دوشنبه, ۱۰ آذر ۱۴۰۴ / ۰۵:۱۵:۰۲
نیروی جوان از مهمترین سرمایههای هر کشوری است اما امروزه به دلیل کاهش تمایل زوجهای جوان به فرزندآوری، مسائل و مشکلات اقتصادی، هزینههای بالای تولد تا تحصیل و دردسرهای تربیت فرزند شاهد کاهش رشد جمعیتی و حرکت به سوی سالمندی هستیم که خطر زنگ خطر بزرگی برای مسئولین است.
به گزارش آذر صبح، زنگ خطر پیری جمعیت در کشور به صدا درآمده، نرخ رشد جمعیت در کشور در حال کاهش است، مسائل متعددی در بحث فرزندآوری در جامعه مطرح میشود، اما بهنظر میرسد عوامل گوناگونی دست به دست هم دادهاند تا خانوادهها زیر بار قبول مسئولیت فرزند نروند.
امروز شاید مسائل فرهنگی بر مسائل اقتصادی در بحث فرزندآوری پیشی گرفته است، در انتهای دهه شصت تبلیغات گستردهای در کشور بر بحث کنترل جمعیت صورت گرفت و شعار «فرزند کمتر-زندگی بهتر» در ذهن همه افراد جامعه نقش بست، در کنار اقدامات تبلیغی، خانوارهایی که اقدام به فرزندآوری میکردند و تعداد فرزندان آنها از سه فرزند بیشتر میشد، این فرزندان از داشتن برخی حقوق اجتماعی محروم میشدند.
اکنون پس از چند دهه تبلیغات گسترده در حوزه کنترل جمعیت، تشویق مجدد خانوادهها به فرزندآوری کاری بسیار دشوار است، زیرا از نظر فرهنگی بسیاری از افراد نمیپذیرند که تعداد فرزندان آنها از دو فرزند تجاوز کنند، بسیاری از خانوادهها نیز معتقدند که اگر تعداد فرزندان آنها کم باشد، میتواند فرصت بیشتری برای تربیت و رسیدگی به فرزندان خود داشته باشند؛ بنابراین مجلس شورای اسلامی برای جلوگیری از تبعات پیری جمعیت در کشور، طرح جوانی جمعیت و حمایت از خانواده را مصوب کرد.
میزان نرخ باروری باید ۲.۱ فرزند باشد
رئیس گروه کارشناسان بهداشت و تنظیم خانواده معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تبریز در خصوص وضعیت جمعیت میگوید: هرم سنی در سالهای قبل به شکل هرم واقعی بود و قسمت پایینی هرم بهدلیل تعداد زیاد نوزادان، کودکان و نوجوانان دهه ۱۳۶۰، کاملاً پهن تر بود اما متاسفانه این هرم رفته رفته به شکل استوانه تبدیل شده است.
دکتر ناصر رهبری ادامه میدهد: جمعیت جوان یکی از مؤلفههای اقتدار یک کشور است و تنها از روی کاغذ نمیشود بحث فرزندآوری را ترویج داد؛ چراکه علاوه بر فرزندآوری، تاخیر در ازدواج، بالابودن میانگین سن ازدواج (۳۳ سال برای مردان و ۲۶ الی ۲۹ سال برای زنان)، تاخیر در فرزندآوری، تک فرزندی و در نهایت بحث افزایش سالمندی نیز مطرح است.
وی در خصوص نرخ باروری نیز اضافه میکند: میانگین نرخ باروری برای جلوگیری از کاهش جمعیت و حداقل حفظ تعداد موجود، ۲.۱ فرزند برای هر خانواده است که متاسفانه اکنون این نرخ ۱.۶ است و ما باید در آینده بهدلیل افزایش سالمندان و کاهش جمعیت، مجبور هستیم بهعنوان کشوری مهاجرتپذیر از سایر کشورها نیروی کار جذب کنیم.
۲۲ درصد خانوادهها از معضل ناباروری رنج میبرند
رئیس سازمان جهاد دانشگاهی آذربایجان شرقی نیز در خصوص دلایل کاهش جمعیت میگوید: در کاهش امر فرزندآوری دلایل متعددی نقش دارند اما به نظر میرسد، اصلیترین دلیل آن، افزایش سن ازدواج باشد چراکه زوجین در ایران تحصیلات را در اولویت خود قرار میدهند و بعد از آن ازدواج میکنند درحالیکه با افزایش سن، تعدادی از پتانسیلهای باروری هم کاهش مییابد.
دکتر جعفر محسنی ادامه میدهد: وجود برخی از مشکلات اقتصادی نیز مجدداً سبب افزایش سن ازدواج میشود همچنین نسبت به دهههای قبل، انتظارات و توقعات خانوادهها بالاتر رفته است که این امر نیز نیازمند هزینههای زیادی است از طرفی، شاغل بودن زن نیز سبب میشود تا چندان به فرزند آوری توجهی نکنند.
او اضافه میکند: مطابق هرم جمعیتی ایران، جمعیت پیر کشور در حال افزایش بوده و طی سالهای آینده نیز مقدار آن افزایش بیشتری خواهد داشت که نوعی هشدار برای سیاست مداران است تا وضعیت را اصلاح کنند.
او خاطرنشان میکند: اخیرأ طرحی با نام طرح جوانی جمعیت در راستای اصلاح هرم جمعیتی کشور تدوین شده است چراکه مجلس شورای اسلامی و رهبر معظم انقلاب سالها است که از افزایش جمعیت سالمند کشور نگران بودند و این طرح را تصویب کردند تا افرادی که در سن باروری هستند سریعتر ازدواج کنند.
این دکترای تخصصی ژنتیک یادآور میشود: اصلاح روند جمعیتی، زمانبر است و نیاز به تغییرات فرهنگی دارد و در خوشبینانهترین حالت چندین سال طول میکشد.
وی همچنین تاکید میکند: حدود یک چهارم خانوادهها به دلیل افزایش سن و برخی مسائل درمانی موفق به فرزند آوری با روشهای طبیعی نمیشوند لذا باید در مراکز درمان ناباروری تحت درمان قرار بگیرند که این روند هزینهبر است و تجهیزات، تخصص و مواد استفاده شدهی آن نیز گران قیمت است و قشر کم درآمد امکان استفاده از آن را ندارند.
او میگوید: دغدغهی فرزند آوری تحت الشعاع دغدغهی مالی قرار گرفته است، هرچند خوشبختانه در طرح جوانی جمعیت، بودجههای خوبی برای این امر در نظر گرفته شده است اما به دلیل اینکه اخیراً آغاز شده است، زمان بسیاری برای جا افتادن نیاز دارد.
محسنی بیان میکند: ۲۲ درصد خانوادهها از مشکلات ناباروری رنج میبرند که اگر بتوان دغدغه عمده آنها را که ناباروری است، رفع کرد، شاید بتوان در چندین سال آینده شاهد رشد جمعیت بود.
او متذکر میشود: ۴۰ درصد از دلایل ناباروری مربوط به زنان، ۴۰ درصد مردان و ۲۰ درصد نیز مشترک است که این امر مقولهی بسیار پیچیدهای است و با مسائل متفاوتی درگیر است.
او ادامه میدهد: امروزه توقعات بالا رفته است و اغلب خانوادهها به تک فرزندی روی میآورند که آسیب بزرگی برای فرزندان است.
رئیس سازمان جهاد دانشگاهی آذربایجان شرقی اظهار میکند: کاهش رشد جمعیت نگرانی اساسی ما است و اگر روند به این شکل پیش رود، کشور ما در مدت زمان کمتری نیازمند مهاجر پذیری خواهد شد و قاعدتاً هدف اصلی سیاست گذاران باید رشد جمعیت باشد.
او تاکید میکند: در طرح جوانی جمعیت مطرح شده است که به بحث غربالگری دوران بارداری کمتر پرداخت شود و از اولویتهای حوزه درمان خارج شود اما باید در نظر داشت، مادری که در سن بالا بارور میشود، احتمال تولد فرزندی با عقب ماندگی بسیار بالا است و بار مالی و اجتماعی آن بر روی جامعه میافتد.
تشکیل قرارگاه خانواده و جوانی جمعیت در آذربایجان شرقی
مدیر کل امور زنان و خانواده استانداری آذربایجان شرقی نیز در این خصوص ادامه میدهد: رهبر معظم انقلاب میفرمایند خانواده، کلمه طیبه است و فرزندآوری یک مجاهدت که اگر محدود کنیم، آسیب و خطر بزرگی برای نسل انسانها است.
رقیه صادق زاده خاطرنشان میکند: یکی از دغدغههای رهبر معظم انقلاب ازدیاد جمعیت و یکی از نگرانیهای ایشان نیز پیری جمعیت است که در ۱۴ بند سیاست ابلاغی جمعیت به این موضوع پرداختهاند که از مهمترین سیاستهای جمعیتی هستند و باید به آنها پرداخته شود.
او اضافه میکند: رهبر معظم انقلاب در نشستی که با ستاد ملی جمعیت داشتند، متنی را ارسال کردند و جمعیت را سیاستی حیاتی برای آینده کشور خواندند که در کنار تدابیر قانونی باید به فرهنگ سازی عمومی این موضوع نیز پرداخته شود.
او میگوید: به استناد بند (پ) ماده یک قانون حمایت از خانواده و جمعیت و احکامی که در این مورد ابلاغ شده است و به منظور ایجادسازی، هماهنگ سازی و ارزیابی بر عملکرد ستادی یا قرارگاهی به نام خانواده و جوانی جمعیت که در استانها تشکیل شده است، رشد و کاهش فرزند آوری از مباحث مهم جمعیتی است و در برنامهریزیها باید بهعنوان مبنای محاسبات در نظر گرفته شود.
صادق زاده بیان میکند: باتوجه به اسناد بالادستی و سیاستهای کلی بیان شده از سوی رهبر معظم انقلاب و نگاهی که به خانواده و پویایی جمعیت وجود دارد، قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت در ۷۲ ماده تصویب شد که در آیین نامه قرارگاه، نظارت بر حسن اجرای آن، تعیین سیاست و اولویتها، نحوهی عملکرد کارگروههای کارشناسی و تخصصی و شرح وظایف آنها نیز ذکر شده است.
او همچنین اضافه میکند: گام جوانی جمعیت در راستای راهبرد کلان سه و چهار نقشهی مهندسی فرهنگی کشور بوده و تحقق اهداف و سیاستهای کلی جمعیت نیازمند رویکرد تحولی و مدیریتی جهادی، عملی و انقلابی است.
او تاکید میکند: در ستاد جوانی جمعیت هر یک از دستگاهها وظیفهی مشخصی دارند بهعنوان مثال دانشگاهها و مراکز آموزش عالی موظفند برای دانشجویان متاهل، تسهیلات ویژه صندوقهای رفاهی در نظر بگیرند، بانکها تسهیلات مسکن را فراهم کنند، در استخدام به ازای هر فرزند سنوات افزایش یابد، تامین بیمه، مرخصی بارداری و… نیز از آن جمله هستند که امیدواریم عملیاتی شوند.
مدیرکل امور زنان و خانواده استانداری آذربایجان شرقی یادآور میشود: چندین سال پیش مطرح شد که فرزند کمتر زندگی بهتر و این شعار و الگویی برای خانوادهها شده بود لذا باعث شد تا اکنون شاهد کاهش جوانان و افزایش سالمندان باشیم که باید در تحقق اهداف و سیاستهای جمعیت قدمهای خوبی برداشته شود.
او تاکید میکند: در راستای حمایت از فرزندآوری نیز قرارگاهی در استان ما با حضور استاندار تشکیل شده است و فرمانداران شهرستانها و مدیران دستگاههای اجرایی در آن حضور دارند تا در ابلاغ سیاستهای رهبر معظم انقلاب قدمهای خوبی برداریم.
مقوله جمعیت و اهمیت جمعیتشناسی در برنامهریزیها یکی از مهمترین و حساسترین موضوعات عصر حاضر در ساختارهای مختلف اجتماعی، اقتصادی و سیاسی و تأثیرگذار در این حوزهها است که کاهش فرزندآوری و درنتیجهی آن، کاهش رشد جمعیت پیامدهای فاجعه باری برای کشور به همراه خواهد داشت./ایسنا
