یادداشت مهمان/ باخت در استانبول

بزرگنمایی تصویر

آذر صبح/ مهدی نعلبندی، حزب جمهوریتخلق “CHP” در استانبول از حزب عدالتوتوسعه “AK PARTİ” پیش افتاد.

اکرم امام اوغلو شهردار استانبول شد و بن علی ییلدیریم که دبیر کل آک پارتی نیز هست، میدان را به نماینده قدیمی ترین حزب معاصر ترکیه که توسط مصطفی کمال پاشا آتاتورک ایجاد شده است، واگذار کرد.

اردوغان معتقد است که اگر کسی استانبول را در دست داشته باشد، ترکیه را در دست دارد. با این اظهار نظر او این نتیجه باختی برای اردوغان محسوب می شود که سال گذشته در انتخابات ریاست جمهوری ترکیه نیز نتوانسته بود در شهرهای بزرگ ترکیه نظیر اسانبول و آنکارا و ازمیر با توفیق چندانی روبرو شود.

در دوره بعد از شهرداری استانبول در دهه نود میلادی قرن بیستم، اردوغان از سال ۲۰۰۳ بر کرسی ریاستدولت چه در نظام پارلمانی و چه در نظام ریاستی تکیه زده است و تغییر نظام پارلمانی به ریاستی نیز در دوره او اتفاق افتاده است.

رفتار سیاسی اردوغان پازلی از رفتارهایکوتاهمدت است و بررسی رفتار سیاسی او نشان می دهد که او در مواجهه با دوستان و رقبای خود بر مبنای اصالت قدرت عمل کرده است.

دوستان اردوغان در برهه های مختلف را طیف وسیعی از گروه ها و آدمهای رادیکال تا لیبرال تشکیل داده اند، او به هر بحرانی به دیده فرصتی نگریسته و رفتار سیاسی خود را متناسب با شرایط روز تنظیم کرده است و از ۱۹۹۷ تا ۲۰۱۹ درصدد بوده تا پوتینترک برای ترکیه باشد و اگر شد عثمانغازی برای نوعثمانی که با داوود اوغلو در صدد تحقق آن بودند.

در هر برهه ای و در مواجهه با هر بحرانی در پی یاران جدیدی برای خود بوده و به سراغ آنان رفته است. ایران، اروپا و اسراییل را باید سه عامل مهم در تنظیم رفتار کوتاه مدت و بلند مدت سیاستخارجی اردوغان دانست. و البته عربستان نیز در این میان به عنوان رقیب دیرین عثمانی نباید فراموش شود. مثلث عبداللهگل، اردوغان و داووداغلو اگر اوج اقتدار را برای آکپارتی به همراه داشت، اکنون اجزاء این مثلث در کنار هم نیستند.

آیا افول اردوغان، افول اسلامگراهاست؟ اگر چه اردوغان در دوره بیست ساله اخیر مشهورترین چهره جریان اسلامگرایی در ترکیه بوده است، اما پاسخ به این سوال زود است. از مرحوم اربکان به این سو تحولات ترکیه نشان داده است که جریان اسلامگرایی در ترکیه زایش هایی داشته است.

دلایل قدرت گرفتن دوباره جریان لاییک پس از سال ها اقبال به جریان اسلامگرایی را می توان هم در رفتار اردوغان چستجو کرد، هم در فتار رفقای او. بازگشت ترکیه به دوره اقتدار جمهوریت خلق را بعید می دانم اتفاق بیفتد چرا که اردوغان ثابت کرد که استانبول با همه هیمنه اش، همه ی ترکیه نیست. و البته اردوغان هم ترکیه نیست.

حال سوال اینجاست. جای گولن و نورچی ها در پازل تحولات اخیر ترکیه کجاست؟