دوشنبه, ۱۴ مهر ۱۴۰۴ / ۲۳:۰۰:۲۱
افزایش صدور مجوز انتشار نشریات در سال های اخیر که در سایه ایجاد فضای باز سیاسی، فرهنگی و اجتماعی رخ داده زمینه شکل گیری و انتشار مطبوعات بسیاری را فراهم کرده اما در این میان و به دلایل مختلف، موضوع کیفیت مطالب و تولید محتوا به ویژه در مطبوعات محلی مغفول مانده است.
به گزارش آذر صبح به نقل از ایرنا، رسانه و مطبوعات به عنوان رکن چهارم دموکراسی همواره ابزاری مناسب و موثر برای تحت تاثیر قراردادن تحولات هرجامعه ای بوده و کشورمان نیز با توجه به تعدد و تنوع قومیتی مستعد بهره گیری از این ابزار نوین برای ایجاد فضای باز مطالبه گری بوده است.
مطبوعات به عنوان رسانه مکتوب و ماندگار، همواره در رویدادها و بزنگاه های سیاسی، فرهنگی و اجتماعی توانسته نقش جریان سازی و حتی کاتالیزگری خود را ایفا کرده کما اینکه با آسیب های جدی و عمیقی در حوزه رسانه و سیاست گذاری ها در این بخش نیز روبرو بوده و هست.
در طول سال های اخیر و با اجرای سیاست های فرهنگی و اجتماعی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در جهت تسهیل و تسریع در روند اعطای مجوزهای انتشار برای مطبوعات به ویژه نشریات محلی و استانی، فضای بازی برای حضور فعالان رسانه ای فراهم شده است.
با وجود ایجاد این فضای اجتماعی برای فعالیت مطبوعات، برخی آسیب های پیش روی این بخش از رسانه ها، قابل تامل، تفکر و حتی نگران کننده است.
بیشترین آسیب را در این زمینه می توان به کیفیت و محتوای نازل نشریات نوظهور، ورود افراد بدون تخصص، دارای نگاه انتفاعی و سودجویانه به مطبوعات، جناح گرایی و دورشدن از مطالبه گری و نقد منصفانه به عنوان ویژگی بارز یک رسانه مقبول اجتماعی اشاره کرد.
در این میان نشریات محلی، شهرستانی و حتی استانی با توجه به حوزه فعالیت و امکانات محدود و نیز ویژگی های خاص منطقه ای، بیشتر در معرض مخاطرات و آسیب ها قرار دارند.
مراغه به عنوان یکی از شهرهای فرهنگی آذربایجان شرقی و شمالغرب کشور با پیشینه ای طولانی در عرصه مطبوعات، با پدیده تعدد نشریات نوظهور روبرو است.
تعداد نشریات منتشره در این شهرستان که در طول یک سال اخیر افزایش دو برابری یافته و به همین میزان نیز در صف صدور مجوز قرار دارد، تاملی بس عمیق را برای کنکاش در علل و پیامدهای آن می طلبد.
وجود نگاه سودگرایانه در انتشار نشریات توسط مدیران مطبوعات برای تامین برخی هزینه های آن که در ماه ها و روزهای اخیر با گرانی حوزه نشر و کاغذ همراه بوده، از کیفیت محتوای آگاه سازانه و فرهنگ محور آنها کاسته است.
درج رپورتاژها (آگهی خبری) ، آگهی های تبریک، تشکر و تسلیت در کنار درج برخی مطالب با حاشیه نگاری و حاشیه پروری در جهت کسب درآمدزایی و بهره گیری از ابزار فشار رسانه ای، همه و همه در نشریات نوظهوری که کمترین تخصص در حوزه رسانه در آنها دیده می شود، به صورت خزنده ای در حال گسترش است.
با نگاهی به مدیران این نشریات جدید، می توان گرایش های سیاسی و اجتماعی مختلفی را در قالب سلایق مختلف به عینه مشاهده کرد اما بیشتر متقاضیان و صاحبان امتیاز که خود مدیرمسئول نشریه هم هستند، از کارمندان ادارت، بازنشستگان کشوری و لشگری و گاهی صاحبان مشاغل آزاد می باشند.
شاید حضور سلایق و گرایش های مختلف در مدیریت نشریات را بتوان به فال نیک گرفت اما آنچه این امر را بیش از پیش آسیب پذیرتر می کند، تعصب و تعلق قلم مدیران آن به دستگاه ها و سازمان ها است.
امری که می تواند نشریه را به جای مطالبه گری دغدغه های مردم، به تریبونی شخصی برای تبیین و یا حتی بزرگ نمایی عملکرد و سیاست دستگاه ها تبدیل شود.
بی توجهی به سابقه رسانه ای و تخصص گرایی در اعطای مجوزهای انتشار نشریات را نیز می توان یکی از عوامل آسیب زا در حوزه نشر مطبوعات دانست که موجودیت و کیفیت رسانه را خدشه دار می کند.
نداشتن تخصص رسانه ای در مدیران مطبوعات و نشریات در بلندمدت و حتی کوتاه مدت، زمینه ساز ظهور نشریه هایی شده که به جای تولید خودمحور محتوا، بیشتر از مطالب تولیدی سایر رسانه ها، خبرگزاری ها، فضاهای مجازی و یا حتی نظرات شخصی استفاده می کنند که این امر می تواند زمینه ساز مشکلات حقوقی، فرهنگی و سیاسی در سطح شهر یا جامعه شود.
از این رو به نظر می رسد توانمندسازی فعالان مطبوعاتی زمینه ساز توسعه کیفی نشریات است.
رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی مراغه اظهار داشت: با توجه به افزایش مجوزهای نشر جراید، توانمندسازی فعالان این عرصه در قالب دوره های آموزشی و شرکت در جشنواره های فرهنگی زمینه ساز توسعه کیفی نشریات خواهد شد.
احمد دادرس فیاض افزود: در صورت نیاز جامعه مطبوعاتی، دوره های آموزشی و تخصصی با نظارت این اداره برای فعالان رسانه ای برگزار می شود.
وی با بیان اینکه توسعه مطبوعات از شاخص های توسعه فرهنگی است ادامه داد: کیفی گرایی باید در کنار کمیت گرایی مورد توجه قرار گیرد اما نشریات خود نیز باید در غنی سازی محتوای جراید خود با بهره گیری از افراد توانمند و فعال در این حوزه تلاش بیشتری داشته باشند.
وی اضافه کرد: تخصص گرایی در کنار تعهدپذیری عاملی مهم در توسعه فرهنگی است و این امر در بخش مطبوعات باید مورد توجه قرار گیرد.
دادرس فیاض گفت: حضور افراد چندشغله در عرصه مطبوعاتی منافاتی با قانون ندارد لیکن در نگرش صنفی نسبت به این حوزه، حضور افراد متخصص در این حوزه فرهنگی و رسانه ای در توسعه کیفی آن حائز اهمیتی حیاتی است.
وی افزود: ساماندهی فضاهای مجازی نیز به عنوان رسانه های موازی با مطبوعات که رقابت تنگاتنگی با این بخش دارند، در کنار تامین معیشت و نیازهای مالی فعالان مطبوعاتی می تواند زمینه ساز کاهش مشکلات این حوزه و ایجاد فضای سالم رقابتی در بین نشریات شود.
** کاهش اقبال و مخاطبان عمومی به مطبوعات حاصل تعدد نشریات
خبرنگار و فعال مطبوعاتی مراغه نیز با بیان اینکه مطبوعات و رسانه ها بازوان اطلاع رسانی نهادها و دستگاه های اجرایی و خدمات رسان هستند، می گوید: برخی مدیران جدید نشریات فاقد نگرش ژورنالیستی و رسانه ای در این حوزه هستند.
عظیم اسکندری افزود: افزایش بی رویه تعداد نشریات در شهر ۲۰۰ هزار نفری مراغه، موجب کاهش اعتماد ادارات، مردم و مخاطبان نسبت به استفاده از مطبوعات شده است.
وی اضافه کرد: هزینه های بالای چاپ و سایر هزینه های دفتری نشریات موجب شده برخی از این جراید که توان مالی مناسبی هم ندارند دست به دامان رپورتاژ محوری و توجه بیشتر به کسب سود از این رهگذر شوند.
حسین مطلوبی یکی دیگر از فعالان باسابقه مطبوعاتی نیز می گوید: ورود افراد غیرمتخصص و ناآشنا به حوزه رسانه در عرصه مطبوعاتی که بیشتر آنان از سوی افراد متمول حمایت شده و یا وابستگی به اداره یا نهادی دارند، عرصه را بر سایر نشریات توانمند اما کم بضاعت تنگ کرده است.
وی افزود: بهره گیری نشریات جدی با مدیران کم تجربه زمینه مساعدی را برای سودجویی برخی جریان ها جهت اعمال فشار بر دستگاه های خدماتی و اجرایی برای کسب سود، پلکان ترقی و نیز فراهم کردن زمینه برای برخی تبلیغات زودهنگام نامزدهای انتخاباتی فراهم می کند.
وی اضافه کرد: ورود افراد دو یا چندشغله در حوزه مطبوعات آسیبی است که می تواند ماهیت مطالبه گری و نقدسازنده نشریات را به عنوان چشم بیدار جامعه مورد هجمه و تزلزل قرار دهد.
به هر حال نگاه مبتنی بر کسب درآمد، جایگاه اجتماعی و نفع شخصی و جناحی، آسیبی عمیق بر پیکره نحیف و زخم خورده مطبوعات است که این روزها با ورود مدیران چندشغله و بدون تخصص به این عرصه ایجاد شده است.
کاهش روزافزون مخاطبان واقعی نشریات را می توان در تنزل محتوای عامه پسند، مطالبه گر و نقدگرایی دید که در جرایدی سودگرا نمودی عینی پیداکرده و عامل عمده آن را در تعدد بی رویه و رشد قارچ گونه نشریات می توان جستجو کرد.
از این رو نظارت بیشتر بر حوزه مطبوعات در کنار ورود افراد باتجربه و دارای سوابق رسانه ای، تحصیل کرده، جوان و خلاق، می تواند مرهمی بر زخم حوزه مطبوعات باشد و روحی تازه در کالبد نیمه جان این بخش از رسانه ها بدمد.
