چهارشنبه, ۱۵ مرداد ۱۴۰۴ / ۰۲:۴۵:۳۵
برنامه جامع ملی اوتیسم بعد از مدت‌ها انتظار به تصویب رسید؛ برنامه‌ای که قرار است در روند شناسایی و درمان کودکان داخل طیف اوتیسم تغییری ایجاد کند و به آن سامان بخشد.
به گزارش آذر صبح به نقل از ایسنا ، این سند ماموریتی بسیار مهم برای تشخیص زودهنگام اختلال اوتیسم دارد، اما با این وجود حتی برنامه‌ای ملی نیز نتوانست علاقه‌ای در شورای عالی بیمه، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی و همچنین مجلس شورای اسلامی برای بیمه کردن خدمات توانبخشی ایجاد کند و این طلسم کهنه را بشکند. این برنامه که مدت‌ها است سازمان‌ها و وزارتخانه‌های مختلف از آن خبر می‌دهند با همکاری معاونت‌های بهداشت و درمان وزارت بهداشت، سازمان بهزیستی، آموزش و پرورش استثنایی، انجمن‌های علمی روانپزشکی و مغز و اعصاب کودکان، گفتار درمانی و کاردرمانی، روانشناختی کودک و سازمان‌های مردم نهاد فعال در این حوزه تدوین شده است و به زودی اجرایی می‌شود.
دکتر اتابک وثوقی- عضو کمیته توانبخشی وزارت بهداشت ،درباره جزییات این برنامه ملی توضیح می‌دهد و می‌گوید: اولین وظیفه دولت در زمینه بیماری‌ها تشخیص به هنگام آن است که با اجرایی شدن برنامه ملی اوتیسم، این مبحث در خصوص این اختلال نیز محقق می‌شود. در حال حاضر این پتانسیل در شبکه‌های بهداشت وجود دارد که کودکان تحت غربال‌های مختلف رشدی قرار گیرند. تاکنون به موضوع رشد ذهنی و روانی در شبکه بهداشت تاکیدی نشده بود، اما با اجرای برنامه جامع ملی اوتیسم این موضوع نیز مورد توجه قرار می‌گیرد.
وی ادامه می‌دهد: کارشناسان مراکز بهداشت می‌توانند کودکان در معرض خطر اوتیسم را برای غربال به سطوح بالاتر ارجاع دهند؛ اگر نتیجه این غربالگری مثبت باشد، کودک به کارشناسان توانبخشی و روانشناسان سلامت ارجاع داده می‌شود. برای این کودکان تستی مطابق استانداردهای ایران انجام می‌شود و در نهایت برای تشخیص قطعی به پزشکان مورد اعتماد وزارت بهداشت ارجاع داده می‌شوند. بعد از آن نیز به مراکزی برای مداخلات درمانی فرستاده می‌شوند.
به گفته عضو کمیته توانبخشی وزارت بهداشت، کودک بنا بر سطح اختلال اوتیسم، به مراکز مربوط به سازمان بهزیستی، آموزش و پرورش استثنایی یا مراکزی برای درمان‌های دارویی ارجاع داده می‌شود.
تا ۱۰ سال آینده ۳۰ درصد مردم نیاز به توانبخشی خواهند داشت
وثوقی با تاکید بر اینکه تشخیص دیرهنگام اوتیسم، درمان این اختلال را بی‌تاثیر می‌کند، اضافه می‌کند: اگر به جامعه توانبخشی ارج ندهیم، در سال‌های آینده پشیمان می‌شویم؛ چون سالمندی در حال افزایش است و شاید ۱۰ سال دیگر، ۳۰ درصد مردم در کشور سالمند باشند؛ به همین دلیل به توانبخشی نیاز دارند.
وی درباره نرخ رشد اختلال طیف اوتیسم در کشور می‌گوید: طبق آمار دو سال گذشته از هر ۶۸ تولد، یک نوزاد با اختلال اوتیسم متولد می‌شود. این آمار بسیار زیادی است. در ایران حداقل گفتار درمانگر و کاردرمانگر مورد نیاز، بسیار بیشتر از تعداد فعلی است. در حال حاضر ۳۵۰۰ دانش آموخته گفتار درمانی و کار درمانی داریم که ۱۰۰۰ نفر از آنها بیکار هستند؛ چراکه حوزه سلامت به درستی این حوزه را نمی‌شناسد.
وثوقی تاکید می‌کند: ما به ازای هر ۱۰ هزار نفر جمعیت، حدود ۲۴۲ گفتار درمانگر و کار درمانگر نیاز داریم، اما در تمام کشور ۲۴۰۰ کار درمانگر شاغل وجود دارد. یکی از دلایل این وضعیت حمایت نشدن از طرف دولت است. در وزارت بهداشت نیز حدود ۱۵ نفر به صورت رسمی استخدام شده‌اند و سایر شاغلان این حوزه در بخش‌های خصوصی و قراردادی فعالیت می‌کنند. آیا بیمارستان‌ها نیاز به کاردرمانگر و گفتار درمانگر ندارند؟ به تازگی ساخت بخش‌های توانبخشی در دو بیمارستان دولتی آغاز شده است.
عضو کمیته توانبخشی وزارت بهداشت با بیان اینکه توانبخشی کم هزینه‌ترین قسمت در حوزه سلامت است، بیان می‌کند: چرا دولت نباید برای توانبخشی بودجه‌ای کنار بگذارد؟ “توانبخشی” در سیاست‌های کلی نظام سلامت ابلاغی مقام معظم رهبری، دیده شده و نسبت به بیمه کردن آن دستور داده شده است. بیش از نیمی از جمعیت کشور بیمه تامین اجتماعی دارند و هر کدام از این افراد ماهانه حق بیمه می‌پردازند، اما این پول در کدام قسمت هزینه می‌شود؟ مگر وظیفه این سازمان به جز بیمه کردن این نوع از خدمات است؟
روایت خانواده‌هایی که پولی برای یک جلسه توانبخشی ندارند
وثوقی با انتقاد از همکاری نکردن نهادهای مسئول مانند مجلس شورای اسلامی و سازمان برنامه و بودجه در زمینه بیمه خدمات توانبخشی، تصریح می‌کند: اگر دولت به این موضوع توجه نکند، چند سال دیگر باید مشکلات دیگری را بر عهده بگیرد. اگر درمان کودکی که بیش فعالی دارد امروز انجام شود، هزینه بسیار کمی را به دنبال دارد، اما تاخیر در این خصوص باعث اختلال رفتاری و اجتماعی در آینده این کودک می‌شود و اطرافیان و خانواده‌اش را درگیر می‌کند. ما خانواده‌های این کودکان را می‌بینیم که چقدر زجر می‌کشند. خانواده‌ای بود که فرش خود را برای توانبخشی فروخت. ما شهری به نام رامهرمز، جم، سرباز و مهران داریم که خانواده برای پرداخت ۸۰۰۰ تومان برای یک جلسه گفتار درمانی مشکل دارد. ما در تهران افرادی را داریم که نمی‌توانند هیچ پولی برای این خدمات بپردازند.
عضو کمیته توانبخشی وزارت بهداشت به یکی از دلایل تاخیر در بررسی بیمه توانبخشی نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: ما با دبیرخانه شورای عالی بیمه جلسه‌ای داشته‌ایم، آنها در این جلسه گفتند با بیمه شدن خدمات توانبخشی هزینه زیادی به دولت وارد می‌شود. اگر دولت به مردم فکر می‌کند طرح این مسائل از طرف شورای عالی بیمه و سازمان مدیریت، اساسی ندارد. اگر می‌دانید رسیدگی به اختلالی که روزبروز در حال افزایش است، تاثیرات مثبتی دارد باید به آنها کمک کنید. این تصمیم که امروز برای این موضوع هزینه نکنیم و دو سال بعد چندبرابر بیشتر هزینه کنیم، خطاست.
وی ادامه می‌دهد: پنج سال پیش وزارت رفاه از انجمن‌های علمی مربوطه و سازمان‌های مردم نهاد فعال در این حوزه دعوت کرد که به پروتکلی در زمینه بیمه توانبخشی برسیم. با توجه به این موضوع پروتکلی بر اساس انجمن شنوایی و گفتار امریکا نوشته و ارائه کردیم که مورد تایید وزارت رفاه و اداره کل بیمه سلامت و انجمن‌ها قرار گرفت، اما آن زمان با تغییر وزیر، این پروتکل نیز مغفول ماند. سال گذشته مجلس شورای اسلامی از ما خواست استانداردهای این موضوع را برای آنها بفرستیم، اما گفتند به دلیل مخالفت برخی وزرا و روسای فراکسیون‌ها، بررسی آن به تاخیر افتاد.
وثوقی معتقد است: وظیفه دولت این است از کسانی که پرورش داده حمایت کند. گفتاردرمان و کاردرمان تا چه زمانی می‌توانند با تخفیف دادن و رایگان کردن خدمات به کار خود ادامه دهند؟ در حالی‌که از نظر قانونی این موضوع تخلف است؛ چون به نوعی بازار گرمی محسوب می‌شود. متاسفانه ما هیچ وقت از تجارب کشورهای پیشرفته استفاده نمی‌کنیم و همیشه می‌خواهیم آزمون و خطا کنیم.