جمعه, ۱۴ آذر ۱۴۰۴ / ۰۵:۰۳:۴۳
رئیس هیأت مدیره خانه سینمای مستند تبریز گفت: تلاش خانه سینمای مستند تبریز تقویت جایگاه این هنر است.
آذر صبح/ سعادتعلی سعیدپور، از سال ۱۳۶۵ فعالیت فیلمسازی را از انجمن سینمای جوانان ایران دفتر تبریز آغاز کرده و تقریبا بیش از ۵۰ فیلم مستند و ۸ مجموعه مستند تلویزیونی برای صدا و سیما مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی حوزه هنری انجمن سینمای جوانان ایران و چرخه آزاد در مقام طراح، نویسنده، تهیه کننده و کارگردان عهده دار بوده است.
سعیدپور عضو انجمن مستند سازان سینمای ایران، خانه سینما و چند سالی مدیر مسئول آموزشگاه آزاد سینمای رهپویان هنر بوده، در چندین سازمان به عنوان عضو شواری آموزشی ، مدرس سینمای مستند و همچنین عضو شورای طرح و فیلمنامه مستند و مسئول اتاق فکر سینمای مستند همکاری داشته است.
آذر صبح با این هنرمند تبریزی گفت و گویی ترتیب داده که در ادامه می آید…
آقای سعید پور به عنوان نخستین سوال وضعیت سینمای مستند استان را در چه جایگاهی می بینید؟
الحمد الله چند سالی است که در زمینه سینمای مستند حرکت رو به جلو داشته ایم؛ البته این حرکت کافی نیست و باید به یک جایگاه ثابت و ایده آلی دست پیدا کنیم که به اتفاق دوستان مستند ساز در شهر تبریز قصد داریم این جایگاه را تثبیت کنیم.
بزرگترین گامی که من به کمک سایر مستندسازان و حمایت مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی و اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان برداشتیم ، تأسیس خانه سینمای مستند تبریز در سال گذشته (۱۳۹۶) بود؛ به برکت این اتفاق ، نکوداشت سینمای مستند آذربایجان شرقی توسط مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی در یازدهمین جشنواره بین المللی فیلم مستند ایران « سینما حقیقت » در سال گذشته برای مستند سازان استان برگزارشد که یک حرکت نادر و در خور توجه بود.
تکریم از مستند سازان شهر تبریز و استان توسط متولی سینمای مستند کشور ( مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی ) در بین ۳۱ استان کشور ، دستاورد مهم و خوبی برای سینمای شهر تبریز است.
ما در خانه سینمای مستند تبریز با اجرای برنامه های مختلف در این یکسال گذشته اعتبار و جایگاه خاصی به سینمای مستند شهر تبریز دادیم و امیدوارم ادامه داشته باشد.
برگزاری جشنواره فیلم مستند آذربایجان و کارگاه های تخصصی و مشارکت در سایر برنامه هایی که به نوعی به سینمای مستند ارتباط دارد ازجمله کارهای خانه مستند به شمار می رود.
چرا شاهد کپی برداری صرفا از آثار خارجی وبرخی فیلم های مستند داخلی در فیلم های اخیر هستیم ؟
متأسفانه این حرکت به کم سوادی آن فیلمساز یا مستندساز برمی گردد؛ ما به عنوان مستندساز باید فیلم خوب و حتی فیلم بد را ببینم تا در فضای کار قرار بگیریم، این دیدن به این معنی نیست که از کار دیگران کپی برداری کنیم.
به نظر من از کار خوب باید تأثیر گرفت و به عنوان یک مستندساز خلاق در آفرینش آثار بدیع و تازه آن تأثیر پذیری را به شکل هنرمندانه اجرا کرد.
شما در آثارتان بیشتر رویکرد فرم گرانه داشتید که به اعتقاد کارشناسان بیشتر سمت و سوی کلیپ دارند آیا در مورد این شیوه توضیحی دارید؟
متأسفانه مباحث نظری و تئوریک در سبک و روشی که من در این چند سال اخیر که تعدادشان هم زیاد است کار کردم انجام نشده و جای بسی تأسف است.
این نوع سبک و روش کلیپ نیست، بلکه سبکی است به نام (مستند شکل گرای غیر کلامی) در این نوع ساختار، فرم اقتباس شده از واقعیت توسط مستندساز تجرید می شود.
عوامل فیلم، عوامل مستند هستند، ولی بیان ، بیان مستند نیست؛ بیان دارای پیچیدگی و ایهام بیشتری است، آنچه مستندساز از منظر دوربین می بیند بازنمایی واقعیتی ست که از صافی ذهن او به تجرید و شکل و فرم تبدیل می شود، نمونه بارز این نوع مستند : باراکا زندگی بدون توازن هوم آینه های هنلد و… است.
بحث در این زمینه تخصصی و شاید از حوصله این گفتگو خارج باشد، ولی من در این زمینه به تالیف و تحقیق کتابی با همین عنوان ( مستند شکل گرای غیر کلامی ) در دست دارم که امیدوارم تا پایان سال چاپ شود و در آن کتاب مفصلا” مطالبی در این خصوص برای علاقمندان نوشته شده است.
در جشنواره ها جایزه مهم است یا اثر گذاری یک فیلمساز؟
البته که تأثیر اندیشه و تفکر فیلمساز مهم است؛در بیشتر موارد ما شاهد تسری و جریان سازی تفکر و شیوه کاری یک فیلمساز و کارگردان بر عده ای فیلمساز بودیم.
با این اثر گذاری ها سبک و جنبش های هنری شکل گرفته و هنر سرزنده مانده، جشنواره ها ویترین تولیدات بوده و میدانی برای ارائه و عرضه و رقابت به شمر می روند که البته طبیعی ست در آن دیده شدن و مطرح بودن نیز می تواند جزو اهدف فیلمساز باشد.
چقدر موافق هستید رشته فعالیت هنرمندان تفکیک شده و هر کس بر روی توانایی در یک رشته هنری متمرکز شود ؟
این خوب است که یک نفر متخصص یک کار باشد و در آن حیطه سررشته و اطلاعات داشته باشد و به آن کار متمرکز باشد، ولی در دنیای هنر به نظرم یک نقیصه محسوب می شود و بهتر است یک هنرمند از تمام هنرها اطلاعات داشته باشد هر چند که شاید در آن شاخه های هنری فعالیت حرفه ای انجام ندهد ولی دایره و وسعت دیدگاه او نسبت به محیط پیرامونش بستگی به اطلاعات وی در حد نگاه کردن، دیدن و فهمیدن خواهد بود.
چه کمبودهایی در تبریز در زمینه سینمای مستند مشهود هست ؟
به واسطه تاریخ، موقعیت جغرافیایی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی استان آذربایجان شرقی و شهر تبریز ، موضوع و ایده های ناب فراوان در حیطه سینمای مستند وجود دارد که مستندسازان میتوانند فیلمهای تأمل برانگیز و بدیع بسازند، ولی این کار برای مستندسازان شهر تبریز مستلزم شناخت کامل آنان از شکل شناسی و گونه شناسی سینمای مستند است که یک بحث تخصصی و آکادمیک است و این تحقق نخواهد یافت جزء اینکه مقوله آموزش سینمای مستند را جدی بگیریم.
در این آموزش ، خیل عظیمی از روشها و رهیافت ها وجود دارد و ناگفته نماند تولید در عرصه سینمای مستند خیلی کم اتفاق می افتد و این بسته به حمایت و پشتیانی مالی و معنوی سازمانها و ارگانهای ذیربط دارد.
شما در بیش از ۸۰ جشنواره بین المللی و ملی شرکت کردید! چه دستاوردی داشتید ؟
حاصل شرکت من در جشنواره های ملی و بین المللی از جمله آمریکا، اسپانیا ، کره جنوبی، مراکش، قطر، قزاقستان، چین جمهوری چک، هند، لیتوانی، فیلم فجر، فیلم کوتاه تهران ، سینما حقیقت، رویش، تولیدات صدا و سیما، تولیدات حوزه هنری و…. دریافت بیش از ۳۰ عنوان جایزه بوده که این موفقیتها برای جامعه سینمای شهر عزیزم تبریز است.
چرا اخیرا بیانیه ای علیه انجمن سینماگران دادید و آیا با توجه به رقابت خانه مستند و انجمن سینماگران این امر شکل گرفت یا نه؟ و اینکه پای بیانیه امضاهایی بود که در سینمای شهر هیچ جایگاهی ندارند؟
بیانیه نبود؛ به عنوان بازرس انجمن سینماگران استان اشکالات و مواردی در مدیریت انجمن بود که در مقام یک عضو اعتراض کردم و متأسفانه با عکس العمل نامناسب روبرو شدم.
عده ای از دوستان ( اعضای محترم ) هستند که از عملکرد انجمن راضی نیستند و من به عنوان بازرس تعهد و وظایفی دارم که باید عمل کنم و انجام این کار ممکن است به مذاق برخی دوستان در هیأت مدیره خوش نیاید.
اتفاقا” پای بیانیه افرادی بودند که در جامعه سینمایی مهم و برای خودشان وزنه ای هستند، البته به نظرم سنگینی و سبکی افراد امضاء کننده زیر بیانیه مهم نیست؛ مهم احقاق حقوق اعضا ولو حتی یک عضو و شنیده شدن حرف و حرفهای آنان است.
در هیأت مدیره های قبلی نیز بارها گفتم که اگر هیأت مدیره ای کار نکند و عملکردش ضعیف باشد اعتراض خواهم کرد؛ شاید این نوع برخوردم با انجمن سینماگران سمت و سوی حس رقابتی خانه مستند با انجمن را در پی داشته باشد که قویا” تکذیب می کنم و اصلا” ربطی به رقابت این دو تشکل ندارد.
حوزه فعالیت و حمایتها و منابع مالی هر دو تشکل مجزا و مشخص است و ربطی به هم ندارند؛ یکی در حوزه داستانی و دیگری در حوزه مستند که سیاست و رویکردشان هم متفاوت است.
حمایت ارگان ها و نهادها مثل میراث فرهنگی،صداو سیما،محیط زیست،شهرداری از سینمای مستند و مستندسازان رضایت بخش است؟
متأسفانه نه؛ ما اخیرا در شهریور ماه امسال جشنواره ای برگزار کردیم که هیچ ارگانی به جزء سازمان فرهنگی هنری شهرداری و بنیاد حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس به ما کمک نکردند.
سینمای مستند به خاطر تولید علم ، دانش و آگاهی و ماهیتی که این گونه سینمایی نسبت به سینمای داستانی دارد از ارزش والای برخوردار است.
نقش کلیدی و سازنده سینمای مستند در پیشرفت یک جامعه در تمامی زمینه ها بر کسی پوشیده نیست و اشاعه این گونه سینمایی تحقق نخواهد یافت جزء با حمایت سازمانها و ارگانها از مستندسازان.
با توجه به شرایط فرهنگی و اجتماعی و تاریخی استان ما و وفور سوژه های ناب چرا سینمای مستند استان و شهرمان آنطور که باید مطرح شود ، نشده و از ظرفیت های فراوان بهره برداری نشده است؟
کاملا” صحیح است؛ باید دید مشکل کجاست؟ به نظر من برای شناساندن استان و شهر تبریز در حیطه سینمای مستند با موضوعات مختلف ، باید هزینه کرد.
ساخت فیلم مستند زمان میخواهد، تحقیق و پژوهش لازم است، حوصله می طلبد، پول لازم دارد؛ اگر سازمانی دارای یک تشکل و تخصص در زمینه تولید سینمای مستند نباشد، کار کردن مستندساز با آن سازمان و ارگان سخت است.
تولید فیلم در بعضی از سازمانهای استان و کشور برابری می کند با روند پروسه رنگرزی؛ متأسفانه عده ای متوجه نیستند که تولید فیلم حرفه ای چه مستند و چه داستانی یک هنر صنعت حرفه ای و باارزش است.
بخش عمده این مشکل برمی گردد به عدم شناخت مسئولین و سازمانها از پروسه تولید فیلم مستند و جایگاه آن و نیز عدم شناخت از مستندسازان و اعتماد به آنها، ما در خانه مستند در تلاش هستیم تا این شکافها و فاصله ها را بین مستندساز و سفارش دهنده کم کنیم.
باتوجه به مسائل وئ مشکلات فراوان اجتماعی جامعه ما چرا مستند سازان داخلی و همشهری ما به سینمای مستند اجتماعی که می تواند بسیار تاثیر گذار باشد کمتر اهمیت می دهند ؟
ساخت مستند اجتماعی و پرتره بسیار سخت است؛ سخت از بابت تکنیکی یا محتوایی نیست بلکه سخت بودن ، نزدیک شدن به کاراکتر یا موضوع اجتماعی است که فرهنگ جامعه ما این اجازه را نمی دهد تا یک مستندساز با دوربین خود به ابن نوع موضوعات وارد و نزدیک شود و بتواند لایه های زیرین یک موضوع را کندوکاو نماید و دنیای آن را عریان بیان کند.
شرایط سیاسی حاکم بر جامعه نیز مزید بر علت است، بعضی موضوعات اجتماعی ساخته و پرداخته می شود که آن هم با ملاحظاتی صورت میگیرد ولی در این اوضاع نابسامان فرهنگی اجتماعی ، سوژه های نابی ست که ضرورت دارد در قالب فیلم مستند عرضه شود.
به نظر شما فیلم مهم است یا فیلمساز ؟
هم فیلم مهم است هم فیلمسازی که آن فیلم را کار می کند و به خودش هویت می دهد برایم مهم است.
هدف از ساختن فیلم مستند توسط شما چی هست ؟
نگاه من به فیلم مستند یک نگاه فرهنگی و هنری ست؛ با ساخت فیلم مستند که مولفه های خودش را دارد و به آن احترام خاصی قائل هستم ، به خواسته های خودم که شالوده تفکر و دیدگاه من نسبت به محیط پیرامونم است دست می یابم و از این کار لذت می برم.
رویکرد وهدف خانه سینمای مستند تبریز که شما رئیس هیات مدیره اش هستید چیست ؟
خانه سینمای مستند تبریز به عنوان یک تشکل صنفی و غیرانتفاعی حامی مستندسازان شهر تبریز و استان آذربایجانشرقی در حل و فصل مسائل مربوط به امور صنفی ست.
علاوه بر این، تعامل و ایجاد پل ارتباطی در زمینه سینمای مستند بین سایر انجمن ها و تشکل های سینمایی در سراسر کشور و حتی برون مرزی ست.
صیانت از هویت و جایگاه مستندسازان و تلاش در ایجاد امنیت شغلی نیز از اهداف این خانه است.
خانه سینمای مستند تبریز در تلاش است جایگاه سینمای مستند استان و شهر تبریز را به نحوه احسن تقویت نماید و برای ارتقاء آن از هیچ کوششی دریغ نکند.
سخن پایانی ؟
امیدوارم تمامی هنرمندان در جامعه سینمایی شهر تبریز و استان برای پیشبرد و ارتقاء سینمای آذربایجان و کشورمان ایران عزیز موفق باشند.
