ساز و کارهای مدیریتی، حلقه مفقوده ارتباط صنعت با دانشگاه

به گزارش آذر صبح،  سطح علمی دانشگاه ها در موفقیت ارتباط گیری آنها با بخش صنعت تعیین کننده است اما در این میان کارشناسان، دست اندرکاران و مدیران دانشگاهی بخش صنعت را در عدم بهره برداری از تولیدات علمی دانشگاهی مقصر می دانند؛ صنعتگران و مدیران بخش های مختلف صنایع هم همین اعتقاد را در خصوص دانشگاه ها دارند.

از طرف دیگر نبود ساز و کار مناسب و چارچوب بندی شده مدیریتی برای تحقق ارتباط موثر مراکز تولید علم با صنعت موضوعی است که به رغم تلاش مسوولان برای برقراری این ارتباط تاکنون در حد ظرفیت های علم و صنعت کشور موفقیتی نداشته است.

با این دیدگاه خبرگزاری جمهوری اسلامی مرکز تبریز در میزگردی با حضور تعدادی از روسای دانشگاه های استان به بررسی علل ضعف ارتباط صنعت و ضرورت ارتقای سطح علمی دانشگاه ها به عنوان مهمترین شاخص برای برقراری این ارتباط پرداخته است.

**دانشگاه ها برای ارتباط با بازار کار و صنعت به در بسته می خورند

رییس دانشگاه پیام نور آذربایجان شرقی در خصوص وضعیت کنونی دانشگاه ها به لحاظ سطح علمی و ارتباط با صنعت، گفت: در گذشته دانشجو بر اساس امکانات جذب نشده و این دانشجویان مهارت و دانش کافی برای ارتباط با صنعت پیدا نکردند، هر چند این موضوع نسبی است.

دکتر بخشعلی معصومی با بیان اینکه با وجود این مسائل، دانشگاه ها اکنون به سمت کیفی شدن حرکت می کنند و ارتباط با صنعت از اولویت های آنهاست، اظهار داشت: دغدغه دانشگاه ها ارتباط با صنعت و کاربردی کردن علم و دانش در بخش های صنعتی و اقتصاد کشور است، اما اقدام دانشگاه ها برای همکاری با بخش های تولیدی و صنعتی به علت نبود تقاضا و کانال های ارتباطی از طرف بخش های یاد شده موفق نبوده است.

وی با اشاره به اینکه علم در دانشگاه ها مانده و کاربردی نشده است، بیان کرد: تربیت دانشجویان با تئوری محض نیز از ایرادات دانشگاه ها است که تاکنون به رغم تلاش برای رفع این مشکل چندان موفق نبوده ایم، البته این موضوع تنها مربوط به مراکز دانشگاهی نیست.

معصومی یادآوری کرد: دانشجویان مقطع کارشناسی دانشگاه های ایران از نظر سواد تئوری چیزی از دانشجویان بهترین دانشگاه های دنیا کم ندارند اما آموختن تئوری محض دردی را دوا نمی کند.

وی ادامه داد: دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری نیز در تولید مقاله و انجام پژوهش در سطح دنیا وضع خوبی دارند اما اکنون مشخص شده که تولید این مقالات به تنهایی کاربردی برای کشور ندارد و باید این علم با تولید تکنولوژی و ثروت همراه باشد تا نفع آن به جامعه برسد؛ در بخش صنعت نیز باید تولیدات به رفاه و تولید ثروت در جامعه ختم شود.

رییس دانشگاه آزاد اسلامی آذربایجان شرقی و واحد تبریز نیز در این میزگرد با بیان اینکه در گذشته به سمت کمیت گرایی حرکت کردیم، گفت: اکنون در دانشگاه ها کیفیت در اولویت قرار گرفته و تولید مقاله، نگارش کتاب و انجام طرح های پژوهشی به خوبی انجام می شود و دانشگاه ها نیز بر این اساس به لحاظ علمی توسط مجامع علمی جهانی ارزیابی می شوند، اما دانشگاه های ما باید از این مقطع عبور کنند و برای سایر کشورها مقاله و علم تولید نکنند و جامعه ایران هدف اصلی پژوهشگران و محققان کشورمان باشد.

دکتر عزیز جوانپور با اشاره به نبود ارتباط درست بین صنعت و دانشگاه افزود: بر این اساس صنعت و اقتصاد کشور نیز مبتنی بر علم نیست، بلکه مبتنی بر تجارت و واسطه گری بوده و این یک واقعیت است.

وی بیان کرد: صنعت و تولید کشور فن آورانه نیست، بلکه واردات و صادرات صرف و مقطعی است و به یافته های دانشگاه ها و دانش کم توجه است؛ صنعت به جای تولید به فکر واردات است و زمانی که حمایت دولتی نیز از راه اعطا تسهیلات از آنها وجود دارد تفکر تولید و صادرات بیشتر تضعیف می شود.

وی ادامه داد: باید دولت مانع واردات و صنعت مونتاژ محور باشد تا صنایع رو به تولید و همکاری علمی با دانشگاه ها بیاورند و فن آورانه و دانش محور به دنبال تولید باشند.

جوانپور با بیان اینکه درخواست و مراجعه ای برای ارتباط دانشگاه با صنعت نداریم، گفت: دانشگاه و بخش صنعت جزیره های جداگانه هستند اما در برخی از کشورها حتی وزارتخانه های آنها با هستند و به نام وزارت «صنعت و دانشگاه» می باشند.

وی ادامه داد: معلوم است در چنین کشورهایی، دانش تولیدی دانشگاه ها در صنعت بکارگیری می شود و در این ارتباط ۲ طرفه دانشگاه نیز از نیازهای روز صنعت کشور آگاه است و به تولید علم روز می پردازد.

رییس دانشگاه جامع علمی و کاربردی آذربایجان شرقی نیز در این میزگرد گفت: در دنیا هر دانشگاهی ماموریت خاصی دارد که در دانشگاه های ایران این رویکرد دیده نمی شود.

دکتر فرزآن قالیچی اظهار داشت: در واقع هر دانشگاهی برای رفع مشکلی از جامعه پا پیش می گذارد و ماموریت های علمی خود را بر مبنای آن قرار می دهد.

وی با بیان اینکه دانشگاه ها تنها نباید رسالت آموزشی داشته باشند، افزود: ایران دارای استادان و مدرسان دانشگاهی خوبی است اما باید ارتباط دانشگاه و دانشجویان با بازار کار و نیازهای صنعت برقرار شود.

وی بیان داشت: با برقراری ارتباط دانشگاه با بازار کار و صنعت آموزش های دانشگاهی به سوی نیازهای جامعه سوق می یابد.

قالیچی ادامه داد: دانشگاه ها باید از حالت آموزشی صرف کنونی خود خارج شوند و به سمت دانشگاه های پژوهش محور کاربردی حرکت کنند.

**دانشگاه ها باید از آموزش محوری به سمت مساله محوری حرکت کنند

رییس دانشگاه پیام نور آذربایجان شرقی در ادامه گفت: ارتباط با صنعت از مدت ها پیش آغاز شده اما در عمل ارتباط کاربردی به وجود نیامده است زیرا اگر این کار محقق می شد کارآفرینی به وجود می آمد.

دکتر معصومی ادامه داد: نبود اعتماد کافی به دانشگاه ها، نبود هماهنگی و ساز و کار مناسب توسط دولت ها از دلایل ضعف در ارتباط بین ۲ بخش حیاتی کشور، صنعت و دانشگاه، بوده است.

وی اضافه کرد: البته مسوولان به علت بالا بردن آمار بیکاری و افزایش فارغ التحصیلان، دانشگاه ها را مزاحم تلقی می کنند در صورتی که باید دانش آموختگان دانشگاهی در مقاطع مختلف توسط دولت ها مدیریت شوند.

وی بیان داشت: دانشجویان و فارغ التحصیلان دکتری و کارشناسی ارشد نیز باید از صنعتگران باشند؛ حتی استادان دانشگاه ها خودشان باید اختیار داشته باشند دانشجویان را از بین صنعتگران دانشگاه ها انتخاب کنند.

وی افزود: این اقدام موجب می شود تا ارتباط بین صنعت و دانشگاه عملی شود و ضمن اینکه فارغ التحصیل به طور کامل آشنا به فن می شود، استاد هم آشنا به صنعت روز خواهد شد.

رییس دانشگاه پیام نور آذربایجان شرقی ادامه داد: صنایع باید بخش تحقیق و توسعه (آر. اند دی.) خود را تقویت و از افراد متخصص و دانشجویان دکتری در این بخش استفاده کند.

معصومی گفت: باید طوری سیاست گذاری کنیم تا رقابت پذیری در صنایع به وجود آید و تولیدات بخش صنعت در کشور بتواند با انواع مشابه خارجی خود رقابت کند و این ظرفیت توسط دانشگاه ها می تواند ایجاد شود.

وی همچنین گفت: فن آوری هوشمندانه می تواند در خدمت تولید علم در آید و در خط تولید بخش های مختلف صنعتی کاربرد پیدا کند، اما تا زمانی که پیوند موثر بین دانشگاه و صنعت نباشد چنین امکانی نیز میسر نخواهد شد.

وی اظهار داشت: خط تولید بخش های مختلف صنعتی بیشتر وابسته به صنعت مونتاژ است، در واقع صنعت کشور به خصوص در آذربایجان شرقی صنایع مادر و تولیدکننده نیستند.

معصومی با بیان اینکه کارخانجات و بخش صنعت برای ارتباط با دانشگاه نیاز احساس نمی کنند، افزود: واحدهای صنعتی و کارخانجات آذربایجان شرقی، بخش تحقیق و توسعه به معنای واقعی ندارند و این بخش در برخی از واحدهای صنعتی تنها در حد یک اتاق است.

وی ادامه داد: به طور مثال پلی استایلن تولیدی پتروشیمی در کشورهایی مثل کره جنوبی به ۲ برابر قیمت پلی استایلن تولیدی پتروشیمی های ایران فروخته می شود، چون بی رنگ هستند و این موضوع می تواند با ارتباط صنعت و دانشگاه رفع و این فرآورده پتروشیمی ایرانی نیز بی رنگ و سفید تولید شود و سود بیشتری را نصیب تولیدکنندگان کند.

دکتر معصومی گفت: بخش صنعت باید هزینه تحقیق و پژوهش را بپردازد و از فواید آن نیز بهره برداری کند، اما نبود ارتباط موثر با دانشگاه ها و بخش تحقیق و پژوهش کارآمد در واقع درآمد خودشان را نیز تحت تاثیر قرار داده است.

رییس دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز نیز گفت: در ایران توانمندی مناسب در دانشگاه ها و صنعت وجود دارد، علم و فن آوری هم تولید می شود، اما نبود حلقه واسط مدیریتی برای ارتباط بین دانشگاه و صنعت پیوند این مجموعه های حیاتی را دچار اختلال کرده است.

دکتر جوانپور با بیان اینکه سازمان ها، ادارات و واحدهای صنعتی احساس نیاز برای ارتباط با دانشگاه ندارند، بیان کرد: دانشگاه های کشور نیز از نقطه آغاز تاکنون فن آورانه نبوده اند و تربیت نیروی انسانی و فارغ التحصیلان بیشتر جنبه کارمندپروری و پشت میزنشینی داشته است و این موضوع یکی دیگر از نقاط ضعف دانشگاه ها برای برقراری پیوند با صنعت است.

وی یادآوری کرد: نبود درخواست موجب شده حتی دستاوردهای علمی دانشگاه در حوزه های مختلف مثل نانو نیز روی دست مان بماند.

وی گفت: یک درصد از بودجه ادارات به پژوهش اختصاص دارد، اما این عامل موجب ارتباط با دانشگاه نشده است؛ بستر تربیت دانشجویان را باید بخش صنعت مهیا کند تا انتظار نیروی متخصص مهارت دیده را داشته باشد.

جوانپور اظهار داشت: تولید مقالات ISI توسط دانشجویان ایرانی در محافل علمی جهان خود را نشان می دهد اما کاربرد داخلی ندارد و دیگران استفاده آن را می کنند.

وی اضافه کرد: در المپیادهای جهانی و دانشجویی عناوین خوبی توسط پژوهشگران و دانشجویان ایرانی کسب می شود اما این دستاوردها در صنعت بکارگیری نمی شود.

جوانپور گفت: تولید علم به صورت مقاله، کتاب و پژوهش در دانشگاه ها فراوان، اما تولید علوم کاربردی کمتر بوده است که علت این ضعف دانشگاه ها نیستند.

وی همچنین بیان کرد: باید با دانشگاه ها طوری رفتار شود تا پاسخگوی نیازهای جامعه باشند و بتوانند مشکلات مختلف کشور را رفع کنند.

رییس دانشگاه جامع علمی و کاربردی آذربایجان شرقی نیز گفت: مولفه های زیادی برای ارتقای سطح علمی دانشگاه ها وجود دارد؛ در مرحله اول باید سطح معلومات استادان افزایش یابد و اساتید کارآمد تربیت کنیم تا قادر باشند مشکلی از مشکلات کشور را رفع کنند.

دکتر قالیچی اظهار داشت: ارتباط با مجامع علمی بین المللی راهکار دیگری در ارتقای سطح علمی است که در سال های اخیر دچار نقصان شده است.

وی افزود: موانع این ارتباط از جمله مشکلات اقتصادی باید از پیش راه برداشته شود و ارتباط با مجامع علمی جهانی بهبود یابد.

**ارتباط دانشگاه با صنعت برون داد ندارد

رییس دانشگاه پیام نور آذربایجان شرقی گفت: «دفتر ارتباط با صنعت» در دانشگاه ها از گذشته ها وجود داشته و اکنون با نام «دفتر کارآفرینی» ادامه فعالیت می دهند، اما ارتباط واقعی محقق نشده چون صنعت احساس نیاز نکرده و سراغ دانشگاه نیامده است.

دکتر معصومی ادامه داد: عدم احساس نیاز صنعت به علم روز دانشگاه ها موجب شده تا نتواند در میدان رقابت داخلی و خارجی دوام بیاورد، به طور مثال برای خرید یک تلویزیون ساخت ایران باید کل بازار شهر را جستجو کنیم اما برای خرید تلویزیون خارجی به علت رقابت پذیر بودن آن امکان خرید از هر فروشگاهی وجود دارد.

معصومی بیان کرد: بیشتر کارخانجات تلفن همراه و لوازم خانگی ایرانی چون نتوانستند با نیازهای روز پیش بروند از دور رقابت خارج شدند که علت اصلی آن نبود ارتباط علمی با دانشگاه ها است.

وی افزود: بودجه اندک دانشگاه ها، نبود نگرش برابر به دانشگاه های مختلف از طرف مسوولان، انتظارات یکسان از دانشگاه ها به رغم در اولویت قرار گرفتن دانشگاه های مادر در جذب منابع از جمله آسیب ها و نقاط ضعف موسسات و مراکز عالی دانشگاهی در ارتباط با بازار کار و صنعت است.

وی ادامه داد: در واقع دانشگاه های خوب دارای نیروی انسانی، منابع مالی و تجهیزات مناسب وضع بهتری دارند و دانشگاه های دیگر رفته رفته فقیرتر می شوند که از جمله آسیب ها و نقاط ضعف موسسات و مراکز عالی دانشگاهی است.

رییس دانشگاه پیام نور آذربایجان شرقی گفت: تقویت بخش خصوصی از دیگر راهکارهای ارتباط دانشگاه با صنعت است؛ بر این اساس باید به بخش خصوصی اعتماد کنیم و نظارت کافی داشته باشیم.

معصومی افزود: وجود دوره های واقعی کارآموزی و کارورزی در رشته های فنی، صنعتی و مهندسی نیاز واقعی دانشجویان و استادان است که باید بخش صنعت این زیرساخت را فراهم آورد تا نیروی انسانی آب دیده در اختیار بگیرد.

وی گفت: سواد تجربی را باید بخش صنعت به وجود بیاورد در صورتی که فارغ التحصیلان دانشگاهی را متهم به نداشتن تجربه می کنند.

معصومی همچنین با اشاره به اینکه اعتقاد کافی به مشارکت دانشگاه ها در رفع مشکلات جامعه و بخش صنعت وجود ندارد، یادآوری کرد: پشتیبانی شرکت های دانش بنیان در توسعه علم و دانش می تواند حلقه مفقوده ارتباط دانشگاه ها با صنعت، تولید و اقتصاد باشد و موجب تقویت سطح علمی دانشگاه ها شود.

رییس دانشگاه پیام نور آذربایجان شرقی ادامه داد: اگر به دانشگاه ها بها داده شود و این مراکز علمی بتوانند به مسائل مختلف ورود پیدا کنند، بسیاری از مسائل در حوزه های صنعتی و تولیدی حتی فرهنگی و سیاسی نیز قابل رفع است.

رییس دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز نیز در این میزگرد گفت: پژوهش ها، پایان نامه و رساله ها کمتر با نیازهای جامعه انطباق دارند، چون نیازهای صنعت و جامعه به دانشگاه ها اعلام نشده و استاد راهنما و استاد مشاور با تکیه با تجربیات خود و دانشجو موضوع تحقیق را مشخص می کنند.

دکتر جوانپور بیان کرد: در صورتی که اگر بخش صنعت به صورت فعال به این موضوع وارد شود تحقیقات و پژوهش های دانشگاهی کاربردی خواهد شد.

وی افزود: پایان نامه های دانشگاهی باید بر اساس چالش های بخش صنعت کار شود تا نتایج آن قابل استفاده در جامعه باشد و این موضوع نیازمند همکاری و دادن اطلاعات درباره نیازهای صنایع به دانشگاه ها است.

جوانپور ادامه داد: بر این اساس دانشگاه آزاد کشور از سال آینده طرح پایش پایان نامه های تحصیلی را اجرا می کند و دانشجویان باید موضوع های خود را از سایتی که بر اساس نیازهای جامعه معرفی شده، انتخاب کنند.

رییس دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز افزود: ۵۰ چالش اساسی کشور در دانشگاه آزاد احصا شده که استخراج نیازهای مربوط به ۲ موضوع دریاچه ارومیه و کفش و چرم را به آذربایجان شرقی واگذار کرده اند.

جوانپور گفت: دانشگاه ها با تکیه بر حمایت هایی که باید شوند، وظیفه صرف آموزشی ندارند، بلکه باید از راه مهارت آموزی، ایجاد اشتغال برای فارغ التحصیلان را در اولویت داشته باشند.

وی ادامه داد: کارآموزی در واحدهای صنعتی نیاز دانشگاه ها است که در نهایت به رفع نیاز صنایع منجر می شود و ما در این خصوص حاضریم با کارخانجات، واحدهای صنعتی و آزمایشگاهی قرارداد ببندیم.

رییس دانشگاه جامع علمی و کاربردی آذربایجان شرقی نیز گفت: موضوع ارتباط با دانشگاه جاده ۲ طرفه است؛ باید مراجعه دانشگاه به صنعت و صنعت با دانشگاه وجود داشته باشد و برای تحقق ارتباط ۲ سویه، اعتماد متقابل وجود داشته باشد.

دکتر قالیچی بیان کرد: برخی افراد دانشگاهی نتوانستند کارآمدی خود را در محیط های صنعتی نشان دهند و از طرف دیگر بخش صنعت نیز به دنبال نتایج سریع و زودبازده است، تحقیق و پژوهش زمان بر است، این عوامل از جمله مواردی است که ارتباط صنعت با دانشگاه را دچار مشکل می کند.

وی گفت: این صبر و حوصله در بخش صنعت کشور وجود ندارد، اما اگر در دوره ای این تجربه را داشته باشیم صنایع از فواید این ارتباط بهره مند می شود وضع متحول خواهد شد.

** کنکور گزینش خوبی برای جذب دانشجو نیست

رییس دانشگاه پیام نور آذربایجان شرقی همچنین در خصوص تاثیرات کنکور در سطح علمی دانشگاه ها و دانشجویان گفت: مخالفت با کنکور بسیار زیاد است اما وجود آن بد نیست و برای رسیدن به نمره علمی درست، این آزمون مناسب ترین روش گزینش است.

معصومی ادامه داد: بسترها برای حذف کنکور در کشور فراهم نیست و جذب دانشجو به روش صحیح را دچار مشکل می کند.

وی افزود: کنکور در خارج از کشور وجود ندارد، اما استانداردهای دانشگاهی و علمی رعایت می شود، به طوری که اگر ظرفیت و توانایی در رشته ای وجود دارد اقدام به جذب دانشجو می کنند و همواره بر کیفیت توجه دارند، اما دانشگاه های ایران این گونه عمل نمی کنند.

رییس دانشگاه آزاد اسلامی آذربایجان شرقی بر خلاف رییس دانشگاه پیام نور استان موافق حذف کنکور است، و گفت: دانشجو باید به راحتی وارد دانشگاه شود؛ اگر نتوانست و توانایی نداشت خودش حذف می شود.

جوانپور افزود: نباید برای ورود به دانشگاه مثل قیف عمل کنیم تا ورود به دانشگاه سخت باشد اما تحصیل کیفیت لازم را نداشته باشد.

رییس دانشگاه جامع علمی و کاربردی آذربایجان شرقی نیز گفت: در ۱۵ تا ۲۰ درصد رشته های دانشگاهی کنکور تاثیرگذار است اما به هر حال کنکور در کیفیت آموزشی بی تاثیر است.

قالیچی اظهار داشت: بسیاری از دانشجویان در محیط خلاق می توانند استعدادهای خود را بروز دهند؛ بر این اساس در محیط های کسب و کار، مدیران این عرصه بیشتر از فارغ التحصیلان دانشگاه های خوب نیستند اما با این حال توانستند اشتغال ایجاد کنند؛ آنها گزینش کنکور نداشتند. / ایرنا