نقد آری، پشیمانی نه

بزرگنمایی تصویر

به گزارش آذر صبح، مهرداد خدیر در عصر ایران نوشت: انتقاد از دولت و شخص رییس جمهور روحانی خاصه در فضای مجازی این روزها بالا گرفته تا جایی که برخی از چهره هایی که در انتخابات ۲۹ اردیبهشت از مردم خواسته بودند در رقابت حسن روحانی با ابراهیم رییسی به او رای دهند ابراز پشیمانی می کنند و حتی تعبیر «عبور از روحانی» نیز از زبان بعضی از تحلیل گران سیاسی شنیده می شود.

هر چند در مقابل، جامعه شناسانی چون دکتر حمید رضا جلایی پور درباره تبعات ظهور یک پوپولیسم ویرانگر دیگر هشدار می دهند و ابراز پشیمانی ها را بیشتر در فضای مجازی و از زبان سلبریتی های ورزشی و هنری و نه ذاتا سیاسی و در رفتارهای احساسی و بیشتر در واکنش با مواردی چون افزایش عوارض خروج از کشور شاهدیم اما از این زمزمه ها نمی توان به آسانی گذشت چون کوه هم با نخستین سنگ آغاز می شود.

این گفتار بر این گزاره استوار است که «نقد کنیم اما پشیمان نباشیم» و با سری بلند و بیانی رسا هم بگوییم «نقد آری، پشیمانی نه. نقد آری، پشیمانی هرگز».

این را روزنامه نگاری می نویسد که دیشب را تا دیروقت در تحریریه یک ماهنامه معتبر گذراند اما خروجی نهایی و حاصل عرق ریزان روح جمعی از حرفه ای ترین روزنامه نگاران و نویسندگان برای چاپخانه ارسال نشد چون کاغذ نیست! نه که گران است، نیست. البته گفته اند محموله بزرگی در راه است ولی عجالتا میسور نشد.

روزنامه نگاری می نویسد که از او می پرسند مگر هنوز مردم روزنامه هم می خوانند که شما روزنامه نگاری می کنید؟! و در تمام این بیست و اندی سال و حتی در روزگاری که قاضی مرتضویِ حالا از اسب قدرت و تهدید و تعطیل و تحقیر و قدرت افتاده و منتظر حکم حبس نشسته می گرفت و می بست، این قدر این حرفه خاصه در حوزه رسانه های چاپی و کاغذی را در خطر ندیده است.

روزنامه نگاری می نویسد که انتظار او برای بازگشایی انجمن صنفی روزنامه نگاران ایران برآورده نشده و وقتی به انجمن محدودتر تهران امید بست و به لطف اعتماد همکاران به عضویت هیات مدیره دومی هم درآمد، دریافت که وعده های وزیر کار دولت آقای روحانی سراب یا خارج از توان اوبود و اراده اش غالب نیست و بی اجازه قول می داده و حالا دوستانی می خواهند سومی را با اجازه و در اندازه ای  کوچک تر به راه اندازند.

پشیمان اما نیستیم. حتی به قدر لحظه ای. شاید علی کریمی فوتبالیست ابراز پشیمانی کند اما شاید او هم نه به خاطر ۲۰۰ هزار تومان عوارض خروج از کشور که هنوز تصویب هم نشده که بیشتر می خواهد هشدار دهد و چون می داند این پشیمانی ورق را در عالم واقع برنمی گرداند، می گوید و به قصد تلنگر زنی چنین پیامی می گذارد و گرنه همان علی کریمی همراه با حرکت های اصلاحی است.

پشیمانی هرگز. چون همین نقد و ابراز پشیمانی دستاورد گفتمان توسعه و اصلاحات و اعتدال است و در گفتمان اقتدار گرایی جایی ندارد.

در روزهای منتهی به انتخابات ۲۹ اردیبهشت جایی نوشتم به روحانی رای دهیم تا بتوانیم او و دولت او را نقد کنیم.

برخی اما چنان از پشیمانی سخن می گویند که انگار یادمان رفته در ۲۹ اردیبهشت چند گزینه – تنها چند گزینه- موجود بود.
تنها سه گزینه: روحانی، رییسی و البته قهر.

سومی عملا تقویت دومی بود و رای ایراهیم رییسی نشان داد هدف کسانی را که نه از سرِ سرخوردگی و نومیدی که به قصد سلب مشروعیت شرکت نکردند تامین نمی کرد.

ابراز ناتوانی دولت در استمرار پرداخت یارانه نقدی هم نشان داده وعده سه برابر کردن تا چه حد بی پایه بوده است.

در عالم واقع رای دادیم نه در عالم خیال و با نظارت استصوابی شورای نگهبان، تنها دو گزینه روحانی باقی مانده بود و دو دیگر نیزخود می دانستند جدی نیستند. چندان که یکی خود به رای به حسن روحانی توصیه کرد و خودش هم به خودش رای نداد و آمده بود نسیمی از عقل گرایی را در توفان وعده های پوپولیستی وارد فضای انتخاباتی کند و دیگری از جانب حزب متبوع و معرفی کننده هم ملزم به انصراف شد اما تن نداد. پس تنها دو کاندیدا بود.

یکی با گفتمان توسعه گرایانه و ادبیات آشتی جویانه و شهره به گفتار و رفتار دیپلماتیک و البته مستظهر به پشتیبانی رییس دولت اصلاحات و «تَکرار» او و دیگری با گفتمان اصول گرایانه و با مخاطب قرار دادن حاشیه نشینان و تهی دستان و بی مخاطب قرار دادن طبقه متوسط و با حلقه ای از مردان احمدی نژاد در پیرامون که کابوس تِکرار و نه تَکرار را به جان و ذهن وزبان توسعه گرایان و آشتی جویان انداخته بود.

از این روست که می گوییم پشیمانی جایی ندارد چون روحانی را از میان او و دو رقیب – با احتساب بی عملی – انتخاب کردیم. چون گزینه دیگری نبود و دوباره و سه باره هم اگر آن فضا تکرار شود همان رفتار سرزند سزاست نه جز آن.

عبور از روحانی هم یادآور تجربه تلخ ایده عبور از خاتمی با «شصت میلیون دات آی آر» در سال ۸۳ است که به شصت هزار هم نرسید و البته توانستند کسانی را سرد کنند و از دل آن یأس احمدی نژاد، زاد.

جنس انتصابات روحانی، تغییر لحن او و تصور یا شایعه یا شایبه کوتاه آمدن به خاطر برادر یا فردای سیاسی و بد سلیقگی هایی چون افزایش عوارض خروج از کشور و بیم گرانی بنزین و حذف یارانه ها همه موثر بوده اند و دونالد ترامپ هم در آمریکا به دنبال بر هم زدن بازی برجام است اما جایی برای پشیمانی نیست.

چون گزینه دیگری نبود و نیست.

روحانی، رییس جمهور است اما در فشار و در منگنه. نقد کنیم اما این منگنه را بیشتر فشار ندهیم. بیشتر فشار دهیم خودمان در منگنه قرار می گیریم و شایذ برخی به طعنه بگویند مگر در منگنه قرار نداریم؟!

فشارهم می دهیم با درک و انصاف باشد و همین که می توانیم نقد کنیم و فشار دهیم دستاورد است.
پشیمان نیستیم چون گزینه دیگری نبود. چون گزینه دیگری نیست. چون روحانی را به خاطر آشنایی اش با بازی های سیاسی در داخل و خارج می شناسیم.

علی کریمی که حالا ابراز پشیمانی می کند زیبا بازی می کرد و تماشاگر را به وجد می آورد اما دریبل های او کافی نبود و همیشه هم منجر به بُرد تیم نمی شد. علی دایی که ابراز پشیمانی نکرده و نازیبا و خشک بازی می کرد اما گل می زد.

  در سیاست همه دریبل ها به چشم نمی آید یا همه بلد نیستند دریبل یا روپایی بزنند و از این منظر حسن روحانی را می توان به علی دایی ماننده کرد.

نقد اگر به بازیکنانی از تیم باشد که گاه با افزایش عوارض، گاه با بحث پروانه روزنامه نگاران و گاه با انتصابی غیر منتظره گل به خودی می زنند وارد است اما از خود روحانی و از رأی به روحانی و دست کم رأی به گفتمان روحانی نباید و نمی توان پشیمان بود.

از منظر اخلاقی هم یادمان باشد در نقد، دست ها و زبان ها باز است اما دست و زبان او چه به خاطر مصلحت هایی و ملاحظاتی باز نیست.

در سال ۱۲۷۵ خورشیدی و بعد از آن که تیر میرزا کرمانی، ناصر الدین شاه قاجار را از پا انداخت و خود به چنگ نظمیه چی ها افتاد اولین سوالی که نظم الدوله پرسید این بود : کی پشت دروازه شهر ایستاده و آماده است که این را انداختی؟!