رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه نیز اعلام کرد از نزدیک پرونده «جمال خاشقجی» نویسنده و منتقد سرشناس سعودی را دنبال می‌کند.
آخرین خبرها و تحلیل حکایت از آن دارد که سرنوشت این فعال سعودی همچنان در هاله ای از ابهام است چراکه تاکنون مقامات سعودی با قاطعیت قتل او را تایید نکرده اند و جنازه او دیده نشده است. خبرگزای رویترز همچنان می گوید او مفقود شده و رسانه های مدافع حقوق بشر می گویند باید تحقیق شود که او کجاست حتی جنازه او!
برخی خبرها حاکی از آن است خاندان آل سعود در مثله کردن جنازه خاشقچی دست داشته اند و گاردین دراین باره جزئیات جدیدی از قتل او فاش کرد.
برخی منابع غیررسمی خبری از پیدا شدن جنازه مثله شده جمال خاشقجی روزنامه نگار مشهور و ناپدید شده عربستانی در یک منزل مسکونی در شهر استانبول ترکیه خبر دادند.
به گزارش ایرنا، این منابع خبری با انتشار توئیت هایی مدعی شدند که این روزنامه نگار منتقد آل سعود توسط ماموران سرویس امنیتی سعودی پس از شکنجه در کنسولگری عربستان به قتل رسیده است.
بر اساس شایعه منتشر شده، خاشقجی توسط ۱۵ ماموری که در روز و ساعت حضور او در کنسولگری از عربستان به استانبول آمده بودند، به قتل رسیده است و قاتلان نیز به کشور خود بازگشته اند.
هنوز این ادعای مطرح شده از سوی هیچ مرجعی تایید نشده ولی توران قشلاقچی رییس انجمن رسانه های ترک ـ عرب دیروز اعلام کرد که با قطعیت می توان گفت که جمال خاشقجی روزنامه نگار عربستانی به قتل رسیده است.
وبسایت روزنامه استار ترکیه به نقل از وی نوشت که ‘اطلاعات قطعی مبنی بر قتل خاشقجی به دست آمده است و مقامات مسئول به ما گفته اند که برای برگزاری مراسم تشییع آماده شوید.’
وی بیان کرد که این روزنامه نگار به روش جنایتکاران داعشی به قتل رسیده است.
قشلاقچی اضافه کرد: بعد از قطعیت کشته شدن خاشقجی، نماز میت او را در مقابل کنسولگری عربستان در استانبول اقامه می کنیم.
وی اظهار کرد: منتظر واکنش مقامات آمریکایی در خصوص سرنوشت خاشقجی هستیم.
رییس انجمن رسانه های ترک ـ عرب اضافه کرد که او به طرز وحشیانه ای به قتل رسیده است.
روزنامه استار ترکیه در وبسایت خود نوشت: پلیس و سازمان اطلاعات و امنیت ترکیه (میت) در حال بررسی نقش ۱۵ مقام سعودی در سرنوشت جمال خاشقجی هستند که در همان روز ناپدید شدند؛ آنها روز قتل وارد استانبول و کنسولگری شده و همان روز چند ساعت بعد به کشور خود بازگشته اند.
به رغم این ادعا، محمد الخطیبی سرکنسول عربستان سعودی در استانبول در مصاحبه با رویترز مطالب مطرح شده درباره ناپدید شدن این روزنامه نگار منتقد آل سعود را رد کرد.
رسانه های ترکیه از اعزام یک گروه پلیسی به کنسولگری عربستان سعودی در استانبول خبر داده و نوشتند که آنها روز گذشته در مدت دو ساعت در کنسولگری به بررسی موضوع پرداختند.
دادستانی استانبول امروز دوشنبه اعلام کرد که موضوع همچنان در حال بررسی است و پلیس تمامی ادعاها و احتمالات درباره او را بررسی می کند.
جمال خاشقجی روزنامه نگار مشهور عربستانی که از اعضای انجمن رسانه های ترک ـ عرب بوده است، از ۶ روز پیش و از زمان مراجعه به ساختمان سرکنسولگری عربستان سعودی در شهر استانبول ناپدید شده است.
به رغم اینکه مقامات و پلیس ترکیه مدعی بودند که او در ساختمان کنسولگری حضور دارد، ولی رسانه های غربی از جمله رویترز اعلام کردند که وی به قتل رسیده است.
شواهد میدانی و اظهارات محمد الخطیبی سرکنسول عربستان سعودی در استانبول نشان می دهد که اسناد و شواهد حضور خاشقجی در کنسولگری عربستان از جمله تصاویر دوربین های مدار بسته این مکان دیپلماتیک توسط مقامات امنیتی آل سعود معدوم شده است.
سرکنسول عربستان سعودی در استانبول در پی ناپدید شدن خاشقجی درهای سرکنسولگری را به روی خبرنگاران رویترز باز و اعلام کرد که به علت فعال نبودن دوربین های مدار بسته، تصاویر ورود و خروج خاشقجی در ساختمان کنسولگری ثبت نشده است و هیچ فیلمی موجود نیست.
خاشقجی ۵۹ ساله، بعد از انتخاب بن سلمان به عنوان ولیعهد عربستان، این کشور را ترک کرده و به آمریکا رفته بود و در روزهای اخیر قصد ازدواج با یک زن تبعه ترکیه را داشت و برای طی کردن مراحل ثبت ازدواج خود مجبور به مراجعه به کنسولگری عربستان در استانبول شد.
مقامات ترکیه تاکنون واکنش نرم و محتاطانه ای در برابر ناپدید شدن خاشقجی از خود نشان داده اند ولی با مشخص شدن ابعاد مخفی این رویداد، پیش بینی می شود که واکنش مقامات ترکیه تندتر شود.
رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه در واکنش به ناپدید شدن این روزنامه نگار در استانبول گفت: منتظر اعلام نتیجه تحقیقات درباره وضعیت جمال خاشقجی روزنامه نگار ناپدید شده عربستانی در استانبول هستیم.
وی افزود: دادستانی ترکیه به طور ویژه موضوع را بررسی می کند و منتظر کیفیت ماجرا و نتیجه تحقیقات آنها در قالب یک بیانیه هستیم. اردوغان خاشقجی را ‘دوست روزنامه نگار قدیمی’ خود خواند و گفت: مساله پیش آمده برای او در کشور ترکیه بسیار ناراحت کننده است.
رییس جمهوری ترکیه با بیان این که امیدوارم با آن چیزی که انتظارش را نداریم، رو به رو شویم، تاکید کرد: من شخصا این مساله را دنبال می کنم و نتیجه را به تمام دنیا اعلام خواهم کرد.
پیش بینی می شود که روابط ترکیه و عربستان سعودی که در پی حمایت مقامات ریاض از دولت السیسی در مصر و نیز تحریم قطر سرد شده، با ناپدید شدن این روزنامه نگار، وارد فضای پر تنش و چالش برانگیز جدیدی شود.
تصویر هوایی از کنسولگری عربستان در ترکیه
گاردین ابعاد تازه‌ای از جزئیات پرونده روزنامه‌نگار سعودی فاش کرد
مسئولان ترکیه گفتند، قتل جمال خاشقجی روزنامه‌نگار برجسته عربستانی در ساختمان کنسولگری این کشور در استانبول به دست تیمی ویژه که از ریاض آمده بودند، انجام شده است.
به گزارش ایسنا، روزنامه گاردین در این رابطه نوشت: مسئولان دولت ترکیه به ویدئوهایی دست یافته‌اند که نشان می‌دهند صندوق‌هایی از داخل ساختمان کنسولگری به داخل خودرویی با شیشه‌های دودی منتقل شده و این عملیات در ساعاتی پس از ناپدید شدن خاشقجی رخ داده است.
یاسین اوکتای یکی از مشاوران اردوغان به شبکه سی ان ان ترکیه گفته بود: اطلاعات خوبی وجود دارند و این پرونده حل نشده باقی نخواهد ماند. اگر مسئولان عربستانی گمان می‌کنند که ترکیه همانند دهه ۹۰ است، در اشتباه هستند.
مسئولانی از دستگاه امنیتی ترکیه به اطلاعاتی دست یافته‌اند که طبق آنها احتمال می‌رود این روزنامه‌نگار و نویسنده مخالف عربستانی که به شدت از محمد بن سلمان ولیعهد عربستان و برنامه‌های اصلاحاتی او در این کشور انتقاد می‌کرد به قتل رسیده است.
محققان هیچ‌گونه اطلاعاتی درباره محل جسد خاشقجی ارائه نکرده‌اند و برخی یگان‌های پلیس هنوز بر این باورند که دلایل کافی برای کشته شدن این روزنامه‌نگار مخالف عربستانی وجود ندارد اما همه آنها اتفاق نظر دارند که دست کم او ناپدید شده است و احتمالا این مساله پیامدهای گسترده‌ای در ترکیه و خارج آن خواهد داشت.
دوستان خاشقجی که به تازگی برای روزنامه واشنگتن پست مقاله می‌نوشت، گفتند: او به دنبال کسب تضمین‌هایی برای حفظ جانش از سوی مسئولان عربستانی بود و اجبارا برای امضای اسناد مربوط به ازدواجش با نامزد ترکیه‌ای‌اش وارد ساختمان شد.
واکنش ها ادامه دارد
پس از واکنش تند کریس مورفی سناتور های دیگر نیز به این قتل واکنش نشان دادن، نمایندگانی از مجلس سنا و مجلس نمایندگان آمریکا ضمن ابراز نگرانی نسبت به سرنوشت جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار مخالف عربستانی که از روز سه‌شنبه در استانبول ناپدید شده، خواستار پاسخ روشن عربستان شدند.
به گزارش ایسنا، به نوشته روزنامه فرامنطقه‌ای القدس العربی، باب کروکر، سناتور جمهوری‌خواه و رئیس کمیته روابط خارجه مجلس سنای آمریکا، کریس کونز، سناتور دموکرات و از اعضای این کمیته و کریس مورفی، از دیگر اعضای کمیته روابط خارجه به همراه جری کانلی، نماینده کمیته روابط خارجه کنگره آمریکا در بیانیه‌ای پاسخ فوری مسؤولان عربستانی درباره سرنوشت خاشقجی را خواستار شدند.
سناتور باب کورکر گفت: شخصا با سفیر عربستان سعودی در آمریکا موضوع خاشقجی را در میان گذاشتم و از کنسولگری عربستان سعودی در استانبول خواستم تصاویر ثبت شده را ارائه دهد.
طبق بیانیه منتشر شده از سوی دفتر این سناتور آمریکایی که در حال حاضر ریاست کمیته روابط خارجه مجلس سنا را برعهده دارد، این دفتر به تلاش‌های خود در این زمینه ادامه می‌دهد.
مورفی و کونز، از اعضای کمیته روابط خارجه مجلس سنای آمریکا با انتشار توییت‌هایی برای دولت عربستان سعودی از ریاض خواستند محل خاشقجی را اعلام کند.
مورفی در توئیت خود ضمن درج حساب کاربری سفارت عربستان در واشنگتن نوشت، اکنون عربستان باید درباره اینکه چه اتفاقی برای روزنامه‌نگار روزنامه واشنگتن پست افتاده است و اینکه کسی او را از روز سه شنبه که وارد ساختمان سفارت عربستان در استانبول شد، ندیده است، پاسخ بدهد.
الیوت آبرامز، مشاور امنیت ملی جورج بوش، رئیس جمهوری پیشین آمریکا نیز به گروه بزرگی از چهره‌های سیاسی و رسانه‌ای و کارشناسان سیاست خارجی این کشور پیوست که ضمن ابراز نگرانی نسبت به مساله ناپدید شدن خاشقجی این ناپدید شدن را با تاکتیک‌های شوروی سابق مقایسه می‌کنند.
آنها بر این باورند که عربستان هنوز تحت حاکمیتی استبدادی است.
آبرامز روز پنج‌شنبه در مقاله‌ای در وبلاگ شورای روابط خارجی نوشت: خاشقجی باید آزاد شود، در غیر این صورت آوازه و اعتبار کنونی عربستان آسیبی غیرقابل جبران خواهد دید.
همچنین روزنامه واشنگتن پست با انتشار سرمقاله خود به دو زبان عربی و انگلیسی نگرانی خود از ربوده شدن خاشقجی ابراز داشت.
کانلی نیز ضمن ابراز نگرانی نسبت به سرنوشت این نویسنده عربستانی گفت: ما به شدت از گزارش‌هایی که درباره خاشقجی منتشر شده نگران هستیم و از دو دولت عربستان سعودی و ترکیه می‌خواهیم سلامت و آزادی او را تضمین کنند، این دفتر از نزدیک این پرونده را دنبال می‌کند.
کانادا نیز اخبار مطرح شده درباره سرنوشت روزنامه‌نگار مخالف عربستانی را به ویژه پس از انتشار اطلاعاتی از کشته شدن او در داخل کنسولگری عربستان، نگران کننده دانست.
ادم اوستن، سخنگوی وزارت خارجه کانادا گفت: ما از این اخبار نگران‌کننده اطلاع داریم، مسئولان کانادا با جدیت برای کسب اطلاعات بیشتر تلاش می‌کنند.
روزنامه واشنگتن پست آمریکا نوشت: آمریکا باید از عربستان سعودی درباره ناپدید شدن و همچنین کشته شدن جمال خاشقجی، خبرنگار منتقد نظام عربستان “پاسخ بخواهد.”
به گزارش خبرگزاری فرانسه روزنامه واشنگتن پست در مقاله‌ای با درخواست از واشنگتن به منظور “طلب پاسخ روشن و صریح ” از عربستان نوشت: آمریکا باید اکنون تلاشی هماهنگ را برای مشخص کردن تمامی جوانب و حقایق درباره ناپدید شدن خاشقجی به کار بگیرد.
این روزنامه با اشاره به این که دونالد ترامپ، رییس جمهوری آمریکا با محمد بن سلمان به عنوان یک “هم پیمان ممتاز” رفتار کرده است، نوشت: عربستان در حال حاضر باید این رفتار را با دادن اطلاعات درباره خاشقجی جبران کند. در این مطلب آمده است : اگر ولیعهد عربستان در پاسخ به درخواست آمریکا همکاری کامل را به عمل نیاورد، کنگره باید به عنوان اولین اقدام تمامی همکاریهای نظامی با این کشور را به حال تعلیق در آورد.
واشنگتن در عین حال از ترکیه خواست هر گونه سند و مدرکی که در رابطه با ادعای قتل خاشقجی در اختیار د ارد فاش کرده و از هیچ راهی برای تحقیقات در مورد آن دریغ نکند.
به گزارش ایسنا، این روزنامه نوشته است: ریاض باید درباره مساله حضور ۱۵ تبعه عربستانی شامل برخی از مقامات در محل کنسولگری این کشور در استانبول همزمان با حضور خاشقجی توضیح دهد. ما امیدواریم خاشقجی هم چنان آسیبی ندیده باشد و به زودی به میز کارش باز گردد.
در این مطلب تاکید شده است: اگر گزارشات درباره قتل خاشقجی درست از آب در آید، باید در ضمن سوگواری برای این اتفاق به دنبال پاسخگو کردن کسانی که این قتل را اجرا کرده‌اند و کسانی که دستور به آن داده‌اند باشیم. خاشقجی ۵۹ ساله سابقا مشاور دولت عربستان بود، اما بعدا به منتقد سیاست‌های عربستان به ویژه سیاست‌های محمد بن سلمان و مداخله این کشور در جنگ یمن تبدیل شد.
همچنین هارلم دزیر رئیس بخش آزادی رسانه در سازمان امنیت و همکاری اروپا در این باره گفت عوامل این جنایت وحشتناک باید در دادگاهی عادل محاکمه شوند.
به گزارش الجزیره وی گفت در صورت صحبت اخبار منتشر شده مبنی بر کشته شدن جمال خاشقجی، روزنامه نگار منتقد نظام سیاسی عربستان، باید اذعان کرد جنایت وحشتناکی رخ داده است.
وی در توئیت خود نوشت اگر اختفا و کشته شدن خاشقجی تایید شود جنایتی بی سابقه علیه رونامه نگاران اتفاق افتاده است. وی با ابراز اطمینان به اینکه مقامات ترکیه ابهامات ای حادثه را برطرف خواند کرد افزود عوامل این جنایت وحشتناک باید در دادگاهی عادل محاکمه شوند.
تلاش رسانه‌های سعودی برای حفظ وجهه ریاض
پرونده جمال خاشقجی، موجب خدشه‌دار شدن وجهه ریاض و سیاست خارجه عربستان در دوره ولیعهدی محمد بن سلمان شد، رسانه‌های سعودی به کمک آل سعود شتافته و در مصاحبه‌ای با پسر خاشقجی سعی کردند ریاض را از اتهامات مطرح شده مبرا کنند؛ اتهاماتی که ممکن است به تیره شدن روابط عربستان و ترکیه منجر شود.
به گزارش ایسنا، صلاح جمال خاشقجی، پسر بزرگ جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار منتقد عربستانی در گفت‌وگو با شبکه خبری العربیه گفت: آخرین تماس پدرم با من مربوط به زمانی است که در آمریکا بود. من نمی‌دانستم پدرم در ترکیه است و خبری از سفرش به ترکیه نداشتم.
صلاح خاشقجی گفت: پدرم یک شهروند عربستانی ناپدید شده است و ما با مقامات عربستان برای دستیابی به واقعیت حادثه همکاری می‌کنیم. ما این مساله را یک مساله شخصی و غیرسیاسی می‌دانیم و نیاز به اطلاعات معتبر داریم.
او تاکید کرد، تمامی اعضای خانواده‌اش از تحقیقات رسمی عربستان حمایت می‌کنند و تنها عربستان است که آنها را به نتایج مثبت و اطلاع از واقعیت خواهد رساند.
پسر ارشد خاشقجی ادامه داد: موضوع ناپدید شدن پدرم مساله‌ای سیاسی نیست و ما تلاش‌های خارجی برای سیاسی کردن موضوع را رد می‌کنیم.
صلاح خاشقجی درباره خدیجه زن ترکیه‌ای که مدعی است نامزد جمال است، گفت: من این خانم را نمی‌شناسم و تنها از طریق رسانه‌ها درباره او شنیده‌ام.
وی از خدیجه خواست دست از جنجالی کردن مساله پدرش بردارد.
صلاح افزود: ما خانواده او هستیم و تنها ما باید درباره ابهامات ناپدید شدن پدرم و یافتنش پرس‌وجو کنیم. تمام اعضای خانواده خاشقجی از تحقیقات رسمی عربستان حمایت می‌کنند چون این تحقیقات ما را به نتایج مثبت و افشای واقعیت می‌رسانند.
همچنین معتصم خاشقجی، یک عضو خانواده خاشقجی که مشاور حقوقی است در گفت‌وگو با العربیه مدعی شد، خانواده خاشقجی با مقامات دولت عربستان هماهنگ هستند و به دولت و تدابیر آنها اعتماد دارند و از تمام تلاش‌های دولت حمایت می‌کنند.
این مشاور حقوقی افزود: برخی کشورها طرح‌های خبیثانه‌ای دارند که می‌خواهند با بهره‌برداری از موضوع این شهروند سعودی آنها را اجرا کنند و ما اهداف این بوق و کرناها را می‌دانیم. برخی به دنبال سیاسی کردن موضوع هستند اما ما بازیچه کسی نمی‌شویم و به دولت و کشورمان پایبند هستیم.
این اظهارات خانواده خاشقجی که به نظر می‌رسد تحت فشار و دیکته شدن باشد تداعی کننده اظهارات سعد حریری، نخست وزیر مکلف لبنان است که مدتی از سوی عربستان در حصر خانگی قرار داشت و نهایتا با وساطت فرانسه از عربستان به لبنان بازگشت. حریری نیز زمانی که در ریاض بود سعی می‌کرد هرگونه اعمال فشار عربستان در زمینه استعفایش را کتمان کرده و این گونه نشان دهد که استعفایش با رضایت و بدون فشار ریاض بوده است.
بن سلمان در اندیشه انتقام از نامزد خاشقچی است
پس از اولین اظهار نظر نامزد خاشقچی، مبنی بر تایید اینکه نامزدش شش روز پیش به سفارت عربستان در ترکیه رفته است برخی از فعالان مدنی و سیاسی در رابطه با اظهار نظر خدیجه چنگیز واکنش نشان دادند.
«فواد ابراهیم» نویسنده، پژوهشگر سیاسی عربستانی بامداد دوشنبه در واکنش به قتل «جمال خاشقچی» روزنامه نگار منتقد رژیم سعودی در استانبول ترکیه گفت: بن سلمان پس از این موضوع، به دنبال انتقام از «خدیجه ازرو» نامزد خاشقچی است. ابراهیم در صفحه رسمی خود در توئیتر با بیان این که رژیم سعودی با این اقدام دچار سقوط اخلاقی وحشتناکی شده است، افزود: اینها هیچ دینی ندارند و پایبند هیچ ارزش های انسانی نیستند.
ابراهیم با محکوم کردن حذف مخالفان از سوی حکومت ریاض خطاب به بن سلمان گفت: شما به کدام دین و آیین تعلق دارید (که دست به این اقدامات وحشیانه می زنید؟)
«مضاوی الرشید» استاد دانشگاه انگلیس و یکی دیگر از منتقدان برجسته دولت سعودی نیز در سلسه پیام هایی که درباره قتل خاشقچی منتشر کرد، نوشت: ربایش یا قتل مخالف موجب استحکام کشوری نمی شود، بلکه شکافی جبران ناپذیر را ایجاد می کند.
الرشید افزود: بن سلمان باید در سیاست های خود بازنگری کند، چرا که از ین بردن مخالفان که به دستور وی صورت می گیرد، ثبات برای کشور به ارمغان نخواهد آورد، بلکه موجب گسترش قتل و کشتار می شود.
این استاد دانشگاه در انگلیس افزود: عربستان وارد مرحله خطرناکی شده و در فهرست یک رژیم تروریستی قرار گرفته است، پدیده ای که این سوال را مطرح می کند، آیا این اقدامات می تواند به ساخت کشوری مرفه با اسلامی میانه رو کمک کند؟
خاشقجی که در زمانی نه چندان دور سردبیر روزنامه الوطن سعودی بود به عنوان یک روزنامه‌نگار نزدیک به محافل قدرت در ریاض شناخته می شد و مشاور شخص ترکی الفیصل در دولت عربستان را نیز در کارنامه خود یدک می کشید.
پیام هایی که در مرگ خاشقجی نهفته است
۱- دستگیری و ترور خاشقجی به عنوان یک روزنامه نگار مستقل ضربه دردناکی به اصل آزادی بیان در جهان محسوب و برگ دیگری بر پرونده قطور مبارزه حکومت های خودکامه و زورگو با صداهای مستقل محسوب می شود.
۲- خاشقجی بعد از دستگیری به شدت شکنجه شده و این به معنای رسمیت بخشیدن به شکنجه از سوی رژیمی است که تمامی کنوانسیون های جهانی در زمینه منع شکنجه و اعتراف گیری اجباری را به امضا رسانده است، لذا با رویه ای که آل سعود در پیش گرفته از این پس پخش هر گونه اعترافی از سوی افراد بازداشتی هیچ ارزش حقوقی و قضایی نخواهد داشت.
۳- رژیم سعودی هیچ فرصتی را برای انتقام از کسانی که سیاست های این رژیم در زمینه های سیاسی و اقتصادی به چالش کشیده اند، از دست نمی دهد .
۴- اتفاقی که برای یک روزنامه نگار مستقل و بین المللی در یک کشور نسبتا آزاد افتاد، ممکن است برای هر کسی که رژیم به ویژه اقدامات ماجراجویانه ولیعهد جوان این کشور را به چالش بکشد، روی دهد و هیچ فرق نمی کند که این افراد وابسته به کدام گروه و طیف از جامعه باشند.
۵- رژیم سعودی مخالفت های سیاسی ولو به صورت مسالمت آمیز را نمی پذیرد و سیستم حکومتی در مقابل این فعالیت ها کاملا ناشکیباست، لذا باید مخالفان دست از اقدامات خود در داخل و خارج بردارند، درغیر این صورت با مشت آهنین مواجه خواهند شد.
۶- خاموش بودن در مقابل توهین رییس جمهوری آمریکا به بالاترین مقامات رژیم سعودی این مزیت را هم برای ریاض داشته تا با فراغ بال و گشاده دستی به تعقیب ، دستگیری و کشتن مخالفان خود حتی در کشورهایی مانند ترکیه بپردازد بدون آنکه نگران متهم شدن به نقض حقوق بشر از سوی کشورهای داعیه دار آن باشد.
۷- رژیمی که خود را از مبارزان مقابله با تروریسم در داخل و خارج کشور معرفی می کند، اکنون در روز روشن با اعزام گروههای تروریستی، روزنامه نگاران را در سایر کشورها به جوخه های مرگ می سپارد تا هر گونه صدای مستقلی را خاموش نماید و این بدان معناست که رژیم سعودی به عنوان یکی از تامین کنندگان اصلی مالی گروههای تروریستی اینک سودای توسعه تروریسم دولتی در خارج از مرزهای خود را دارد.
۸- رژیمی که توان اعزام تروریست ها به سایر کشورها را دارد می تواند به عنوان یکی از محرکینی باشد که با آشوب و اقدامات تروریستی در سایر کشورها به ویژه در کشورهای همسایه که با سیاست های توسعه طلبانه ریاض مخالف هستند، منطقه را به سمت تنش بیشتر سوق دهد.
یکی از این اقدامات تروریستی کمتر از سه هفته پیش در اهواز شماری از افراد غیر نظامی از جمله چند زن و کودک را به کام مرگ کشاند و این در حالی است که اکنون مشخص شده که رژیم سعودی برای راه اندازی شبکه تلویزیونی عاملان این اقدام تروریستی میلیون ها دلار هزینه کرده است.
۹- خاشقجی یکی از هزاران نفری بود که سیاست های منطقه ای و بین المللی آل سعود را در پرونده ها و مسایل مهم به چالش می کشید و اکنون مرگ او حاوی این پیام است که با وجود مخالفت های مردمی، جنگ در یمن به قیمت نابودی کامل آل سعود ادامه خواهد یافت ، دخالت در امورداخلی کشورهایی مانند ایران ، عراق ، لبنان و سوریه ادامه خواهد داشت ، تنش با همسایگان همچنان سیاست غیر قابل تغییر ریاض خواهد بود ، بر سر فلسطین برای بقای آل سعود معامله خواهد شد و مردم عربستان نباید امیدی به بهبود وضعیت اسفبار خود داشته باشند.
۱۰– خاشقجی تنها قربانی تروریسم دولتی و اقدامات سرکوبگرانه رژیم حاکم بر عربستان نیست . اکنون دهها نفر از نخبگان، روحانیون، اساتید دانشگاه و فعالان ملی و مذهبی در زندان های این رژیم به سر می برند و احتمال مبتلا شدن به سرنوشت این روزنامه نگار برای آنها هم دور از ذهن نیست.
فشار بر شیعیان در عربستان و از سوی دیگر اعمال محدودیت‌های مضاعف بر فعالان اجتماعی و سیاسی این کشور ادامه خواهد یافت تا همچنان شرایط سعودی ها در داخل بسیار شکننده و آسیب پذیر باشد و چشم انداز تداوم حیات این پادشاهی همچنان مبهم و نامشخص بماند و ولیعهد جوانان ناچار باشد در قایق تفریحی خود همراه با محافظان خارجی به دلیل ترس از ترور و حمله، روزگار بگذراند.
