ماجرای «سیب‌زمینی‌های سرطان‌زا» چیست؟

بر اساس استانداردها حد مجاز نیترات در سیب زمینی ۲۵۰ ppm و در محصول پیاز ۱۰۰۰ ppm است و آنطور که در این گزارش عنوان شد نیترات موجود در این محصولات دو تا سه برابر حد مجاز است.

کرمانشاه ۷۱۰۰ هکتار مزارع سیب زمینی و ۲۲۰۰ هکتار مزارع پیاز دارد و سالانه حدود ۳۵۰ هزار تن سیب زمینی و ۱۶۰ هزار تن پیاز از این مزارع برداشت می شود و انتشار خبر وجود نیترات بالا در این دو محصول در فضای مجازی، موجب ایجاد نگرانی در سطح جامعه شده است.

درهمین راستا مسئولان جهاد کشاورزی استان کرمانشاه که از همان ساعات اولیه انتشار این گزارش آن را تکذیب کردند، شنبه (۱۲ آبان) با دعوت از خبرنگاران استان، آنها را سر مزارع سیب زمینی و پیاز استان که توسط کشاورزان مهاجر در حال کشت است بردند تا بصورت تصادفی در حضور خبرنگاران نمونه برداری از این محصولات انجام شده و نیترات موجود در آنها آزمایش شود.

مزارعی که روز گذشته از آنها بازدید کردیم همان مزارعی بود که در گزارش منتشر شده نیز از آنها نمونه برداری شده بود. کشاورزان همدانی که مشغول برداشت سیب زمینی بودند و از حضورمان در مزرعه متعجب بودند با دعوت مسئولان جهاد کشاورزی به جمع خبرنگاران آمدند تا در خصوص میزان استفاده از کودهای شیمیایی توضیح دهند.

یکی از آنها که با لیسانس مدیریت از روستایی در همدان آمده بود تا در مزارع استان کرمانشاه سیب زمینی کشت کند جلوتر آمد و عنوان کرد که هفت تُن در هکتار کود مرغی به زمین می دهد و در خصوص استفاده از کودهای شیمیایی هم تنها کود مورد استفاده آنها کود اوره است که سه کیسه برای هر هکتار زمین استفاده می کنند.

او گفت: کود اوره که حاوی نیترات است اگر بیش از حد به زمین زده شود محصول سیب زمینی ترک برمی دارد و سیب زمینی دیگر آن کیفیت و مرغوبیت را ندارد.

سراغ مزرعه دیگر هم رفتیم که در آن این بار کشاورزان اصفهانی مشغول کشت پیاز بودند، این کشاورزان هم عنوان کردند که کود شیمیایی مورد استفاده در زمین آنها هم به میزان مجاز است و از دو کیسه کود اوره و دو کیسه کود فسفاته در زمین استفاده می کنند.

در بخش دیگری از گزارش عنوان شده بود که برای رشد بیشتر محصولات از اسید استفاده می کنند که معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان کرمانشاه با ابراز تاسف از این ادعای عجیب گفت: این ادعا کاملا بی اساس است، زیرا اسید گیاه را کلا نابود می کند.

سید افشین صفوی گفت: ماجرا از این قرار است که مقداری اسید سولفوریک آن هم بصورت کنترل شده در آب چاه که مزارع را با آن آبیاری می کنند می ریزند که با آهک موجود در خاک ترکیب شده و ماده‌ای از ترکیب این دو ایجاد شده که موجب تقویت ساختمان خاک می شود.

در پایان بازدید مزارع و شنیدن صحبت های کشاورزان، با برداشتن چند نمونه سیب زمینی و پیاز توسط خبرنگاران راهی جهاد کشاورزی شدیم تا در حضور خبرنگاران و دوربین های خبری آزمایش سنجش نیترات روی آنها انجام شود و صحت و سقم ادعای کشاورزان در خصوص میزان استفاده مجاز از کودهای شیمیایی محرز شود.

انجام آزمایش با استرس بالایی همراه بود و مثبت شدن نتیجه آن می توانست تبعات بسیاری داشته باشد. تبعاتی که از یک سو سلامت مردم را مورد تهدید قرار می داد و از طرفی مسئولیت و نظارت مسئولان جهاد کشاورزی و نیز سازمان غذا و دارو را زیر سوال می برد.

سیب زمینی هایی که در دست خبرنگاران بود در حضور آنها برش زده شده و با فشار دستگاه، آب موجود در آنها گرفته شد و در وسیله سنجش نیترات ریخته شد. سیب زمینی اول  حاوی ۳۴۰ ppm نیترات بود که میزان بالایی محسوب می شود و همین بالا بودن نتیرات خود مسئولان جهاد کشاورزی را هم نگران کرد، اما با سنجش نیترات در نمونه های دیگر این مزرعه عددهای ۲۴۰ و ۱۶۰ ppm به دست آمد که با میانگین گرفتن از این سه نمونه، نیترات موجب در این نمونه ها عدد ۲۴۶ ppm به دست آمد که در محدوده مجاز قرار داشت.

در خصوص پیاز نیز با آزمایش صورت گرفته وضعیت به مراتب بهتر از سیب زمینی بود و با نمونه گیری از دو عدد پیاز به ترتیب نیترات موجود در آنها ۲۷۰ و ۱۷۰ ppm به دست آمد که بسیار کمتر از حد مجاز آن بود (حد مجاز نیترات برای پیاز۱۰۰۰ ppm است.)

آزمایش ها خلاف ادعای مطرح شده را نشان می داد. ادعایی که به گفته رییس سازمان جهاد کشاورزی کرمانشاه انتشار آن ضربه بدی به کشاورزی استان بوده و کشاورزانی که بعد از یک سال موقع برداشت محصول سیب زمینی و پیاز آنها رسیده را متضرر کرده و موجب کاهش قیمت خرید محصول آنها شده است.

شهبازی گفت: اگر ادعایی در خصوص نیترات در مزرعه ای هم وجود داشت بهتر بود از قبل به ما خبر داده می شد تا در صورت صحت دستور معدوم سازی محصول را می دادیم، کما اینکه در گذشته هم گزارش‌های موردی اینچنینی داشته‌ایم و معدوم‌سازی محصول انجام شده است. اما اینکه این ادعا درخصوص تمام محصولات سیب زمینی و پیاز استان مطرح شود درست نیست.

وی افزود: روز گذشته و با حضور خبرنگاران رسانه های مختلف مشخص شد که محصولات همان مزارع ادعایی هم نیترات بالایی ندارند.

شهبازی تصریح کرد: کیفیت سیب زمینی استان به نسبت سایر استان های همجوار بالاتر است و نباید با این محصول و کشاورزانی که رنج های بسیاری برای کشت آن می کشند اینطور بازی شود.

این مسئول با اشاره به قلیایی بودن زمین های کشاورزی استان گفت: آهک موجود در مزارع استان ۱۰ تا ۴۰ درصد از حد معمولی بالاتر است و PH زمین های کشاورزی استان حدود ۷.۸ است و این میزان قلیایی بودن زمین موجب می شود عناصری مانند روی، آهن و فسفر موجود در خاک جذب گیاه نشوند و برای همین توصیه ما استفاده از کودهای گوگرددار برای کاهش میزان PH خاک است و در همین راستا کود اوره استفاده می‌شود. آزمایشات انجام شده نشان از وجود حد مجاز نیترات در محصولات سیب زمینی و پیاز استان داشت و بر اساس نتایج این آزمایش ها می توان این اطمینان را به مردم داد که مصرف این محصولات برای سلامت آنها مضر نیست.