سه شنبه, ۱۶ اردیبهشت ۱۴۰۴ / ۰۷:۰۸:۳۶
”نذر” آن است که انسان متعهد شود برای خدا کاری از کارهای خیر را انجام دهد، یا کاری را که ترکش نیکوست، ترک نماید .
نذر در میان ایرانیان جایگاه ویژه ای دارد، در فرهنگ ایرانی و اسلامی کلمه “نذر” به خودی خود دارای بار مثبت است از آن جهت که آرزویی بواسطه آن برآورده شده، رفع نیازی در کنار آن رخ داده یا توسلی نتیجه داده یا صورت گرفته تا به امید خدا بشود آنچه می خواهیم یا نشود آنچه نمی خواهیم. در کل به نظر می‌رسد آنچه در ماهیت نذر ملموس است، امید است، امید به اصلاح اما به صلاح.
اما چند سالی است که مردم در برگزاری سفره های نذری بواسطه بی توجهی های خود آسیب هایی را برای محیط زیست فراهم کرده و می کنند که با تعریف گفته شده چندان همخوانی ندارد و این مورد از آن مواردی است که آدمی خود به ارزش هایی که به آنها معتقد است ضربه می زند .
به گزارش آذر صبح، محرم که می رسد بازار نذری دادن و نذری گرفتن داغ می شود. البته نذری دادن در ایران تنها محدود به ایام محرم نیست، اما بسیاری از مردم ایران که حتی ممکن است مسلمان هم نباشند، نذر خود را به این ایام گره می زنند و برای برآورده شدن حاجات خود به سید و سالار شهیدان و شهدا و اسرای کربلا متوسل می شوند .
در انتهای هر شب از ایام محرم خیابان ها و کوچه ها مملو از ظروف پلاستیکی یکبار مصرفی است که چندین سال است سروکله شان در زندگی مردم ایران پیدا شده و هر روز حضور قدرتمندتری به هم می رسانند. کار به جایی کشیده است که رتق و فتق زندگی روزمره مردم ایران و البته برگزاری مراسم نذری شاید بدون حضور ظروف یکبار مصرف مشکل یا حتی غیرقابل تصور به نظر می رسد .
در گذشته ایرانیان برای توزیع غذای نذری یا گرفتن نذری از شیوه سنتی استفاده می کردند، کاسه‌ای قابلمه ای یا ظرفی از جنس فلز، شیشه، چینی یا فوقش ملامین مظروف غذای پربرکت و سالم نذری بود، اما امروزه ظروف پلاستیکی در اشکال و اندازه های مختلف جزو لاینفک بخش توزیع نذری شده اند .
مشکلات بهداشتی و بیماری‌زایی که این ظروف برای استفاده کنندگانشان به ارمغان می آورند بارها و بارها توسط صاحبنظران علوم بهداشتی و پزشکی و مسئولان مربوطه به مردم گوشزد شده است، بویژه اینکه با داغ شدن بازار تقاضا، جولان سودجویان نیز در این بازار باز شده و برخی تولیدکنندگان غیرمجاز با تولید ظروف بی کیفیت و افزایش ارقام فروش از این آب ماهی های بزرگی می گیرند .
رونق بازار فروش اینگونه ظروف در آستانه محرم را در اولین روز مهرماه امسال رئیس اتحادیه سازندگان و فروشندگان پلاستیک و نایلون خبر داد و به ایسنا گفت: تمام اجناس یکبار مصرف پیش از ایام سوگواری محرم ۳۰ تا ۳۵ درصد افزایش قیمت پیدا کرده اند که علت اصلی این افزایش هم عرضه کم و بیشتر شدن تقاضاست .
وی همچنین گفته است: وقتی تقاضا زیاد می‌شود تخلفات هم معمولا زیاد می‌شود. برخی تولیدکنندگان غیر مجاز هستند که مردم نباید از آنها خرید کنند. توصیه می‌شود سفره‌های یکبار مصرفی که شفاف هستند خریداری شود. آنهایی که چاپی هستند سرب دارند، لذا غیر بهداشتی هستند.
فارغ از مشکلات بهداشتی که به آنها اشاره شد، آسیب استفاده از این ظروف در حوزه محیط زیست قابل توجه است. این مشکل بزرگ در حوزه فرهنگی قابل بررسی است چراکه رها کردن زباله های پلاستیکی پس از استعمال در مراسم نذری جز بواسطه فقر فرهنگی رخ نمی دهد .
هجوم ظروف یکبار مصرف به کوچه ها و خیابان ها یکی از مسائلی که در آستانه فرا رسیدن این ایام باید مورد توجه مسئولان قرار بگیرد. آماده باش و صرف نیروی فوق العاده برای پاکبانی و پاکسازی معابر از زباله های انبوهی که درخصوص مواجه شدن با آن شکی وجود ندارد، یکی از برنامه‌های مسئولان شهری در این ایام است که بار سنگینی را به پاکبانان تحمیل می کند .
شاید عدم توجه به توسعه فرهنگی در حوزه نگهداری و حفاظت از محل زندگی و محیط زیست همان حلقه گمشده ای باشد که به وقوع فجایع بزرگ زیست محیطی و آلودگی های وحشتناک شهری و حتی روستایی در چنین مواقعی از سال می انجامد .
اینروزها تقریبا تمامی مردم می دانند که پلاستیک برای سالیان متمادی مهمان طبیعت است یا استعمال غذای داغ در ظروف پلاستیکی بیماری زاست یا رها کردن زباله های پلاستیکی در محیط زیست کشور آسیب های جبران ناپذیری را برای اکوسیستم حتی در دورترین نقاط زمین بهمراه دارد، اما به نظر می رسد آنچه مانع از تبدیل شدن این دانسته ها به عمل شده نبود باور نسبت به بروز این فجایع و عدم احساس مستقیم فجایعی است که در زیر پوست شهرهایمان در حال رخ دادن است .
توسعه فرهنگی چیزی نیست که بتوان آنرا به مردم خوراند یا تزریق کرد، آنچه در قالب توسعه فرهنگی و رشد رفتارهای اجتماعی در جوامع پیشرفته شکل گرفته ناشی از رفتارهای تربیتی بویژه در سنین کودکی و خردسالی است، این مهم متاسفانه در کشور ما بویژه در میان خانواده ها و آموزش و پرورش مورد بی توجهی قرار گرفته و آسیب های بعدی را منجر شده است .
چندی پیش پس از برگزاری یکی از مسابقات فوتبال بین ایران و کره در استادیوم آزادی، تماشاگران کره ای بلافاصله پس از اتمام بازی شروع به جمع آوری زباله از میان صندلی ها کردند، اصرار بر انجام چنین اقدامی در یک کشور بیگانه تنها می تواند حاصل یک کار فرهنگی ریشه دار و تربیت اصولی باشد، به گونه ای که فرد فارغ از اینکه در کجا، در چه ساعتی از شبانه روز و در چه محدودیت ها و معذوریت هایی قرار گرفته نسبت به انجام یک کار ارزشی اقدام کند . جالب اینجاست که تیم فوتبال کره جنوبی آنروز در برابر تیم ایران مغلوب شده بود .
بی گمان رفع این معضل در ایران نیازمند کار فرهنگی بزرگ و ریشه ای است، کار بزرگی که اینروزها برخی در قالب نذر فرهنگی به آن ورود پیدا کرده و دیگرانی را نیز با خود همراه کرده اند، هرچند آنچه به عنوان معضل در این ورطه شناخته می شود محدود به این ایام نیست و در واقع آنچه در این ایام این معضل را بیشتر به چشم می آورد حجم عظیم زباله ای است که اتفاقا در پایان یک اقدام کاملا فرهنگی و مذهبی مشاهده می شود و حاصل رفتاری است که به کل با تعریف نذر که همانا خیر رساندن به جهت طلب خیر برای خود یا دیگری است در تضادی عمیق قرار دارد.
توزیع نذورات در ظروف یکبار مصرف گیاهی راهکاری است که توسط دغدغه مندان حوزه محیط زیست و سلامت و متولیان این بخش توصیه می شود.
یک مسئول در محیط زیست تهران با اشاره به اینکه ظروف یکبار مصرف پلاستیکی در چند سال اخیر به دلیل قیمت ارزان جایگاه خود را در سبد کالای خانوار پیدا کرده‌اند، به ایسنا گفته است: علاوه بر قیمت ارزان، ویژگی‌های دیگری مانند بی نیازی از شستشو و نبود امکان سرایت بیماری از طریق این ظروف موجب شد که ظروف پلاستیکی جای خود را بین مردم بازکند .
وی با بیان اینکه با گذشت زمان و استفاده بی‌رویه از ظروف پلاستیکی بویژه در ایام محرم مشکلاتی در زمینه مدیریت این ظروف در طبیعت و رها سازی آنها ایجاد شده بود، تصریح کرد: بین ۳۵۰ تا ۵۰۰ سال طول می‌کشد تا ظروف پلاستیکی در طبیعت تجزیه شود. از این رو آلودگی‌هایی را در محیط به وجود می‌آورند.
اکبرپور استفاده از ظروف یکبار مصرف گیاهی را توصیه می کند و می گوید مدت زمان تجزیه اینگونه ظروف چنانچه در معرض نور خورشید قرار بگیرند حدود دو سال است.
وی با بیان اینکه یکی از عواملی که سبب می‌شود مصرف کننده کمتر به سمت ظروف گیاهی برود قیمت آنهاست، گفت: ظروف گیاهی قیمت گران‌تری نسبت به ظروف یکبار مصرف پلاستیکی دارند، از این رو لازم است که حمایت‌هایی برای تولید کنندگان ظروف گیاهی در نظر گرفته شود.
شاید لازم باشد اینروزها جامعه را با سطل های زباله آشتی دهیم، سطل های کثیفی که دوستشان نداریم، اما واقعا دوست داشتنی هستند، البته اگر فرهنگ تفکیک زباله در ایران به وضعیت مطلوبی ارتقا پیدا کند این سطل های زشت و بدبو و بد ترکیب نیز وضعیت بهتری پیدا می‌کنند و محتویاتشان به طلای سیاه واقعی تبدیل شده و علاوه بر کاهش آلودگی های زیست محیطی حاصل از رها کردن زباله های بویژه تجزیه ناپذیر در سطح شهرها و روستاها و طبیعت، به ایجاد ارزش افزوده حاصل از فراوری طلای سیاه کمک می‌کنند.
ترویج استفاده از ظروف سنتی در مراسم عزاداری البته راهکار دیگری است که برخی برای کاهش این معضل یا رفع آن پیشنهاد می کنند و امیدوارند با بازگشت مان به رفتارهای گذشته که به شکل عجیبی نسبت به رفتارهای امروزمان با طبیعت، با تبعات تخریبی کمتری همراه بود، لاجرم به کاهش مشکلات زیست محیطی در کشور و البته دنیا کمک کنیم.
در واقع تا زمانی که به این رشد فرهنگی برسیم که زباله هایمان را بدون اجبار و از سر آگاهی تفکیک کنیم و مسئولیت اجتماعی مان را آنچنان که باید و شاید در قبال پاکیزگی شهرها و روستاهایمان به انجام برسانیم و تجهیزات و زیرساخت های لازم برای اینکار هم آنچنان که باید در دسترس قرار بگیرند، شاید بهتر باشد وقتی برای گرفتن نذری راهی می شویم یا وقتی قصد توزیع نذری داریم از همان روش های قدیمی استفاده کرده و به قولی سنتی شویم!
منبع:ایسنا
