افزایش وقوع سیل در ایران؛ چرا ما مقصریم نه طبیعت؟!

به گفته مرتض سلیمی رییس بخش امداد و نجات هلال احمر، ۱۲ استان آذربایجان شرقی وغربی، اردبیل، اصفهان، خراسان شمالی، خوزستان، زنجان، سمنان، سیستان و بلوچستان، گلستان، مازندران و همدان تحت تاثیر سیل و آبگرفتگی، رعد و برق و طوفان قرار گرفتند.

این سیل و طوفان پیامدهای خطرناکی برای این مناطق داشته است.

سیل با ۱۲ استان ایران چه کار کرد؟
به گفته سلیمی، در چند روز اخیر یک نفر در شهرستان شاهرود روستای ارمیان بر اثر وقوع سیل جان باخته است و امدادرسانی در استان سیستان و بلوچستان همچنان ادامه دارد.

همچنین در شهرستان طارم در استان زنجان هم روستاها آسیب شدیدی دیده‌اند، در همین رابطه فریدون هاشم‌نژاد فرماندار این استان به مهر گفت: در پنج روستای کهیا، جیا، قلات، سانسیز، دهنه و ونیسر خسارت‌هایی به زیرساخت‌های آبرسانی، کشاورزی و راه وارد کرد، با توجه به شروع فصل برداشت زیتون و بارور بودن درختان طارم، باغات زیتون روستاهای کهیا، دهنه و ونیسر بر اثر بارش تگرگ دچار خسارت شدید شده‌اند.

در مجموع ین روستا ۲۰میلارد ریال از سیل خسارت دیده است.

چند کیلومتر دورتر شهرستان جهرم در استان فارس هم از این حادثه آسیب فراوانی دیده است، گفته می‌شود میزان خسارت احتمالی در این شهرستان ۴۰میلیارد ریال است است و کشاورزان بسیاری از منابع خود را در این حادثه دیده‌اند.

یکی از دلایل اینکه بارندگی اخیر منجر به سیل شده وقوع آن در فصل تابستان است. به گفته یک اقلیم‌شناس بخشی از این سیل‌ها طبیعی بودند و بخشی از آن را هم می‌تولن به تغییراقلیم ربط داد.

سیل‌ها عادی بود؟
بهلول علیجانی، استاد اقلیم‌شناسی دانشگاه خوارزمی در همین رابطه به خبرآنلاین گفت: در این مدت ما یک بارش در شمال داشتیم یک بارش در جنوب، وضعیت شمال عادی است اصلا  سواحل دریای خزر بالاترین بارندگی خود را در اواخر شهریور و اوایل مهر دارند. پس در سواحل دریای خزر اصلا صحبت تغییراقلیم نیست.

اما این اقلیم شناس براین باور است که در رابطه با بارش‌های جنوب جنوب شرایط فرق می‌کند؛ تا زمانی که باران فقط در سواحل خلیج‌فارس می‌بارید می‌شد گفت شرایط عادی است اما حالا که در شیراز هم بارندگی‌هایی داشتیم می‌شود گفت شرایط در این مناطق از شرایط عادی شدیدتر است. اگر بارندگی ما در جنوب ادامه پیدا کند، آن وقت می‌توانیم آن را به تغییراقلیم ربط بدهیم، چون معمولا در این منطقه در اواخر مهر باران می‌بارد.

گرم شدن زمین و سیل، چه ربطی دارند؟
در واقع منظور علیجانی از تغییراقلیم همان پدید گرم شدن زمین با افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای است، این پدیده به نوعی باعث تغییر در سیستم اقلیم شده و منجر به وقوع حوادث ناگهانی مثل سیل می‌شود.

استاد دانشگاه خوارزمی در این رابطه توضیح داد: ما اکنون در ایران و جهان در شرایطی هستیم که به علت بی‌نظمی‌های به وجود آمده اقلیم به هم ریخته است و این باعث بارش‌ها، خشکسالی‌های مداوم و … می‌شود.

او افزود:‌در مجموع تغییراقلیم باعث خشکسالی می‌شود، یعنی باران نمی‌بارد اما ناگهان سیل می‌بارد. سیلی که نه تنها هیچ فایده‌ای ندارد بلکه خسارت هم وارد می‌کند. خشکسالی مداوم جزء پیژگی تغییراقلیم است و این سیل‌ها در حدی نیستند که بتوانند شرایط را تغییر بدهند.

با این وجود، به گفته علیجانی هنوز هم نمی‌توانیم تغییراقلیم را مقصر بدانیم و خودمان باعث وقوع این اتفاقات شده‌ایم.

چرا خودمان مقصریم؟
اما یکی از اصلی‌ترین عواملی که منجر به وقوع سیل می‌شود، موضوع کاهش پوشش‌های گیاهی است. در چند سال اخیر به دلیل کاهش منابع آبی میزان پوشش گیاهی در بسیاری از مناطق به شدت کاهش پیدا کرده و این خود باعث سیل می‌شود.

علیجانی در این رابطه توضیح داد: اینکه این بارندگی‌ها به سیل تبدیل شده ربطی به تغییراقلیم ندارد، به علت از دست رفتن پوشش گیاهی این شرایط به وجود آمده، پوشش گیاهی در مناطق مختلف کشور ما مخصوصا جنوب به شدت کم شده است و قدرت نفوذ پذیری خاک هم از بین رفته. به همین دلیل تا باران می‌بارد، آب روی زمین جاری می‌شود؛ به دلیل کمبود پوشش گیاهی این سیل‌ها را خواهیم دید.

این موضوعی است آمار سازمان جنگل‌ها هم آن را تایید می‌کند:

علیجانی در این رابطه گفت: شاید اگر پوشش گیاهی ما هم مثل سال‌های قبل بود، این اتفاق راه نمی‌افتاد یا شدت آن انقدر نمی‌شد. چه عامل این اتفاقات تغییراقلیم باشد یا نه، ما وظیفه داریم که در جهتی حرکتی کنیم که هم از پوشش‌های گیاهی حفاظت کنیم و هم انتشار گازهای گلخانه‌ای را کاهش دهیم. اگر اینکارها را رعایت نکنیم این پدیده‌های خطرتاک‌تر بیشتر رخ می‌دهد