یکشنبه, ۶ مهر ۱۴۰۴ / ۱۶:۵۲:۴۶
درختان منطقه حفاظت شده ارسباران به عنوان یکی از مناطق طبیعی و گردشگری شمال غرب کشور این روزها از طمع سودجویان رنج می برد و تبر سودجویی کمر آنها را نشانه رفته است.
آذر صبح/ زهرا حیدری آزاد: معلوم نیست چه تعداد درخت از بین رفته‌اند، آماری در دست نیست، از تصاویر و ویدئوهایی هم که در خصوص قطع درختان ارسباران نشر داده شده، نمی توان چیز زیادی فهمید، چندین اصله درخت نقش بر زمین و چند کامیون و تریلر که درخت‌ها را بار زده اند و می برند.
شاید بگویید خیلی هم فرقی نمی‌کند که چه تعداد درخت را قطع کرده‌اند، مهم نفس قضیه است، این درست! اما برای پیشنهادی که در این نوشته آورده ام، نیاز خواهیم داشت که آمار تعداد درختان قطع شده ارسباران را در دست داشته باشیم!
وقتی سازمان محیط زیست اعلام کرده که طرح تنفس ۱۰ساله جنگل‌های شمال در حال آماده‌سازی است، خیلی‌ها خوشحال شدند اما رسیدن لبه تیز تبر به جان درختان ارسباران، انتقادهای مردم این منطقه را برانگیخت، چون منطقی نبود که این طرح تنفس به قیمت جان درخت‌های جنگلی و حتی باغی منطقه ارسباران تمام شود!
گفته می‌شود، اوضاع در جنگل های کشور بسیار نگران کننده است. ایران در کمربند خشک جهان واقع است. سهم ما از آب نسبت به جمعیت‌مان کم و بارش‌ها در نقاط مختلف کشور نسبت به استاندارد جهانی کمتر است. هوا هم هر سال گرم‌تر می‌شود. این را هم به مشکلاتمان اضافه کنید که جمعیت کشور بیشتر شده است، در این شرایط نیاز به چوب و کاغذ بیشتر شده و کلی حرف دیگر که همه‌اش هم درست است اما هیچکدام‌شان دلیل نمی‌شود که ما همین پوشش گیاهی و جنگلی محدودی را هم که داریم از بین ببریم!
چگونه می توانیم از این بحران جلوگیری کنیم؟ خوب، زنجیر زدن و اعلامیه چسباندن به یک درخت ممکن است انتقادی باشد، اما راه های مؤثرتری برای جلوگیری از جنگل زدایی و باغ زدایی وجود دارد.
مقاله خارجی: راهکارهای مناسب برای حفاظت از درختان و حفاظت از جنگل ها
هیچ جای دنیا و در هیچ کشور پیشرفته‌ای برای تولید کاغذ درختان جنگل‌های طبیعی‌اش با صدها سال عمر را قطع نمی‌کند و به جایش از قطع درخت‌های دست‌نشان استفاده می‌کند یا هیچ جای دنیا با چنین سرعت بالایی اقدام به از بین بردن جنگل‌ها و باغات و تبدیل آنها به مزارع کشاورزی و چراگاه و شهرک‌های مسکونی نمی‌کنند. با این حال جنگل‌های شمال ایران با سرعت بی‌سابقه‌ای در حال محو شدن هستند و قطع درختان ارسبارن هم اگر رسانه‌ای نمی‌شد، مشخص نبود از بهشت زیبای منطقه ما چیز زیادی باقی نمی ماند یا نه؟
بازسازی یک جنگل یا باغ فرآیندی است که از طریق آن نهال های درخت تازه ایجاد می شوند و پس از اینکه درختان جنگل برداشت شد یا از آتش، حشرات یا بیماری فوت کرده اند. بازسازی کلیدی آغاز می شود و می تواند از طریق دو روش اساسی انجام شود:
زمانی رخ می دهد که نهال ها یا جوانه های جدید توسط درختان بومی که در محل یا در نزدیکی محل برداشت درختان قرار گرفته اند تولید می شود، یعنی بدون دخالت و دستکاری انسانی جنگل ها و درختان خود را ترمیم می کنند. گفته می‌شود طرح تنفس جنگل های شمال هم از همین قسم روش های حفاظتی جنگلی محسوب می‌شود.
این روش بیشتر به عنوان کاشت درخت جایگزین شناخته می شود، در این روش درختان قطع شده توسط نهال های جوان جایگزین می شوند و با یک تنفس چند ساله رشد کرده و در مدار مصرف دوباره قرار می‌گیرند، البته در این روش ها زمان بندی در روند بازسازی مهم است.
تعیین اینکه آیا جنگل را از طریق احیای طبیعی یا کاشت درخت تجدید کنیم، به قوانین مربوط به احیای درختان قطع شده در کشورهای مختلف بستگی دارد. صاحبان زمین در شرق ایالات متحده اغلب ترجیح می دهند با ایجاد اصلاحات طبیعی، به جای ایجاد کاشت درختان خاص، کاشت های چوبی جدید ایجاد کنند. از طریق احیای طبیعی، درختان موجود رشد می کنند و به یک جامعه طبیعی بر اساس شرایط سایت گسترش می یابند. صاحبان املاک روستایی نیز می توانند شرایطی را برای ارتقاء بازسازی طبیعی گونه های درختی باغی مورد نظر ایجاد کنند. اغلب، ایجاد چنین شرایطی گزینه ای عملی تر از توسعه یک کشت و زرع مصنوعی چوب می باشد. بازسازی طبیعی معمولا ارزان تر است و از درختانی که در خاک های بومی رشد می کنند استفاده می شود و می تواند در تراکم های بالا تولید شود که ساقه های مستقیم و با کیفیت تولید می کند.
البته چنین روش هایی در کشور ما نیز چندان بیگانه نیست، همین چند وقت پیش بود که یک قاضی گلستانی، فردی را که نهال‌های جنگلی را می‌برید و تبدیل به ذغال می‌کرد مکلف کرد تا یک هکتار از اراضی ملی و جنگلی را آبیاری کند. این حکم در راستای حفظ و صیانت از محیط زیست آن منطقه صورت گرفت و می توان انتظار داشت در منطقه ما نیز که احساسات عمومی از قبل قطع درختان ارسباران ( درختان جنگلی یا باغی) جریحه دار شده با شناسایی خاطیان در کنار مجازات های قانونی چنین احکامی نیز صادر شود، بازسازی باغات و کاشت دوباره درختان بومی می تواند راه امیدی برای احیای فضای سبز منطقه آسیب دیده باشد.
