باید یاد بگیریم چگونه اعتراض کنیم/ احزاب و رسانه ها فرهنگسازی کنند

بزرگنمایی تصویر

به گزارش آذر صبح، دکتر مجید خورشیدی، افزود: در جوامعی که اعتراض پذیرفته نمی شود اقدامات زیرزمینی می شود و آنجاست که پای مخالفین نظام سیاسی نیز به میان می آید و این در حالی است که مخالفان هرگز مایل نیستند آن نظام روی آرامش به خود ببیند.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: در کشورهای توسعه یافته با انجام نظرسنجی و افکارسنجی های علمی، نارضایتی یا حمایت مردم به سیاستگزاران منتقل می شود اما در کشور ما این مکانیزم وجود ندارد. در نتیجه تنها چیزی که باقی می ماند، خیابان است و تمام اعتراض ها از منشا خیابان منعکس می شود.

وی یادآور شد: اگرچه ما عادت کرده ایم صدای اعتراض مردم را از خیابان بشنویم اما باید اذعان کرد که نباید خیابان تنها کانال اعتراض و انتقاد به سیاستها باشد.

احزاب و رسانه ها نهاد واسط باشند

خورشیدی با انتقاد از عملکرد احزاب و رسانه ها در کشور اظهارداشت: با وجود فعالیت برخی احزاب و رسانه ها، متاسفانه ما در کشور نهاد واسط و حائل برای انتقال اعتراض نداریم، این در حالی است که یکی از کارکردهای احزاب در بسیاری از کشورها، انتقال پیام از جانب حاکمیت به جامعه و بالعکس است.

وی افزود: در حال حاضر، بالغ بر۲۵۰ حزب در کشور داریم اما چیزی که بتوان گفت حزب به معنای نهاد حامل پیام دوسویه، تقریبا نداریم.

این جامعه شناس با بیان اینکه «اعتراض در جامعه وجود دارد اما این اعتراض کانالی برای انتقال به حاکمیت ندارد»، تصریح کرد: رسانه هایی که بتوانند به شکل حرفه ای این پیام را برسانند و نافذ هم باشند، نداریم.

خورشیدی در باره نقش رسانه ها در ناآرامی های اخیر گفت: یکی از کارهایی که رسانه می تواند و باید انجام دهد، این است که از پرداختن صرف به انعکاس اخبار جلوگیری کند زیرا امروز با وجود واسط های پیام رسان دیگر نقش خبررسانی دستگاه های سنتی مثل خبرگزاری ها و بنگاه های خبری تقریبا گرفته شده است و هیچ دستگاه خبررسانی نمی تواند به اندازه شبکه های اجتماعی مثلا یک کانال تلگرام یا توییتر و اینستاگرام سریع وارد عمل شود.

وی افزود: اکنون تا یک خبرنگار رسمی بخواهد خود را به صحنه برساند فرد حاضر در صحنه در قالب یک شهروند- خبرنگار از محل واقعه فیلم، عکس و محتوای نوشتاری خود را تهیه کرده است. بنابراین، نقش اطلاع رسانی صرف رسانه ها اکنون با شبکه های اجتماعی بسیار کمرنگ و تضعیف شده است.

این استاد دانشگاه تاکید کرد: بر همین اساس، ما باید در خبرنگاری حرفه ای تجدیدنظر کنیم.

خورشیدی گفت: رسانه ها اگر می خواهند نقش حرفه ای خود را همچنان حفظ کنند، امروز ناچار هستند به سمت فرهنگ سازی و جریان سازی در جامعه بروند.

این جامعه شناس، نقش رسانه ها را در شرایط امروز جامعه «فرهنگ سازی» دانست و اظهارداشت: کار رسانه، فرهنگ سازی در زمینه نحوه اعتراض و چگونگی تشویق و حمایت یا اعتراض به سیاست ها است و من معتقدم این نقش اکنون در رسانه ها، مغفول واقع شده است.

خورشیدی افزود: رسانه می تواند از طریق افکارسنجی، تولید محتوای پژوهشی و ارایه مطالب و گزارشهای ارزنده به سمت رساندن پیام مخالفت یا حمایت مردم از یک سیاست خاص پیش برود و به خصوص در کشوری مثل ایران که رسانه نقش واسط را هم باید در نبود احزاب و نهادهای مدنی قوی ایفا کند، اهمیت این مساله بیشتر احساس می شود.

وی گفت: در نبود رسانه های مورد اعتماد و نهادهای لازم اجتماعی، ما می بینیم که یک کانال تلگرامی می آید و در ناآرامی های اخیر، میدان داری می کند.

راه رویارویی با اخبار جعلی

این استاد دانشگاه به اشاره به رواج پدیده ای در عالم ارتباطات به نام فیک نیوز (اخبار جعلی) اظهارداشت: این پدیده اکنون حتی مورد نگرانی جوامع توسعه یافته است و هرجا که باشد اثر مخرب را خواهد گذاشت.

خورشیدی یادآور شد: در جوامعی که رسانه های معتمد و قابل اعتماد وجود دارد، فیک نیوز نمی تواند نفوذ چندانی داشته باشد ولی در جایی که رسانه ها کارایی لازم را ندارند یا دچار ملاحظاتی برای رساندن پیام هستند، طبیعی است که فیک نیوز می تواند نقش خود را بازی کند.

این جامعه شناس همچنین با اقداماتی نظیر «فیلترینگ» برای کنترل فیک نیوز (اخبار جعلی) مخالفت کرد و گفت: همانطور که تجربه مقابله با ‘بخش عرضه’ مواد مخدر در دنیا کمتر به نتایج موردانتظار رسیده، با فیلترینگ نیز نمی توان مانع انتشار اخبار جعلی شد.

باید یاد بگیریم چگونه اعتراض کنیم

خورشیدی، در تحلیل دلایل اعتراضات اخیر در برخی نقاط کشور، ریشه آن را در وقایع و حوادث رخ داده در کشور طی ماه های گذشته دانست و گفت: عدم توضیح مناسب مسوولان در زمینه رویدادهایی نظیر وقوع زلزله های متناوب در بسیاری از مناطق کشور و چرایی رفتار کم سابقه لایه های زمین، آلودگی هوا ودر نتیجه متراکم شدن اضطراب و استرس در جامعه، برخی اتفاقات در حوزه اقتصادی نظیر اعلام افزایش قیمت نان و حامل های انرژی و انقباضی بودن بودجه، احساس عدم تحقق برخی شعارها و وعده های داده شده در دوران انتخابات ریاست جمهوری و شوراها و نیز القای حس عدم کارآمدی نسبت به نظام و دلسردی بخشهایی از جامعه از موضوعاتی بود که به نوبه خود منجر به انباشت نگرانی در جامعه شده بود.

وی افزود: از گفته های برخی سیاسیون و مقامات نیز چنین بر می آید که این تجمعات در نقطه شروع، دارای پشت صحنه بوده به گونه ای که شاید اگر این پشت صحنه نبود اعتراض اولیه هم شکل نمی گرفت.

این جامعه شناس تصریح کرد: کشور احتیاج دارد که از نهادهای اجتماعی, فرهنگی و سیاسی آن اعتمادزدایی نکنیم. به همین دلیل، من به عنوان یک شهروند از کسانی که ترغیب می کنند افراد برای اعلام اعتراض به خیابان بیایند، خواهش می کنم که این ترغیب به صورت مسئولانه صورت بگیرد.

وی افزود: اگر این ترغیب مسئولانه باشد یقینا هم در کنترل اعتراضها و تداوم آن می تواند بسیار مدنی تر و زیباتر صورت بگیرد و هم در دستیابی به مطالبات موفق تر شود.

خورشیدی گفت: ما باید یاد بگیریم اعتراض را به عنوان یک پدیده قابل قبول به رسمیت بشناسیم؛ چه در نهاد خانواده ، چه در نهاد اداری و چه در نهاد سیاسی باید عنصری به نام اعتراض، یک عنصر مقبول و یک رفتار پسندیده و پذیرفته شده تلقی شود زیرا تا زمانی که من حضور دیگری را حضوری مشروع و مقبولی ندانم هیچگاه نمی توانم با آن دیالوگی برقرار کنم.

وی با بیان اینکه اعتراض خیابانی یک امر مسلم و یک نهاد پذیرفته شده کنش سیاسی در تمام جهان است، یادآور شد: کشورهایی که اعتراض را یک نهاد پذیرفته شده سیاسی تلقی کرده اند جامعه آنها آرامش دارد زیرا جامعه از طریق بیان علنی و آشکار اعتراضات ‘دشارژ’ می شود و گسل های آن انرژی های خفته ای را ذخیره نمی کند. بنابراین، چنین جامعه ای آرام تر است.

این استاد دانشگاه افزود: در چنین فضایی، پیشبرد سیاست و حاکمیت در یک فضای آرام پیش می رود و منتقدین هم در فضای آرام تری مطالباتشان را بیان می کنند و به اهدافشان می رسند .

خورشیدی گفت: در چنین حالتی، بسیاری از اعتراضات می تواند انجام شود و هیچ کدام به اصل نظام سیاسی برنگردد همانطور که در کشورهای پیشرفته مدام و همه روزه این اعتراضات را داریم. این اعتراضات سبب پویایی می شود و حاکمان و سیاست گزاران با مشاهده اعتراضات به اشتباهات خود پی می برند.

وی افزود: در جوامعی که اعتراض پذیرفته نمی شود اقدامات زیرزمینی می شود و آنجاست که پای مخالفین آن نظام سیاسی پیش می آید و مخالفین نظام سیاسی نیز هیچگاه دلشان نمی خواهد که آن نظام روی آرامش ببیند.

این جامعه شناس خاطرنشان کرد: من تعمدا مخالفین نظام سیاسی را از معترضین جدا می کنم زیرا مخالفین نظام سیاسی که نوعا در بیرون از فضای سیاسی کشور دارند تنفس می کنند، در بطن خواسته هایشان به دنبال آن هستند تا آشوب به پا کنند.

خورشیدی یادآور شد: این مخالفین می توانند کشورهای غیرهمسو و سرویس های بیگانه ای باشند که با کشور هدف، مساله دارند و یا ممکن است رقبای آن نظام سیاسی باشند. « من تعمدا به دولت اشاره نمی کنم و نوع نظام سیاسی را می گویم. هر کدام از این ها باشند قصدشان بر هم زدن امنیت و آرامش است و برای آنها چه بهتر که این برهم زدن امنیت و آرامش را بر بستری از اعتراض شهروندان بتوانند مستقر کنند. »

این جامعه شناس با اشاره به رفتارهای دونالد ترامپ رییس جمهوری امریکا گفت: اتفاقاتی که اخیرا در کشور افتاد نشان داد که غربی ها جامعه ایرانی را خوب نمی شناسند از جمله رییس جمهوری فعلی آمریکا که کنش سیاسی را نمی شناسد، یک اعتراضات خیابانی را به کلیت نظام تسری داد اما خوشبختانه مردم ما مثل همیشه از نظام و کشورشان و تمامیت ارضی، اتحاد و وحدت ملی پشتیبانی کردند.

خورشیدی با بیان اینکه معمولا نوع برخورد طرفین با هم سبب دخالت خارجی ها در ماجرا می شود، اظهارداشت: ما از نبود فرهنگ اعتراض رنج می بریم اگرچه به عنوان فردی که نیم نگاهی بر روند اعتراضات در دو دهه گذشته دارد، خیلی خوشحالم با افتخار بگویم که تحولات اخیر نشان داد پیشرفت های بسیار خوبی در نحوه رفتار دستگاه های امنیتی و انتظامی با معترضان صورت گرفته است.

منبع : ایرنا