نقبی به چرایی سرانه پایین مطالعه در جامعه/سرمایه گذاری در محلات، راه خروج از بن بست کتابخوانی

به گزارش آذر صبح به نقل از ایرنا، رشد سرانه کتابخوانی در جامعه ایران در دهه های اخیر تناسبی با پیشرفت های به دست آمده در حوزه های دیگر نداشته است، به گونه ای که امروزه همه بر پایین بودن سرانه مطالعه در کشور اذعان و بر لزوم اتخاذ راهکارهای عملی و هم افزا برای خروج از این وضعیت تاکید دارند.
هر چند آمار رسمی از سرانه ۱۳ دقیقه ای مطالعه کتاب در ایران خبر می دهند، اما برخی معتقدند که این رقم نیز با لحاظ مطالعه کتب غیردرسی و سایت های اینترنتی محاسبه شده است.
در هر حال در شرایطی که سرانه مطالعه در کشوری مانند هند به ۱۱۲ دقیقه می رسد، سرانه ۱۳ دقیقه ای برای کشورمان، رقم خوشابندی نیست.
با وجود ارایه آمارهای متفاوت از سرانه کتابخوانی در کشور، کارشناسان این حوزه می گویند: رشد این سرانه در جامعه به اجرای طرح های تشویقی از سوی متولیان برای ترغیب مردم به خواندن کتاب نیاز دارد.
سرانه پایین کتابخوانی در کشور به عوامل مختلفی بستگی دارد که نبود فضاهای فرهنگی و کتابخوانی در مناطق و محلات مختلف، نبود هماهنگی در بخش تولید، در نظر نگرفتن سلایق خوانندگان و گرانی کتاب از جمله این عوامل محسوب می شود.
در تشریح وضعیت نامناسب سرانه کتابخوانی در جامعه ایران می توان به شمارگان ۲۰۰ تا یکهزار تایی کتاب های منتشر شده اشاره کرد، در حالی که در کشورهای هم قد و قواره ایران مانند ترکیه، کتاب نویسندگان رده دوم با شمارگان ۵۰۰ هزار نسخه چاپ و منتشر می شود.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان شرقی با بیان اینکه انقلاب اسلامی ماهیتی فرهنگی داشت، می گوید: رسیدن به آمارهای چند دقیقه ای مطالعه کتاب در چهلمین سال انقلاب اسلامی مایه خسران است و براساس این آمار برنامه ریزی های سیستمی نیز در جامعه بی اساس و بی‌حاصل می شود.
محمد محمدپور اجرای طرح های مختلف مانند پایتخت کتاب ایران و کشور، جام باشگاه های کتابخوانی، طرح مروجان کتاب و هفته کتاب را بهانه ای برای ایجاد عزم عمومی و ملی – اجتماعی در حوزه کتابخوانی می داند.
وی یادآوری می کند: ‌زندگی فرهنگی به زندگی روزمره جهت می‌دهد، تعامل‌های سازنده را رقم زده و توسعه را رشد و شتاب می‌بخشد و اصلی‌ترین رکن زندگی فرهنگی،‌ کتاب و کتابخوانی است.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان شرقی تشریح می کند: ملت‌هایی که میزان مطالعه و کتابخوانی در میان آنان رشد و گسترش یافته است و تالیف و نشر در میان آن ها رونق دارد، در اشکال و ابعاد مختلف توسعه یافته‌تر هستند.
محمدپور ادامه می دهد: تا زمانی که باور نکنیم مقوله کتابخوانی عنصر حیات بخش جامعه ماست هیچ تلاشی انجام و آرمان هایی که نظام ما بر پایه آن بنا شده به اهداف خود نزدیک نمی شود.
وی با اشاره به اهدای کتاب به ارزش بیش از ۳ میلیارد ریال در سال گذشته به کتابخانه ‌های مساجد و مدارس در سطح استان می گوید: به شیوه‌های مختلف در گسترش و تعمیق فرهنگ کتاب و کتابخوانی تلاش می شود.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان شرقی یادآوری می کند: برگزاری نمایشگاه کتاب تبریز نمونه ای از این شیوه هاست که در پی استقبال قابل توجه علاقمندان به کتاب، امسال با افزایش ۲۰ میلیارد ریالی در فروش نسبت به سال مواجه شد.
محمدپور اضافه می کند: اگر مردم در معرض پدیده‌های فرهنگی و حوزه‌ نشر باشند بدون شک در مسیر این جریان قرار گرفته و از آن استقبال می‌کنند.
وی می گوید: تولید کتاب و مواجهه مردم با این تولید چرخه ا‌ی به هم پیوسته و در امتداد هم است به طوری که اگر کتابخوان در جامعه زیاد شود، انتشارات رونق یافته و به تبع آن مولفان نیز به سمت تولید آثار فاخرتر حرکت می‌کنند.
وحید حسین‌زاده، معاون فرهنگی و رسانه‌ای اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان شرقی نیز جلب مشارکت های مردمی، ایجاد فضای فرهنگی در محلات و تعیین شیوه کار متناسب با نیازهای محلی را در ارتقای سطح فرهنگ کتابخوانی و سرانه کتابخوانی موثر می داند.
ابوالفضل علیمحمدی، مدیرعامل بنیاد فرهنگ، هنر و ادب آذربایجان و رئیس انجمن ادبی تبریز نیز با تاکید بر لزوم اهمیت دادن به ایجاد فضای کتابخوانی با تهیه نمادها و المان های شهری، می گوید: برگزاری نشست های نقد کتاب و معرفی کتاب توسط رسانه ها و برگزاری مسابقه های مختلف در سطح شهر توسط آموزش و پرورش و دانشگاه ها برای ایجاد انگیزه در خوانندگان کتاب را از راهکارهای رشد سرانه کتابخوانی در جامعه اعلام کرد.
معاون فرهنگی اداره کل نهادهای کتابخانه های عمومی آذربایجان شرقی نیز می گوید: این اداره کل برای ارتقای فرهنگ مطالعه در جامعه اقدام به راه اندازی طرح کتابخانه های سیار و اعزام آن به مناطق محروم و طرح مشارکت انجمن خیران در این حوزه کرده است.
رحمان ابراهیمی اضافه می کند: با جلب مشارکت سازمان پارک ها و میادین، سازمان ورزش و جوانان و سمن های فعال ثبت شده در مستند سازی می توان فرهنگ کتابخوانی را در مناطق و محلات شهر ترویج داد.
معاون فرهنگی اداره کل تبلیغات اسلامی آذربایجان شرقی نیز معتقد است باید از ظرفیت اماکن مذهبی به ویژه مساجد برای رشد سرانه کتابخوانی استفاده کرد، زیرا این مکان ها بهترین محمل برای ترویج فرهنگ کتابخوانی است.
حجت الاسلام اسکندری ادامه می دهد: استفاده از طرح های واقفان و خیران و سوق دادن بخشی از امور خیریه به این سمت از دیگر راهکارها برای ارتقای فرهنگ مطالعه در جامعه است.
وی معتقد است طرح تعریف چارت تشکیلاتی برای تعریف کتابدار برای تمامی ادارات و طرح آن در شورای فرهنگ عمومی و تبدیل آن به مطالبه ادارات برای احیای امر کتاب و کتابخوانی به صورت گسترده نیز می تواند در این حوزه راهگشا باشد.
رئیس اداره فرهنگی و هنری آموزش و پرورش آذربایجان شرقی نیز می گوید: هم اندیشی طرح احسان فرهنگی کتاب، برگزاری جشنواره دانایی و توانایی و توزیع ۲۵ هزار جلد کتاب در بخش آموزشگاهی، طرح کاروان امید از طرح های اجرا شده از سوی این اداره برای رشد سرانه کتابخوانی در جامعه است.
یعقوب فنایی توضیح می دهد: معرفی تازه های نشر از طریق رسانه ها و صدا و سیما، استفاده از ظرفیت واحدهای صنفی مانند نانوایی ها، پیرایش گاه ها، ایستگاه های اتوبوس و مترو و تاکسی ها برای ارایه تازه های نشر و کتابخوان کردن افراد جامعه کارساز و راهگشا است.
غزنوی، کارشناس مرکز اسناد ملی منطقه شمال غرب در تبریز نیز بر این باور است که تاسیس و تجهیز کتابخانه در خانه های قدیمی ویژه گردشگران، طراحی نمادها و المان های کتاب و تقویت کتابخانه های مدارس با به روز رسانی کتب از راهکارهای افزایش فرهنگ مطالعه در جامعه است.
مشاور مدیرکل صدا و سیمای آذربایجان شرقی نیز گسترش طرح تولید کتاب های دیجیتالی و الکترونیکی با استفاده از مساعدت خیران و دستگاه های دولتی را از راهکارهای ارتقای فرهنگ مطالعه در جامعه می داند.
محرم فروغی، اضافه می کند: ایجاد عوامل انگیزشی در معرفی و نقد کتاب، توجه جدی به یارانه کتاب، استفاده از پتانسیل های نویسنده ها برای تبدیل کتب به نمایشنامه های رادیویی، شناسایی و تشویق صاحبان کتابخانه های شخصی بزرگ و وارثان آن ها برای اهدای کتب و طرح تلخیص کتاب و ارایه آن در فضای مجازی از دیگر راهکارها در این حوزه است.