پنجشنبه, ۲۳ مرداد ۱۴۰۴ / ۱۰:۰۹:۱۹
سالمندی، مرحله‌ای از زندگی است که اگر شانس با ما یار باشد، آن را تجربه خواهیم کرد. سالمندی ، خصوصا در دهه‌های بالای عمر، با محدودیت هایی خصوصا از بعد فیزیکی همراه است..
آذر صبح/ مریم ذوقی: کنار پنجره نشسته و نگاهش به دور دستها خیره است. هر از گاهی سرش تکان را می‌دهد و برگ‌های گلدان شمعدانی کنار پنجره را نوازش می‌کند و زیر لب کلماتی را زمزمه می‌کند، آهی می‌کشد و دوباره به بیرون چشم می‌دوزد. در عمق نگاهش انتظار موج میزند. شعری از شهریار را زمزمه می‌کند: حیدر بابا دونیا یالان دونیادی …این بخشی از دنیای سالمندی است…
رو به قاب عکس همسرش، که روی دیوار به سردی جاخوش کرده، می‌کند و مثل کسی که شکوائیه‌ای پیش قاضی برده باشد می‌گوید: می‌بینی دنیا را، یک عمر زحمت بکش خون جگر بخور بچه بزرگ کن تا عصای پیریت باشد حالا بزرگ که شدند بروند و با خود نمی‌گویند که مادری هم دارند و سری هم به او بزنند. دل‌تنگمان می شود! دوباره نگاهش به بیرون و در خانه خشک می شود.
گوشی تلفن را بر می‌دارد گوش می‌کند و مایوس می‌گوید: «فکر کردم تلفن خراب شده و زنگ نمی‌زند اما انگار سالم است». گوشی را به آرامی سر جایش می گذارد اما دلش نا آرام است.
تا عصر همینطور جلوی پنجره نشسته و سایه آفتاب را تعقیب می‌کند تا ببیند کی به لبه بام دیوار همسایه می‌رسد آخر نزدیکی‌های غروب که می‌شود شاید پسرش بیاید و سری به او بزند.
دم غروب ناگهان برقی در چشمانش موج میزند، لبخند بر لبش می نشیند و صدای مردی در سوت و کور خانه می‌پیچد.
– سلام مادر
– آمدی پسرم! سلام نور چشمم! مادر به فدایت کجا ماندی دیر کردی نگرانت شدم…
سالمندی، مرحله ای از زندگی
سالمندی، مرحله‌ای از زندگی است که اگر شانس با ما یار باشد، آن را تجربه خواهیم کرد. سالمندی ، خصوصا در دهه‌های بالای عمر، با محدودیت هایی خصوصا از بعد فیزیکی همراه است ، ولی وجود این محدودیت‌ها به معنی تنزل ارزش انسانی افراد نیست. با سالمند همان طوری رفتار کنیم که دوست داریم وقتی پیر شدیم با ما رفتار کنند . به نیازهای سالمندان، خواه از بُعد فیزیکی، روان شناختی، اجتماعی و معنوی توجه کنیم. توجه به نیازهای عاطفی سالمندان، هم زندگی آنان و هم اعضای خانواده را غنی‌تر می‌کند. توانمندی‌های سالمندان را باور کنیم، و به انتخاب های آنان احترام بگذاریم.
ژاپن در صدر
طبق آمار جهانی حدودا ۱۷ درصد جمعیت جهان بالای ۶۵ سال سن دارند به طور تخمینی جمعیت سالمندان جهان پیش از سال ۲۰۳۰ از شمار کودکان صفر تا نه ساله و تا سال ۲۰۵۰ از نوجوانان ۱۰ تا ۲۴ ساله بیشتر خواهد بود.
کارشناسان علت سالمند شدن جمعیت اروپا را کاهش میزان زاد و ولد و افزایش طول عمر با پیشرفت های جدید پزشکی و افزایش استانداردهای زندگی عنوان می کنند.
ژاپن در لیست پیرترین کشورهای جهان جایگاه اول را کسب کرده و ۲۷ درصد از مردم آن بالای ۶۵ سال سن دارند.
در افغانستان، تاجیکستان و پاکستان ۹۰ درصد افراد بالای ۶۰ سال با فرزندان خود زندگی می کنند که این رقم در کشورهایی مانند آلمان و هلند کمتر از ۱۰ درصد است.
رشد جمعیت سالمند در جامعه ایران
طبق گزارش سازمان آمار کشورمان، جمعیت ایران در سال ۹۸ به حدود ۸۳ میلیون نفر رسیده و اکنون جمعیت سالمند بالای ۶۰ سال کشورمان با رقم ۸ میلیون و ۲۳۱ هزار نفر، یعنی حدود ۹.۹ درصد جمعیت کشور و جمعیت بالای ۶۵ سال، ۶.۴ درصد جمعیت کشور را تشکیل می دهند.
سالمندان آذربایجان شرقی
طبق آمار گرفته شده از سازمان بهزیستی آذربایجان‌شرقی ، این استان از لحاظ تعداد سالمندان در رتبه پنجم کشور قرار دارد و متوسط جمعیت سالمندی در کشور ۱۰ بوده که این آمار در آذربایجان‌شرقی ۱۱ درصد است.
مدیرکل بهزیستی آذربایجان‌شرقی اظهار داشت: آذربایجان شرقی جز استان های پیر کشور است و بیش از ۴۲۰ هزار نفر از جمعیت استان در سن سالمندی هستند که این نشان دهنده بالا بودن امید به زندگی، شاخص سلامت و توجه به بهداشت و تندرستی در استان است.
لزوم تغییر نگرش جامعه به سالمند
مدیر گروه آموزشی سالمندی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی اظهار داشت: در ۲ الی سه دهه اخیر رشد کلی جمعیت در ایران ۱.۲۴ درصد و نرخ رشد جمعیت سالمند ۳.۶۲ درصد یعنی تقریبا سه برابر رشد کلی جمعیت بوده است.
دکتر مهشید فروغان با اشاره به اینکه روز جهانی سالمندان (اول اکتبر- ۱۰ مهرماه) است گفت: امسال با توجه به وضعیت فراگیری کرونا در جهان سازمان جهانی بهداشت بر نقش همه گیری ها در تغییر نگرش جامعه به سالمند و سالمندی تاکید کرده است.
دکتر مهشید فروغان، عضو هیات علمی و مدیر گروه آموزشی گفت: طبق گزارش سازمان آمار کشورمان، جمعیت ایران در سال ۹۹ به حدود بیش از ۸۳ میلیون نفر رسیده و اکنون جمعیت سالمند بالای ۶۰ سال کشورمان حدود ۹.۹ درصد جمعیت کشور و جمعیت بالای ۶۵ سال، ۶.۴ درصد جمعیت کشور را تشکیل می دهند.
وی پیش بینی کرد که در سال ۱۴۰۰ سهم سالمندی جمعیت از مرز ۱۰ درصد و در سال ۱۴۲۰ از مرز ۱۹.۴ درصد و در سال ۱۴۳۰ از مرز ۲۶.۱ درصد عبور کند، یعنی در آن زمان یک چهارم جمعیت کشور، سالمند خواهند بود.
وی ادامه داد: همچنین براساس گزارش سازمان جهانی بهداشت، در طول ۳۰ سال آینده، سالمندان حدود ۰ ۲ درصد از جمعیت جهان را تشکیل خواهند داد، بطوری که تا سال ۲۰۵۰ میلادی، جمعیت سالمندان به دو میلیارد نفر می رسد. یعنی به ازای هر پنج نفر جمعیت دنیا ، یک نفر سالمند خواهد بود.
عضو هیات علمی و مدیر گروه آموزشی سالمندی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی ادامه داد: درمجموع می‌توان گفت که افزایش طول عمر و اضافه شدن جمعیت سالمندان یکی از دستاوردهای قرن ۲۱ بوده و سالخوردگی جمعیت، پدیده‌ای است که برخی جوامع بشر با آن روبه رو شده‌اند و یا خواهند شد. براساس نظر سازمان جهانی بهداشت، این پدیده ناشی از بهبود شرایط بهداشتی و پیشگیری از بیماری‌ها است که درنهایت ، سبب افزایش امید به زندگی شده است.
وی بیان داشت: سالخوردگی جمعیت ، در واقع یک موفقیت بهداشتی است که در صورت عدم برنامه ریزی مناسب، به چالش بزرگی برای جوامع تبدیل خواهد شد.
کووید ۱۹ و پیامد های آن برای سالمندان
فروغان درباره تاکید سازمان جهانی بهداشت امسال بمناسبت روز جهانی “سالمند” بر برنقش همه گیری ها در تغییر نگرش جامعه به سالمند و سالمندی است گفت که دلیل انتخاب این موضوع، همه گیری بیماری کروناست. شروع اپیدمی کووید ۱۹ در اوایل امسال، واکنش هایی را در جامعه برانگیخت که چندان خوشایند نبود. این رفتارها که مبتنی بر نگرش تبعیض سنی بودند، باعث شد تا سالمندان احساس کنند که موقعیت متزلزلی در جامعه دارند. اولویت بندی و توزیع ناعادلانه خدمات پزشکی و درمانی در بین بیماران مبتلا، یکی از نمودهای بارز این نگرش تبعیض آمیز بود.
فروغان بیان داشت: به همین دلیل شعار امسال سازمان جهانی بهداشت هم هشداری به جوامع برای پرهیز از این نگاه است، ضمن آنکه دعوتی برای استفاده از این فرصت جهت اصلاح دیدگاه معیوب کنونی نسبت به سالمند و سالمندی می باشد.
پیامدهای روانی و فیزیکی نامناسب برای سالمندان در جوامع فاقد حمایت های اجتماعی
فروغان در تحلیل وضعیت سالمندان ایران در شرایط کرونایی گفت: با انتشار کووید – ۱۹ از اوایل سال ۲۰۲۰ میلادی، وضعیت جهان و روش زندگی در آن تغییر کرد. سالمندان خصوصا در ماه های نخست این پاندمی بیش از هر گروه دیگری آسیب دیدند و این به سلامت جسمی آنان محدود نمی شد، بلکه تاثیر پیامدهای روانی اجتماعی بحران کرونا بر کیفیت زندگی سالمندان خصوصا در جوامع فاقد حمایت های اجتماعی ساختار یافته، بسیار محسوس است.
این استاد دانشگاه افزود: سالمندان کشور ما هم با توجه به کمبود زیرساخت های حمایتی، از این بیماری لطمه زیادی دیدند. یکی از عمده ترین آنها فشارهای اقتصادی بود که نه تنها بر بهداشت و درمان ، بلکه بر معیشت روزمره آنان نیز تاثیر گذاشت. مساله دوم ، محدودیت هایی بود که سالمندان برای دسترسی به خدمات پزشکی و درمانی و تهیه دارو ، حتی تامین مایحتاج روزانه تجربه کردند.
وی بیان داشت: موضوع ” فاصله گذاری اجتماعی با وجود همه فوایدی که داشت، بر تنهایی و انزوای سالمندان دامن زد و خصوصا بر سلامت روانی سالمندانی که آمادگی ابتلا به افسردگی و سایر اختلالات روانی را داشتند، تاثیر منفی گذاشت. علاوه بر این، عنوان کردن این موضوع از سوی برخی از مسئولان که این بیماری مخصوص سالمندان و افرادی است که بیماری های زمینه ای دارند، نه تنها اضطراب سالمندان را افزایش داد، بلکه سبب شد که جوانان با اطمینان خاطری کاذب ، اهمیت اپیدمی را نادیده بگیرند.
کمبود متخصصان طب سالمند
حامد برکاتی مدیرکل دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی گفت: دغدغه فعلی وزارت بهداشت، جمعیت است که با توجه به رصدهای انجام شده در وزارت بهداشت، بحث جمعیت که شامل طلاق و ازدواج است، در جامعه وجود دارد. همچنین سالمندی بالای ۶۵ سال بیست و پنج سال دیگر به ۳۰ درصد خواهد رسید که در آینده تخت‌های بیمارستانی مختص این ۳۰ درصد خواهد بود، این در حالی است که امروز در کشور با کمبود متخصصان طب سالمند مواجه هستیم.
دکتر شتی، رئیس اداره سلامت سالمندان وزارت بهداشت نیز گفت: اکنون درصد قابل توجهی از اشغال تخت های بیمارستانی کشور مربوط به سالمندان است و علاوه بر این در دنیا نیمی از مصرف کنندگان دارو را سالمندان تشکیل می دهند.
شتی کمبود نیروی متخصص در حوزه سالمندی را یکی از مشکلات موجود در کشور برشمرد و تصریح کرد: چنددوره دانشجوی متخصص طب سالمندی پذیرفته شد تعدادی هم دانش آموخته شدند اما این کار متوقف شد.علاوه بر این متخصصان دیگری نیز برای سالمندان مورد نیاز است.
وی در ادامه بیان کرد: نیاز است که افراد در زمان تحصیل خود درباره سالمندان بیشتر بخوانند. معاونت آموزشی وزارت بهداشت هم به این موضوع توجه دارد که نیاز است برای دانش آموختگان دوره های آموزشی برگزار و در سرفصل های درسی بازنگری شود.
یادمان باشد..
یادمان باشد که در این ایام کرونایی، وجود نزدیکان نگرانی های سالمندان را کمتر می‌کند و به آنها آرامش می‌دهد. لذا با تلفن، نامه، پیام و هر راه تماس ایمن دیگری، با سالمندان در ارتباط باشیم. از نیازهایشان بپرسیم و آنان را تنها نگذاریم.
بیشتر بخوانید:
