صدای پای امید در احیای دریاچه ارومیه

به گزارش آذر صبح، هر چند دریاچه ارومیه این روزها با مشکل گرمای شدید دست و پنجه نرم می کند و چشم های نگران مردم به ادامه حیات این پهنه آبی دوخته شده است، اما سازمان های مسوول در ستاد ملی احیای دریاچه برای پیشبرد برنامه های مصوب و امیدآفرینی در میان اجتماعات پیرامونی می کوشند.

البته نباید این واقعیت را نیز ناگفته گذاشت که نهادهای مسوول در ستاد احیای دریاچه ارومیه نیز در اجرای برنامه های خود با مشکلاتی همچون نبود مدیریت واحد، کمبود منابع مالی با توجه به وضعیت اقتصادی دشوار کشور و همراهی ضعیف اجتماعات محلی مواجه اند که کارآیی برنامه های اجرایی را کاهش می دهد.

مقاومت در برابر اصلاح الگوی کشت، ضرورت ایجاد گذار در میانگذر دریاچه و ضعف مشارکت اجتماعی همراه با کاهش بارندگی در خطه آذربایجان به عنوان «انبار برف ایران» از دیگر موانع موجود در مسیر احیای دریاچه ارومیه محسوب می شود که نهادهای عضو ستاد احیای این پهنه آبی جهانی برای رفع آنها و زنده نگهداشتن این پیکره زیست محیطی می کوشند.

دولت تدبیر و امید نیز از همان آغاز به کار خود در پنج سال گذشته، احیای دریاچه ارومیه را وجهه همت خود قرار داده است، به گونه ای که اگر «ستاد ملی احیای دریاچه ارومیه» در این سال ها تشکیل نمی شد و با صرف بیش از ۲ هزار میلیارد و ۷۰۰ تومان اعتبار برای نجات دریاچه فعالیت نمی کرد، امروزه اثری از دومین دریاچه بزرگ شور جهان در شمال غرب کشورمان باقی نمی ماند.

**جلوگیری از برداشت غیرمجاز ۵۴ میلیون متر مکعب آب

سرپرست شرکت آب منطقه ای آذربایجان شرقی گفت: با مجموع اقدامات انجام شده، از برداشت ۵۴ میلیون متر مکعب آب غیر مجاز از حقابه دریاپه ارومیه جلوگیری شده است.

یوسف غفارزاده افزود: تاکنون ۳ هزار و ۱۱۸ حلقه چاه غیرمجاز در راستای اجرای مصوبات ستاد احیای دریاچه ارومیه پر شده است.

وی افزود: ۳۳۴ استخر غیرمجاز هم که در کنار رودخانه های منتهی به دریاچه ارومیه جهت ذخیره آب غیر مجاز ایجاد شده بودند، پر و ارتباط آن ها با رودخانه ها مسدود شد.

غفارزاده از جمع آوری ۳۶۰ موتور پمپ که به وسیله آن ها آب رودخانه های منتهی به دریاچه ارومیه به صورت غیرمجاز برداشت می شد، خبر داد و گفت: با مجموع اقدامات انجام شده، از برداشت ۵۴ میلیون متر مکعب آب غیر مجاز از حقابه دریاپه ارومیه جلوگیری شده است.

وی با اشاره به مسیرگشایی و لایروبی رودخانه های منتهی به دریاچه ارومیه خاطرنشان کرد: لایروبی رودخانه های آجی چای، مهرانه رود، قلعه چای و.. به طول ۱۳۶ کیلومتر انجام شده است.

غفارزاده با تاکید بر لزوم ایجاد معیشت جایگزین برای روستائیان حاشیه دریاچه ارومیه، گفت: در دراز مدت با قوه قهریه نمی توان از برداشت غیر مجاز آب پیشگیری کرد، زیرا معیشت افراد به برداشت آب از چاه های غیرمجاز و رودخانه ها وابسته است.

سرپرست شرکت آب منطقه ای آذربایجان شرقی افزود: باید در حوضه آبریز دریاچه ارومیه مصرف آب مدیریت شود و همزمان معیشت جایگزین در منطقه به غیر از کشاورزی جا بیافتد تا روند احیای دریاچه ارومیه سرعت بگیرد.

غفارزاده با تاکید بر مدرن کردن روش های کشاورزی و نیز اصلاح الگوی کشت گفت: با روش های گلخانه ای با یک دهم آب مصرفی روش عادی می توان محصولات بهتری برداشت کرد.

وی همچنین از رهاسازی ۱۰ میلیون متر مکعب آب از سد قلعه چای در راستای تامین حقابه زیست محیطی دریاچه ارومیه خبر داد.

** ۳۴۵۰ هکتار نهال و بو ته کاری در حاشیه دریاچه ارومیه
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری آذربایجان شرقی از بذرپاشی و نهال کاری مناطق مستعد فرسایش خاک حاشیه دریاچه ارومیه خبر داد و گفت: جمع آوری بذر گیاهان بومی مانند قره داغ، هالکنوم، آترپیلکس و گز و کاشت آن ها در منطقه انجام می شود.
داور نامدار خاطرنشان کرد: در حاشیه دریاچه ارومیه ۸۰۰ هکتار نهال کاری و ۲هزار و ۶۵۰ هکتار بوته کاری شده است.
وی افزود: در راستای پیشگیری از طوفان های نمکی در حاشیه دریاچه ارومیه، ۳۷ کیلومتر بادشکن غیرزنده ساخته شده است.
نامدار اضافه کرد: جهت پایش فرسایش خاک نیز سه ایستگاه سنجش خاک در حاشیه شرقی دریاچه ارومیه ایجاد شده است.
وی خاطرنشان کرد: جهت مقابله با فرسایش خاک و حفظ پوشش گیاهی منطقه، در ۱۵ هزار هکتار از اراضی شرقی دریاچه ارومیه طرح قرق اجرا می شود.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری آذریابجان شرقی ادامه داد: در ۳۵۰ هزار از اراضی شرق دریاچه ارومیه نیز طرح ساماندهی چرای دام در حال اجراست.
نامدار با اشاره به جمع آوری بذر گیاهان بومی مانند قره داغ، هالکنوم، آترپیلکس و گز و کاشت آن ها در منطقه، گفت: در دو سال گذشته حدود ۲۰ درصد پوشش گیاهی در منطقه ایجاد شده و ادامه این روند مانع فرسایش خاک منطقه خواهد شد.

**صرفه جویی ۱۱۹ میلیون متر مکعبی آب در حوزه کشاورزی
رییس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی گفت: ۱۱۹ میلیون متر مکعب آب در حوزه کشاورزی با اجرای طرح های اصلاح الگوی کشت و روش های سازه ای صرفه جویی شده است.
اکبر فتحی افزود: اقدامات اجرایی برای اصلاح الگوی کشت، کارایی بیشتری از اقدامات سازه ای برای صرفه جویی در مصرف آب حوضه آبریز دریاچه ارومیه دارد.
وی با بیان اینکه نمی توان کشاورزی را تعطیل کرد، اظهار داشت: می توان با اصلاح الگوی کشت هم معیشت کشاورزان را تامین و هم در مصرف آب حوضه آبریز دریاچه ارومیه صرفه جویی کرد.
فتحی با بیان اینکه از محل اصلاح الگوی کشت ۶۰ میلیون متر مکعب آب در بخش کشاورزی استان صرفه جویی شده است، خاطرنشان کرد: اینکه آب صرفه جویی شده وارد دریاچه ارومیه شده است یا نه، در حوزه مسئولیت شرکت آب منطقه ای است.
فتحی با بیان اینکه در حوضه دریاچه ارومیه موفق شده ایم ۷ هزار و ۵۰۰ هکتار آبیاری به روش های نوین اجرایی کنیم،افزود: همچنین ۲ هزار و ۱۸۰ کیلومتر لوله گذاری برای انتقال آب به مزارع جهت پیشگیری هدر رفت آب اجرا شده است.
وی از استقبال کشاورزان از طرح های آبیاری نوین خبر داد و گفت: متاسفانه بودجه اجرای این طرح قطع شده است که امیدواریم دولت دوباره به این طرح توجه کند.
رییس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی از حمایت دولت از کاشت گلخانه ای خبر داد و افزود: با یک دهم آب مصرفی در روش کشت عادی، می توان در کشت گلخانه ای همان مقدار محصول برداشت و در مصرف آب صرفه جویی کرد.
وی گفت: از محل اجرای طرح های سازه ای نیز ۵۹ میلیون متر مکعب در مصرف آب حوزه کشاورزی صرفه جویی شده است.

**جاده میانگذر دریاچه ارومیه مهم ترین دغدغه حفاظت محیط زیست
مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی نیز جاده میانگذر دریاچه ارومیه را یکی از مهم ترین دغدغه های این سازمان دانست و گفت: یکی از عوامل مهم بحران دریاچه ارومیه، جاده میانگذر بود که مطالعات زیست محیطی آن باید در زمان اجرای آن انجام می شد و متاسفانه انجام نشده است.
حمید قاسمی اظهار داشت: احیای دریاچه ارومیه یک بحث مهم ملی و عزم همه دستگاه های مسوول کشور برای احیای آن ضروری است.
وی افزود: سازمان حفاظت محیط زیست از زمان تشکیل ستاد ملی احیای دریاچه ارومیه، ۱۹ پروژه را که بیشتر مطالعاتی بوده اند، در تالاب های بین المللی دریاچه ارومیه، قره قشلاق و قوری گول اجرایی کرده است.
قاسمی بودجه تخصیص یافته برای اجرای طرح های مصوب ستاد احیای دریاچه ارومیه به این دستگاه را ناچیز دانست و گفت: تنها هفت میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان بودجه برای اجرای طرح های مصوب توسط اداره کل حفاظت محیط زیست اختصاص یافته است.
وی افزود: با هدف اصلاح وضع موجود میانگذر دریاچه ارومیه، دانشگاه تبریز طرحی مطالعاتی را انجام داد که نتایج آن توسط ستاد احیای دریاچه ارومیه به وزارت راه و شهرسازی ابلاغ شده است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی ادامه داد: در بحث تامین حقابه دریاچه ارومیه نیز طرحی توسط دانشگاه تربیت مدرس مطالعه شد که سهم دریاچه ارومیه از ۱۴ رودخانه حوضه آبریز مشخص و توسط ستاد احیا به وزارت نیرو ابلاغ شد و متاسفانه تا کنون حقابه دریاچه ارومیه به دلیل نگرانی از عدم کفایت آب شرب و کشاورزی تامین نشده است.
قاسمی گفت: در خصوص شناسایی و اولویت بندی کانون های ایجاد گرد و غبار دریاچه ارومیه هم که دغدغه جامعه بود، سه ایستگاه سنجش ریزگرد مستقر شده اند که به صورت آنلاین داده های آن ها بررسی می شود.
وی افزود: مرکز آینده پژوهی دریاچه ارومیه از دیگر مصوبات دولت برای دریاچه ارومیه بدون ردیف بودجه است که امیدواریم سازمان برنامه و بودجه با اختصاص ردیف بودجه به این مرکز اقدام کند تا عملکرد این مرکز تکمیل شود.

دریاچه ارومیه به عنوان دومین دریاچه بزرگ شور جهان در شمال غرب ایران به دلیل خشکسالی های مداوم ناشی از تغییر شرایط اقلیمی، سدسازی های بی رویه و برداشت بیش از اندازه از منابع آب زیرزمینی و جاری پیرامونی آن در بخش کشاورزی از حدود ۲۰ سال قبل شروع به خشکیدن کرد.
این پهنه آبی عظیم که حجم آب آن اواسط دهه ۱۳۷۰ شمسی به حدود ۳۵ میلیارد مترمکعب و ارتفاعش از سطح دریا به بیش از ۱۲۷۸ متر می رسید، اکنون با خطر خشکی مواجه است و حجم آب آن در فصل گرما به کمتر از ۲ میلیارد مترمکعب می رسد.

ایرنا