پیش بینی بارش ها چقدر بود؟ و چقدر بارید؟

بزرگنمایی تصویر

به گزارش آذر صبح، سال ۱۳۹۸ درشرایطی آغاز شد که موج فراگیر بارش ها پس از یک دوره بلند مدت خشکسالی ، بخش بزرگی از مساحت کشور را فراگرفت و در روزهای آغازین سال ، مشکلات بسیاری برای هموطنان مان در استانهای شمالی ، جنوب غربی و غرب کشور ایجاد کرد که همچنان ادامه دارد.

بر اساس آمار مراجع رسمی، میزان بارش های کشور از ابتدای سال آبی تا کنون (ابتدای مهرماه) ۲۸۰ میلیمتر بوده که این مقدار در مقایسه با سال گذشته ۱۸۰درصد افزایش داشته است. این مقدار بارش همچنین در مقایسه با میانگین ۱۰ سال گذشته حدود ۷۰ درصد و در مقایسه با میانگین ۵۰ ساله به عنوان یک معیار سنجش بین المللی ، ۴۴ درصد افزایش نشان می‌دهد.

بر اساس ارزیابی‌ها، این میزان بارش در دو جبهه در مدت ۱۵ روز اتفاق افتاده است. به عبارت ساده تر ، یک سوم میزان بارشی که در مدت یک سال اتفاق می‌افتد، در مدت تنها ۱۵ روز در دو جبهه از تاریخ ۲۶ اسفند ۹۷ تا ۱۲فروردین ۹۸ باریده است. در این میان شدت بارش در حوضه کرخه در استان خوزستان به حدی بوده است که ۱۶ درصد بارش یک سال آبی ظرف ۲۴ ساعت بارید! همین امر کافی بود که به رغم همه اقدامت صورت گرفته در سالیان اخیر ، از جمله احداث سدها و سیل بندها و …. سیل جاری شود و علاوه بر وارد آوردن خسارات بسیار گسترده در سطح ملی، جان تعدادی از ساکنان مناطق سیل زده را بگیرد.

اما آنچه در این میان اتفاق افتاد، علاوه بر انتقادهای گوناگون که از سوی مراجع رسمی و غیر رسمی، شبکه‌های اجتماعی و افراد به صورت رودررو با مسئولان که عمدتا بر زمان و نحوه امدادرسانی متمرکز بوده است ، برخی انتقادها نیز به عملکرد نهادهای مسئول، ازجمله سازمان هواشناسی، وزارت نیرو، سازمان حفاظت محیط زیست و استانداری ها و شهرداری‌ها وارد شده که عمده این انتقاد ها بر موضوع پیش بینی بارشها و مدیریت سیلاب تاکید داشته و در مواردی حتی از سوی برخی مسئولان تراز اول کشور مطرح شده است.

پیش بینی هایی که در جلسه ۲۹ بهمن ماه شورای عالی آب مطرح شده، نشان می داده است که در سه ماه آینده ، یعنی اسفند ۹۷ و فروردین و اردیبهشت ۹۸ بارش ها عمدتا به صورت نرمال باشد و تنها در بخش هایی از شمال شرق کشور، بارش قدری بیش از نرمال مورد انتظار است، هرچند بر این نکته تاکید شده است که نرمال بودن بارش به معنی توزیع زمانی و مکانی یکسان در طول دوره سه ماه نیست.

با این حال در هیچ کدام از گزارش ها اشاره به بارش های بالاتر از نرمال نشده و و پیش بینی بارش دو برابری در مقایسه با سال آبی گذشته، شاید هرگز در تصور هم نمی‌گنجید.

برخی گزارش ها حاکی از آن است که حتی در مقیاس کوتاه مدت نیز، اخطاریه های سازمان هواشناسی عموما کیفی و جهت کاربردهای عمومی ارائه شده و فاقد پیش بینی کمی، در مقیاس حوضه آبریز است و از سویی زمان صدور آن حداکثر ۲ یا ۳ روز قبل از وقوع سیلاب بوده است.

نکته دیگری که باید مدنظر قرار داد افزایش خسارات سیل به دلیل رعایت نکردن حریم بستر رودخانه‌ها در عمده حوضه‌های آبریز کشور در محدوده شهرها و اطراف آن است.

همه ما شاهد ساخت و سازها با اشکال و عناوین گوناگون، از مراکز تفریحی گرفته تا مراکز تجاری و مسکونی در حریم رودخانه ها ، بخصوص در استان های شمالی کشور هستیم که به نظر می‌رسد مسؤول مستقیم آن سازمان حفاظت محیط زیست ، وزارت نیرو، شهرداری و فرمانداری ها هستند.

تردیدی نیست که نظارت جدی و مسؤولانه بر نحوه ساخت و ساز و مکان یابی آن در حریم حوضه های آبریز در نقاط مختلف کشور، می‌توانست به نحو چشمگیری از خسارات انسانی و مادی سیلاب ها بکاهد. نمونه بارز آن ساخت خیابان و مسیرهای دسترسی در مسیل ورودی شهر سیراز در دروازه قرآن این شهر بود که علاوه برخسارات مادی، خسارات جانی جبران ناپذیری بر بخشی از مردم کشورمان تحمیل کرد.

در هر حال امید می‌رود این حوادث که همچنان بخشی از جمعیت در استان ها غربی و جنوبی، بخصوص خوزستان و لرستان با عواقب آن دست به گریبان هستند، تجربه مفیدی برای برخورد با حوادث احتمالی آتی در اختیار دست اندکاران قرار دهد.

اینکه همه باید بیاموزیم در هر موقعیتی که قرار داریم ، کار خود را با جدیت و درست انجام دهیم:

اگر گزارشی می نویسیم ، باید همه جوانب آن را درنظر بگیریم و بدانیم کوچکترین غفلت ما ، ممکن است زنجیر وار موجب به وجود آمدن حادثه ای جبران ناپذیر شود.

اگر با مسائلی مانند اختصاص بودجه به مواردی مانند احداث سدها، لایروبی کانال ها و رودخانه ها، ایجاد زیرساختهای لازم برای مدیریت آب و نظایر آن مواجه هستیم ، باید بدانیم هرگونه غفلت و یا سخت گیری بی مورد ، ممکن است مسائلی بوجود آورد که با ده ها برابر هزینه هایی که برای پیشگیری لازم بود نیز قابل جبران نباشد.

اگر در موقعیتی هستیم که وظیفه طراحی یا ساخت راه و پل و نظایر آن بر عهده ماست ، باید بدانیم که کوچکترین سهل انگاری ، ممکن است مشکلاتی نظیر آنچه در بیست روز گذشته شاهد آن بودیم را به بار آورد و مردم و کشور را در موقعیتی قرار دهد که جبران آن تقریبا غیر ممکن باشد.

و نهایتا بپذیریم، آنچه در طبیعت فرصت های ما را به تهدید تبدیل می‌کند ، دخل و تصرف ها، زیاده خواهی ها، غفلت‌ها و سهل انگاری های ماست وگرنه طبیعت دشمن ما نیست ./ عصر ایران