زخم بر پیکر کاروانسرای حاج حسین بازار تبریز

بزرگنمایی تصویر

به گزارش خبرنگار آذر صبح،  کاروانسرای حاج حسین قدیم یا اول بازار تاریخی تبریز یکی از کاروانسراهای بزرگ و مهم این مکان است که در راسته بازار واقع شده و دارای معماری کم نظیری می باشد که عدم توجه به وضع کنونی آن می تواند این بنای بسیار زیبا و بی بدیل را با خطرات جدی مواجه کند؛ چه بسا کوچکترین تعلل در بازسازی، مرمت و بهسازی این اثر جبران ناپذیر باشد.

ارزش کاروانسراها در عرصه گردشگری نامی آشنا برای اکثر گردشگران است که به دلیل کارکردهای اقتصادی، تجاری، اجتماعی و فرهنگی در طول تاریخ که به عنوان مقصد تجار جاده ابریشم نقش آفینی کرده، جزو مواریث بشری این قسمت از کره خاکی به شمار می روند و لازم است مسئولان مربوط اعم از میراث فرهنگی، شهرداری و استانداری آذربایجان شرقی اهمیت ویژه ای به آن بدهند.

کاروانسرای حاج حسین بازار تبریز از چنان معماری و سبک ساخت بی نظیر برخوردار است که در نخستین نگاه، مشاهده واحدهای دو طبقه مرتب در اطراف کاروانسرا، فضای سبز و گلگاری وسط کاروانسرا، استخر و حوضچه و آب انبارهای آن تبریز قدیم را به اذهان مبتادر و متجلی می سازد.

در حال حاضر این کاروانسرای بزرگ و مهم بازار تاریخی تبریز به دلیل نبود رسیدگی ساکنان و مالکان و دستگاه های متولی با وجود اینکه بخشی از آن به بهترین شکل مرمت شده است، اما بخش اعظمی از آن فرسوده و شکسته شده و رو به تخریب گذاشته است که لزوم مشارکت بازاریان و مساعدت دستگاه های ذی صلاح را می طلبد.

تخریب دیوارها، پله ها، درب های تاریخی و بر جای ماندن آثار آتش سوزی در سقف ورودی زیبای کاروانسرای ‘حاج حسین’، چهره این اثر ناب ساخت دست بشر در صدها سال قبل را کریه و زشت کرده است.
گزارش میدانی خبرنگار ایرنا حاکی است طی ماه های اخیر و پس از مرمت بخشی از کاروانسرا، بخش های نیازمند مرمت به حال خود رها شده است و در این میان بی توجهی مالکان و اصناف ساکن در محل واحدهای تجاری، باعث به وجود آمدن وضعیت کنونی شده است.

معاون میراث فرهنگی مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی در گفت و گو با ایرنا درباره وضعیت کنونی کاروانسرای حاج حسین، دلیل اصلی این شرایط را همراهی نکردن بازاریان در طرح مرمت این بنای تاریخی و زیبا بیان کرد.

محمد فتحی گفت: یکی از دلایل بسیار مهم و تاثیرگذار در ثبت جهانی بازار تبریز درفهرست آثار یونسکو مشارکت بازاریان در ساخت، مرمت و بهسازی این اثر تاریخی بود، که باید این عامل پس از ثبت نیز همچنان تداوم یابد.
وی، علت تعلق جایزه ‘آقاخان’ کشور پرتغال به بازار تبریز را طرح مرمت این اثر تاریخی بیان و اظهار کرد: مشارکت مردمی در این زمینه نباید فراموش شود، زیرا که در صورت بی توجهی به این امر، مجموعه بازار تبریز دچار مشکل خواهد شد.

فتحی با تاکید بر اینکه سیستم مشارکتی مرمت و بازسازی بازار تبریز باید همواره زنده و پویا باشد، گفت:این مهم نباید با دخالت دولت نابود شود.

وی در عین حال با اشاره به همت و تلاش میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی برای تسریع در روند مرمت بناهای نیازمند مرمت در بازار، افزود: در همین رابطه اعتباری معادل ۱۰ میلیارد ریال از منابع ملی برای بازار تبریز تخصیص یافته که قرار است این بودجه طی روزهای آینده جذب شود

فتحی، میزان اعتبارات استانی برای بازار تبریز را نیز دو میلیارد و ۵۰۰ میلیون ریال اعلام و ابراز امیدواری کرد این منابع نیز به زودی جذب شود.

مدیر پایگاه میراث جهانی بازار تبریز نیز درگفت وگو با خبرنگار ایرنا بر اصل مشارکت مردمی در حفظ و مرمت کاروانسرای حاج حسین تاکید و اظهار کرد: با توجه به اینکه واحدهای تجاری این مکان متعلق به مردم بوده و مالک خصوصی دارد، باید این افراد در بازسازی و مرمت واحدهای خود نیز احساس مسئولیت کرده و راه را برای بهسازی سریع این اثر بی بدیل همراه سازند.

حسین اسمعیلی، خاصیت و ویژگی بارز بازار تبریز را مشارکت های مردمی خواند و یادآور شد: بر اساس برنامه ریزی های انجام شده قرار است کار مرمت و تعمیر واحدهای تخریب شده کاروانسرای حاج حسین به صورت ۵۰ به ۵۰ توسط دولت و مردم آغاز شود که البته در این زمینه از مساعدت ها و همکاری های شهرداری تبریز نیز بهره خواهیم گرفت.

وی با اشاره به رایزنی ها و گفت وگوهای میراث فرهنگی با شهرداری تبریز، اظهار کرد: ما شهرداری را متقاعد کرده ایم تا وارد عرصه شود و بخشی از مرمت را بر عهده بگیرد که ترمیم ورودی کاروانسرای حاج حسین اول یا قدیم که در گذشته به دلیل آتش سوزی دچار آسیب شده است، از آن جمله است.

اسمعیلی با تاکید بر نقش مهم رسانه ها در ترمیم مشکلات و معضلات بازار تاریخی تبریز، گفت: باید توجه داشت که بدون همراهی رسانه ها و مردم ، عملیات رسیدگی به وضعیت کنونی بازار تبریز ممکن نخواهد شد و رسانه ها با اطلاع رسانی خود می توانند مردم و به ویژه بازاریان را نسبت به این امر حساس کرده و آنها را برای رسیدگی هر چه بهتر و بیشتر به بازار، ترغیب و تشویق نمایند.

وی، وضعیت اعتباری حفظ و مرمت بازار تاریخی تبریز را چندان مناسب ندانست و افزود: از مجموع اعتبارات هفت میلیارد ریالی این اثر تاکنون ۵۰۰ میلیون ریال حذب شده است.

بازار مسقف تبریز بزرگترین بازار ایران و یکی از بزرگترین بازارهای سرپوشیده جهان است که در گذشته های تاریخی تاجران اروپایی پس از گذشتن از شهرها و بازارهای ترکیه به آن می رسیدند.

بازار تبریز در دوره قاجار، یک چهارم از تجارت ایران را برعهده داشت و از این حیث از بازار تهران فعال تر بود.

بازار تبریز یک مجموعه به هم پیوسته و دارای سقف می باشد که با یک کیلومتر وسعت بزرگترین بازار در نوع خود در دنیا است و در سال ۱۳۵۴ خورشیدی در فهرست آثار ملی ثبت شده است.

این بازار شگفت انگیز به دلیل ویژگی های خاص و ویژه اش در سال ۱۳۸۹ در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد.

بازار تبریز از تیمچه ها، راسته ها، دالان ها، سراها و کاروانسراهای متعددی تشکیل شده است که کاروانسراهای کشمیشچی‌ لر، امیر، حاج سیدحسین کهنه، حاج میرزا محمد و حاج ابوالحسن از جمله آنها است.