جلوی صادرات فله ای به کشور قطر گرفته شود

بزرگنمایی تصویر

به گزارش آذر صبح به نقل از عصر ایران، در هفته های اخیر تنش کشورهای سعودی، امارات و بحرین با کشور قطر اوج گرفت و این کشورهای به همراه کشورهایی همچون مصر با قطر قطع ارتباط کرده و به تحریم اقتصادی این کشور روی آوردند. مخصوصا با توجه به این که بخش قابل توجهی از مواد غذایی قطر از امارات و عربستان تامین می شود مقامات عربستان سعودی تصور کرده اند که مقامات قطری درخواست های شان را قبول و اجرایی خواهد کرد.
بنا به اطلاعاتی که منتشر شده از قطر خواسته شده که از گروه هایی همچون «اِخوان المسلمین» و «حماس» قطع ارتباط کند و رابطه با ایران را ادامه ندهد.

اما در روزهای پس از شروع تحریم، قطر نیازهای غذایی و ضروری خود را از کشورهای ایران، ترکیه و عمان تامین کرده و شرکت هواپیمایی قطر به جای استفاده از مرز هوایی عربستان و امارات، به استفاده از مسیرهای جایگزین هوایی از جمله ایران روی آورده و افزایش تردد هواپیماهای مسافری شرکت معروف قطر، برای ایران نیز درآمدزا است.

در روزهای گذشته از طرق دریای و هوایی، مواد غذایی و محصولات مختلف از بنادر و برخی شهرهای ایران رهسپار کشور قطر در جنوب خلیج فارس شدند. اما سوال این است که آیا ایران و صادر کنندگان ایرانی می توانند بازار دو و نیم میلیون نفری قطر را حفظ کنند یا همچون صادرات به عراق، آسیای میانه و افغانستان، صادرات ایران به صورت پایدار و با کیفیت نخواهد نخواهد بود.

موسی پور نایب رئیس کمیسیون توسعه صادرات اتاق بازرگانی و صنایع ایران است و پیش از این برای ریاست بر اتاق بازرگانی و صنایع اهواز کاندیدا شده بود و با فاصله ای اندک رقابت را واگذار کرد.
گفت و گو با عدنان موسی پور را که یکی از صادر کنندگان محصولات ایرانی به قطر و صادر کننده نمونه خوزستان است، می خوانید.
***

*پس از تنش بین کشور قطر و کشورهای همسایه اش مثل عربستان و امارات و تحریم قطر توسط آن کشورها، اتفاقاتی افتاده از جمله این که ایران صادرات خودش را به قطر افزایش داده است. کشورهای ترکیه و عمان هم بعد از این تحریم شدن قطر، در خصوص صادرات به قطر جدیت نشان داده اند.
با توجه به این که شما با کشور قطر آشنا هستید و به آن آنجا صادرات داشته اید تاکنون این سه کشور در صادرات به قطر چه اقداماتی انجام داده اند؟

-در مورد فرصت ایجاد شده باید گفت که عمان در ظرفیت هایی که دارد اصلا قابل مقایسه با ایران نیست. ظرفیت هایی که ایران در بخش کشاورزی و بخش های معدنی و لجستیکی دارد، هنوز خوشبختانه فاصله زیادی با کشور عمان دارد.

رقیب ایران در این زمینه، قطعا ترکیه خواهد بود و نه عمان. ما فرصت های ایجاد شده مشابه داشته ایم. اما چیزی که متوجه شدیم این است که شرکت های ترکیه، نسبت به ما خیلی سریعتر عمل می کنند و ما در استفاده از فرصت های منطقه ای اینچنینی، معمولا از کشور ترکیه عقب می افتیم.

دلیلش هم این است که ترکیه، در چنین بازارهایی حضور قبلی داشته است. یعنی منتظر چنین فرصتی نمانده است. به هر حال این یک فرصت خیلی مناسب برای ایران است. ما ریشه های خیلی قوی تجاری در کشور قطر نداشته ایم. ما تا بخواهیم اقدام خاصی انجام بدهیم کشور ترکیه، از ما جلوتر می زند. اما در همین شرایط فعلی، می توان اقداماتی انجام داد.

در گذشته تجارت ما و قطر حدود ۱۰۰ میلیون دلار تا ۱۱۰ میلیون دلار بوده است. در همین قدم اول و با وجود خیلی از شرایط نامطلوب مثل این که قطری ها هنوز برای ایرانی ها صدور ویزا را تسهیل نکرده اند اما فکر می کنم در یک زمان کوتاه، احتمالا ما به صادرات یک میلیارد دلاری تا یک میلیارد و ۱۰۰ میلیون دلاری با قطر برسیم.

*کل تجارت ایران و قطر در سال ۹۵ بالغ بر ۱۱۴ میلیون دلار بوده که ۱۱ میلیون دلار آن واردات ایران از قطر بوده و ۱۰۳ میلیون دلار واردات قطر از ایران بوده است. گفته شده که مواد غذایی قطر از عربستان و امارات حدود ۵ میلیارد دلار در سال است. چرا طی سال های اخیر مقدار صادرات ایران به قطر چندان قابل توجه نبوده است؟

-من فکر می کنم کل واردات مواد غذایی کشور قطر ۵ میلیارد دلار است. حدود ۳۵ تا ۴۰ درصد از این ۵ میلیارد دلار، وارداتی است که از کشورهای عربستان و امارات انجام می شود.
الان که مسیر واردات کشور قطر از عربستان و امارات بسته شده است، این فرصت برای کشوری مثل کشوری مثل ایران و حتی ترکیه، بیش تر مهیا شده که از این طریق سهم خودش را برداشت کند.

در مورد این که چرا در گذشته در صادرات به قطر، زیاد موفق نبوده ایم باید گفت که دلایلی وجود داشت. عمده ترین مشکل هم، مشکل سیاسی است که معمولا با این دسته از کشورها داشته ایم.

بیش تر از منظر تجاری می گویم کشورهای حوزه خلیج فارس به سه دسته در مقابل ایران تقسیم می شوند. کشورهای عربستان، بحرین و امارات، یک دسته هستند که غالبا یک زاویه و اختلافات ویژه با ایران دارند. کشور عمان و کویت، کشورهای معتدل منطقه هستند و رابطه آنها با ایران معتدل بوده است. این دو کشور اختلافات چندانی با ایران نداشته اند و دوستی های آنها پُر رنگ تر بوده است.

کشوری مثل قطر، مابین این دو دسته قرار دارد. ضمن این که فراموش نکنیم که بازار قطر، بازار مصرف خیلی قوی ای نیست.
اگر الان قطر، سر زبان ها افتاده است به خاطر این است که جزو ثروتمندترین کشورهای دنیا است و نه حتی منطقه. ریسک تجارت با این کشور، بسیار پایین است. به همین دلیل به دوستانی که این بازار را با روسیه مقایسه می کنند، می گویم اصلا قابل مقایسه نیستند.

بازار مرکزی دوحه

*جمعیت قطر از حدود ۷۴۰ هزار نفر در ۱۰ سال قبل به ۲٫۵ میلیون نفر در حال حاضر رسیده. یعنی جمعیت قطر چند برابر افرایش داشته است ولی ۸۸ درصد جمعیت آن، مهاجران کشورهای هند و سریلانکا و نپال هستند.

-چیزی که برای ما مهم است و برای ایران می تواند مهم باشد، این است که ما از این فرصت استفاده کنیم ولی نه به شکل مقطعی. ما کاری کنیم که این فرصت و این بازار، همیشه برای ایران باقی بماند. حتی اگر فرض کنیم در چند ماه آینده، این اختلافی که در این منطقه بین عربستان و قطر پیش آمده، رفع شود ما باید به صورتی رفتار کنیم و پایگاه خودمان را در آن کشور قوی کنیم که جایگاه خودمان را حفظ کنیم.

قطری ها دو کالای استراتژیک و مهمی که لازم دارند هم از نظر اقتصادی و هم از نظر کیفی، از ایران قابل تامین است. یکی، مواد غذایی است و دیگری مصالح ساختمانی. این اقلام، مهمترین نیازهای کشور قطر است.

ضمن این که من فکر می کنم نگاه ما به قطر نباید فقط نگاه صادراتی باشد. ما به دنبال این نباشیم که فقط کالا بفروشیم به قطر. چون قطر، ظرفیت های خاص خودش را دارد. قطر، یکی از بزرگترین خطوط هواپیمایی دنیا را دارد و گاهی به آن غول هواپیمایی می گویند. ما می توانیم از ظرفیت های این کشور برای پوشش بعضی از ضعف های هواپیمایی خودمان استفاده کنیم.

مراودات بانکی هم مطرح است. یک نکته بسیار مهم، ایرانیان مقیم قطر هستند که غالبا جزو ثروتمندترین ایرانیان منطقه هستند. من متوجه این موضوع شده ام. حتی ثروتمندتر از ایرانیان مقیم کشورهای کویت و امارات هستند. ما در راستای جذب سرمایه این عزیزان نیز اقدام کنیم.

*شما از چه سالی اقدام به صادرات به کشور قطر کرده اید و چه نوع صادراتی به آن کشور داشته اید؟

-من حدود ۱۶ سالی هست که در زمینه صادرات به کشورهای حوزه خلیج فارس فعالیت دارم. عمده صادرات ما به کشور کویت است و بعد هم در رتبه های بعدی قطر و عمان هستند.
بیش تر رشته فعالیت ما، مواد معدنی فرآوری شده و بسته بندی شده است که در صنعت فولاد سازی استفاده می شود و مخصوصا مصالح ساحتمانی. بیش تر صادرات این دو قلم را انجام داده ایم. عمده صادرات ما نیز از بنادر جنوبی کشور بود یعنی بنادر بوشهر و بنادر استان خوزستان از جمله خرمشهر و بندر امام.

*آشنا هستید دقیقا با وضعیتی که در کشور قطر وجود دارد و مخصوصا با پایتخت آن یعنی دوحه؟

-بله. با فرهنگ و مردم قطر، آشنایی داریم. با دیدگاه مردم نسبت به کشورمان آشنایی داریم. یک موضوع بسیار مهم این است که در خیلی از مواقع و در اکثر مواقع، ما باید حساب مردم این کشور را از جهت گیری های سیاسی حکومت آن کشور جدا کنیم.

نظر مردم قطر نسبت به ایران، خیلی مثبت است. حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد مردم قطر، ریشه و اصلیت ایرانی دارند. در واقع اجداد آنها در استان های فارس و بقیه استان های جنوبی کشور بوده اند. اگر نگاه و نظر مردم را در نظر بگیریم، دیدگاه مردم آن کشور نسبت به ایران مثبت است.

*در آماری که وجود دارد گفته شده کمی بیش از یک درصد از ساکنان قطر، ایرانی هستند. همچنین ۲۵ درصد هندی هستند و ۱۷ درصد نپالی.

-منظور من قطری هایی هستند که اجداد آنها ایرانی بوده اند. امکان دارد الان یک درصد جمعیت کشور قطر، ایرانی باشند.

مرکز خرید دهکده – دوحه

*در قطر فروشگاه های زنجیره ای و مراکز خرید بزرگ وجود دارد. از نظر ساخت و ساز، این مراکز خرید بسیار مدرن هستند. آیا این نوع صادراتی که الان ایران، به آن روی آورده  و مخصوصا هندوانه به صورت فله ای صادر شده است، این نوع صادرات می تواند در آن فروشگاه های زنجیره ای و مراکز خرید جایی برای خودش باز کند یا اقلام دیگری که قرار است از ایران صادر شود؟

-ما سال ها است در بحث صادرات و خصوصا در صادرات مواد غذایی مشکل قدیمی را یدک می کشیم و این مشکل همان بسته بندی استاندارد و جهانی  است. در اکثر کشورها بسته بندی استاندارد، مطلوب است.

تجربه ای که صادر کنندگان ما بیش تر، در تجارت با دو کشور عراق و افغانستان دارند به هیچ عنوان قابل تکرار در کشور قطر نیست. چند دلیل قابل طرح است. یکی این که ما اگر فقط کشورهای عربی را در نظر بگیریم قطری ها، ثروتمندترین افراد عرب منطقه هستند.

از نظر منابع انسانی که دارند باسوادترین مردم کشورهای حوزه خلیج فارس هستند. مال ها(مرکز خرید/Mall) و بازارهای بسیار بزرگ دارند. به جرات می گویم شاید حتی در خیلی از کشورهای اروپایی و آمریکا، کمتر از این بازارها وجود دارد. اما این بازارها در کشور قطر وجود دارد.

به طور همزمان، شش یا هفت استادیوم ورزشی بسیار بزرگ برای میزبانی جام جهانی در حال ساخت است. لذا آنها کشور و مردمی هستند که مصرف مواد لاکچری را دوست دارند. در همه بخش ها این نوع مواد را دوست دارند چه در بحث ساختمان و چه در بحث ماشین و چه در بجث مواد غذایی. معمولا مصرف کننده مواد درجه یک هستند.

هر ماده غذایی و هر فرآیند صادراتی که کیفیت مورد نظر قطری ها را تامین نکند و درجه یک نباشد، قطعا بیشتر از دو، سه ماه دوام نمی آورد حالا چه هندوانه باشد یا موارد دیگر.

به خاطر این که تجربه قبلی ما در صادرات تکرار نشود هیچ راهی نداریم جز این که با همکاری اتاق بازرگانی و صنایع ایران و سازمان توسعه تجارت، مرکز تجارت ایرانیان راه اندازی شود و هر صادراتی از کانال این مرکز انجام شود. با این کار می توانیم جلوی  صادر کنندگانی را می گیریم که می خواهند کالای بی کیفیت یا کالایی را صادر کنند ولی مطابق با معیارهای استاندارد قطری ها و جهانی نیست.

*درباره جمعیت قطر الان در حد دو میلیون و ۶۰۰ هزار نفر است.  چقدر از این جمعیت وضعیت اقتصادی بهتری دارند و می توانند کالاهای لوکس خریداری کنند و از مراکز خریدی که در قطر وجود دارد خرید می کنند؟

-میزان حقوق و دستمزدی که در قطر به افراد داده می شود از استاندارد منطقه، بالاتر است. بالاترین پرداخت حقوق حتی برای کارگران در همین کشور قطر وجود دارد. بیشترین نیروی کاری مقیم کشور قطر، هندی هستند و فکر می کنم حدود ۶۰۰ هزار نفر هندی در قطر زندگی می کنند. حدود ۴۰۰ هزار نپالی در آنجا هستند. اگر اشتباه نکنم طبق آماری که به دوستان به من دادند تعداد ۱۵۰ هزار نفر از فیلیپین در قطر زندگی می کنند.

همه این افراد اگر مصرف کننده کالای لاکچری نباشند قطعا مصرف کننده کالای بی کیفیت هم نیستند. آن حد متوسط استاندارد کشور قطر در مورد این افراد، تطبیق پیدا می کند.

*مراکز خرید بزرگی در قطر و شهر دوحه وجود دارد از جمله سیتی سنتر دوحه و مرکز خرید اِزدان.
مغازه های این مراکز خرید بزرگ نمایندگی ده ها برند معروف دنیا را دارند و محصولات این شرکت های صاحب برند را مستقیما وارد می کنند. در این نوع مراکز خرید، نفوذ کالای ایرانی به سرعت امکانپذیر هست؟

-متاسفانه الان چیزی در حدود صفر هستیم در آن دو موردی که شما گفتید. اما چرا که نه. آرام آرام اگر استانداردهای کیفیت کالا و قیمت کالا در بازار رعایت شود و اگر مرکز تجارت ایرانیان راه اندازی شود که بر صادرات و واردات با کشور قطر، نظارت کیفی کند، می شود حداقل در صادرات مواد ساختمانی و مواد غذایی نفوذ پیدا کرد.

  صادرات هندوانه از ایران به قطر

*در همین روزها که بین قطر و کشورهای همسایه اش بحران به وجود آمده است از طریق بندر شهید رجایی بندرعباس ۸ کانتینر یخچال دار مواد غذایی و مقداری مواد غذایی به صورت فله به قطر صادر شده.
از طریق بند دیّر در استان بوشهر هم ۴۶۰ تن اقلامی مثل خیار، کدو، هندوانه، خریزه، کاهو و کلم و گوجه فرنگی صادر شده. به نظرتان در این صادراتی که انجام شده بسته بندی های مطلوب و مورد نظر قطری ها و کشور قطر را داشته که صادر شده؟

-من فکر می کنم که در این شرایط، حداقل ها را درد. اما قطعا اگر بخواهیم صادرات ما استمرار پیدا کند و کالاهای ما در بازار قطر جایگاه مناسبی پیدا کند، جای سرمایه گذاری در صنعت بسته بندی و در این بخش کاملا خالی است.

دوستانی که به دنبال فرصت کاری هستند الان این فرصت کاری وجود دارد. اولین کسانی که در این بخش ورود پیدا کنند و بسته بندی مواد غذایی را طبق استانداردهای آنها بتوانند تامین کنند و در سطح جهانی ارائه بدهند سرمایه گذاری شان، مثبت و پُرسود خواهد بود.

*استانداردهای کیفی بالایی در قطر رعایت می شود و در این کشور وجود دارد. مقداری از محصولات و مواد غذایی مورد نیاز را از اروپا و آمریکا تامین می کنند. استانداردهایی که در قطر وجود دارد به طور روشن چه ویژگی هایی دارد؟

-استانداردها، استانداردهای جهانی است. اگر محصولی بی کیفیت باشد شاید بتوانند در بار اول و بار دوم هم بتوانند آن را به قطر صادرکنند و از زیر دست آنها در برود. اما وقتی به دست مصرف کننده برسد و وارد بازارهای بزرگ شود بازخوردی به اداره استاندارد قطر برمی گردد. کالایی که فاقد کیفیت باشد، قطعا جایگاه خودش را در آن کشور از دست می دهد و جلوی ورود آن را می گیرند.

صنعت مواد غذایی ایران از نظر ذائقه برای قطری ها، خیلی خوب است و متناسب است. حتی به جرات می گویم ذائقه پروتئین ایرانی و ذائقه لبنیات ایرانی، به ذائقه قطری ها بسیار نزدیکتر است تا ذائقه لبنیات و پروتئین آمریکا و کشورهای اروپایی.

عاملی که باعث می شود ما نتوانیم با آنها رقابت کنیم همین بحث بسته بندی است و این که اگر به یک بازار ورود پیدا کردیم بعد از مدتی کیفیت کالای خودمان را پایین می آوریم به خاطر این که سود ما بالا برود. اگر این نوع اتفاقات نیفتد چون از نظر نزدیکی ذائقه، به قطری ها نزدیکتر هستیم می توانیم یک جایگاه مناسبی را در آنجا پیدا کنیم.

*یعنی تصور می کنید محصولاتی که از آمریکا و اروپا وارد قطر می شود ذائقه مردم قطر و ساکنان قطر را تغییر نداده و هنوز نزدیک به ذائقه ما هست؟

-بله. تغییر نداده است. چیزی که باعث شده شرکت های آمریکایی و اروپایی، برتر باشند بحث بسته بندی محصولات شان است و قیمت تمام شده آنها.
محصولات آنها بسته بندی با کیفیت دارد و قیمت تمام شده پایین دارد. به همین دلیل آنها در قطر استمرار بیشتری پیدا می کنند. اگر شرکت های ایرانی بتوانند قیمت تمام شده را مدیریت و کنترل کنند در کنار بسته بندی، چون از نظر ذائقه برتر هستند و مزه محصولات ایران نسبت به کشورهای  اروپایی و آمریکا برتر است می تواند در این بخش جلوتر از آنها باشند.

این چیزی نیست که من بگویم. این چیزی است که قطری ها می گویند که مثلا پروتئین ایرانی و لبنیات ایرانی، بیش تر به مذاق آنها نزدیک است.

*اگر واقعا محصولات ایرانی را می پسندند پس چرا در همه سال های گذشته از آن چند میلیارد دلار واردات غذایی قطر رقم خیلی عمده ای به ایران اختصاص پیدا نکرده است؟

-به دلیل مشکلات سیاسی که وجود دارد و این که ایرانی ها اصلا روی صادرات به قطر هیچ تمرکز نکرده بودند.

*به هر حال در همان سال ۹۵ از ایران، هم گوسفند به قطر صادر شده و هم سیمان و پسته.

-سیمان همین الان هم صادر می شود. صادرات مواد پروتئینی قطع بود و ایران صادرات آن را ممنوع اعلام کرده بود. ما حتی مواد پروتئین را به کشورهای قطر و عمان صادر می کردیم. اما الان دچار ممنوعیت است و دام زنده صادر نمی شود.

*در همین روزهای اخیر دام زنده به قطر صادر شده.

-بعید می دانم. فکر نمی کنم دام  زنده صادر شده باشد.

*ولی آمار و ارقام صادرات گوسفند و دام زنده به قطر اعلام شده چه در سال ۹۵ و چه بعد از بحران قطر و عربستان.

-خیر. چون صادرات آن ممنوع است. شاید از  کشورهای آسیای میانه و قفقاز با واسطه ایران صادر شده باشد.

*از بندرعباس اقلامی مثل لیمو و خیار و گوجه فرنگی صادر شده و از بندر دیّر بوشهر کدو و خیار و هندوانه برای کشور قطر ارسال شده. شما خبر دارید یا اطلاعات خاصی دارید که این محصولات صادر شده از ایران در چه جاهایی در قطر توزیع شده است؟

-در ابتدا در فروشگاه های بزرگ و فروشگاه های عمده فروشی قطر توزیع می شود. توسط تجار داخلی در آنجا خریداری می شود و یک بسته بندی اولیه انجام می دهند. برای مثال یک سِلِفون و امثال آن روی محصول کشیده می شود و در مال های بزرگ و بازارهای بزرگ و بازارهای روز عرضه می شود.

*یعنی خودشان در قطر بسته بندی محصولات ایرانی را انجام می دهند که برای مشتری مطلوب باشد؟

-اقلامی مثل هندوانه بسته بندی نمی شود. اما بقیه محصولات را در قطعات کوچک تر بسته بندی می کنند و در سردخانه ها و یخچال های مدرنی که آنها دارند عرضه می شود.

*پس خیار و گوجه فرنگی وارداتی از ایران را خودشان بسته بندی می کنند؟

-بله. خودشان بسته بندی می کنند. اما این کار جای بسته بندی ما را نمی گیرد. ما این محصولات را باید به شکل بسته بندی شده صادر کنیم. یا حداقل در آنجا مراکزی داشته باشیم که توسط خود ما در قطر بسته بندی شود.
*الان تصویری که قطری ها و ساکنان کشور قطر از کالای ایرانی دارند چه تصویری است؟

-چون تجارت با قطر خصوصا در بخش مواد غذایی، تجارت ضعیفی است، اگر بحث ذائقه را بخواهند در نظر بگیرند به نظر می رسد که تصویر بدی نیست. تا الان تصویر مناسبی است.

*گفته می شود که قطری ها از شرکت های ایرانی انتظاراتی دارند از جمله این که شرکت های ایرانی بتوانند محصول را به موقع برسانند و با قیمت ثابت. دقیقا آنها چه توفعاتی دارند و می خواهند تولید کننده ایرانی چه تعهداتی  در تبادلات تجاری بدهد؟

-از نظر زمانی، ما نزدیکترین کشور به قطری ها هستیم و محصولات ما از طریق دریا می تواند به قطر صادر شود. این موضوع باعث شده که کار تجار ما آسان تر شود.

قطری ها اگر بخواهند به موردی حساس باشند در دو بخش است. یکی، بحث قیمت تمام شده و یک موضوع هم کیفیت. اگر در بحث کیفیت، ملاحظه ای نداشته باشند قطعا قیمت را می پذیرند.

*لنج هایی که از بندر گناوه برای قطر بار می برند حدودا ۲۴ ساعت وقت می برد تا به قطر برسند. دوحه در شرق  شبه جزیره قطر قرار دارد. در روزهای اخیر از طریق هواپیما محصولاتی هم از شیراز به قطر ارسال شده است. فکر می کنید ارسال کالا با لنج می تواند جوابگو باشد؟

-از لحظه ای که لنج حرکت می کند و اگر هیچ توقفی نداشته باشد بین ۱۲ ساعت تا ۱۵ ساعت به کشور قطر خواهد رسید. دولت محترم می تواند با سوبسید، از حمل و نقل دریایی در این بخش حمایت کند. گمرک هم می تواند یک خطر سبز صادراتی در نظر بگیرد. در چنین حالتی، زیاد لازم نیست به صنعت هوایی برای صادات تکیه کنیم.

*صادرات از طریق هواپیما که از فرودگاه شیراز به قطر انجام شده است چقدر هزینه را افزایش می دهد نسبت به حمل و نقل از طریق لنج؟

-من اطلاع ندارم که هزینه حمل و نقل هوایی چقدر است. نمی توانم در این زمینه نظر بدهم. اما در شرایط فعلی، همان حمل و نقل دریایی، بیش تر جوابگو خواهد بود.

*تصاویری از حمل و نقل فله ای محصولات ایران از جمله هندوانه منتشر شده است. به نظرتان تصویری نامناسبی ارائه می دهد؟

-روی صادرات هندوانه نمی توانید تمرکز کنید. چون نمی توان آن را بسته بندی کرد. اما درباره صیفی جان و سیریجات باید گفت که اگر آنها به شکل فله ای و بدون رعایت استاندارد و بدون بسته بندی باکیفیت باشد، بازخورد مناسبی برای ما و برای ایران نخواهد داشت. پس از مدتی هم مرجوع خواهد شد.

دو، سه محموله ایرانی از بنادر عمان، مرجوع شدند. به دلیل نداشتن بسته بندی مناسب یا این که زیاد طبیعی نبودند و از نظر فنی مشکلاتی وجود داشته است، چند محموله را برگشت داده اند. بنا به گفته رایزن بازرگانی ایران در عمان، چند محموله مواد غذایی ایران مرجوع شده.

*ولی بالاخره قطر در سال های اخیر تغییر و تحول زیادی داشته و از لحظ ساخت و سازها وضعیت مدرنی دارد. این که هندوانه را داخل لنج بریزند و به سمت قطر ببرند، فکر نمی کنید به وجهه ما ضربه وارد می کند؟

-صد در صد همین طور است. این نوع کارها شاید در بار اول یا بار دوم، قابل انجام باشد اما بعدها ضرر و زیانش به صادر کنندگان ایرانی برمی گردد. سازمان توسعه تجارت و گمرک و سازمان استاندارد باید از صادرات چنین کالاهایی به این سَبک جلوگیری کنند.