یکشنبه, ۱۴ اردیبهشت ۱۴۰۴ / ۱۸:۵۱:۵۳
سرانجام، سال میلادی به سر رسید و «تبریز۲۰۱۸» که قرار بود پایتخت گردشگری کشورهای اسلامی باشد، به تلخ‌ترین تجربه دیپلماسی شهری تبریز تبدیل شد.
به گزارش آذر صبح به نقل از فارس، سه سال پیش، در چنین روزهایی بود که نهمین کنفرانس وزیران گردشگری سازمان همکاری های اسلامی (OIC) ، تبریز را به عنوان پایتخت گردشگری کشورهای اسلامی برگزید.
پیش‌زمینه این انتخاب، به رایزنی‌های محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان در چهاردهمین نشست وزرای کشورهای عضو مجمع گفتگوی همکاری آسیا (ACD) برمی‌گردد. ظریف در آن نشست، از اعلام آمادگی یزد و تبریز برای میزبانی اولین اجلاس وزرای گردشگری کشورهای عضو در سپتامبر ۲۰۱۶ خبر داد. اینکه ظریف، با کدام شناخت و سابقه ذهنی، تبریز را پیشنهاد داده، هنوز هم از عجایب است؛ چرا که دولت و مشخصاً وزارت خارجه، در مراحل بعدی انتخاب تبریز، قدمی برای رونق این رویداد برنداشتند و تبریز را با انبوه محدودیت‌های بودجه‌ای و کاستی‌های مدیریتی، تنها گذاشتند.
«تبریز۲۰۱۸» و بازار داغ تریبون‌ها
به هر حال، هیئت ژوری سازمان OIC، مرکب از ۹ عضو، از میان شهرهای تالینگ از مالزی، پالقا و سیلد از بنگلادش، ماردینگ از ترکیه، مدینه‌النبی از عربستان سعودی، و یزد و تبریز از جمهوری اسلامی ایران، ۷ رای خود را به کشورمان اختصاص دادند. گفته می‌شود، تلاش برخی لابی‌ها و واسطه‌ها در آن نشست موجب شد، تبریز در آخرین دقایق، جایگزین یزد شود. شاید به این بهانه که یزد در آن مقطع، در مراحل پایانی ثبت جهانی یونسکو قرار داشت و با انتخاب تبریز، دو شهر از کشورمان، در موقعیت ممتاز گردشگری قرار می‌گرفت.
ثبت «تبریز۲۰۱۸» که شاید حتی برای خوش‌بین‌ترین شهروند تبریزی هم غافلگیرکننده بود، موجی از امید و نشاط را در میان بخش‌های مختلف اجرایی پدید آورد. از مصادیق این امید و نشاط (بخوانید: جَوگیری) بگذریم. یکی استانبولِ رویاهایش را در تبریز می‌ساخت، آن دیگری، ائل‌گلی را ترند اول توییتر می‌دید. یکی در خیال خود، صف طولانی گردشگران خارجی را در عوارضی ورودی شهر مجسم می‌کرد و آن یکی، تبریز را خواهرخوانده پاریس کرده بود! خلاصه کلام اینکه هر کسی از ظن خود، یار «تبریز ۲۰۱۸ » می‌شد و مدینه فاضله خود از این عنوان خشک‌وخالی می‌ساخت. در تمام این مدت، بازار تریبون‌ها داغِ داغ بود و ادارات کوچک‌وبزرگ، بدیهی‌ترین و خُردترین وظیفه خود را هم به حساب ۲۰۱۸، در بوق و کرنا می‌کردند.
ماجرای هتل هما و بی‌محلی تورگردان ها
انتظارات از تبریز۲۰۱۸، روز‌به‌روز متورم می‌شد. بی‌آنکه کسی از خود بپرسد، این شهر با این بضاعت نحیف در زیرساخت‌های عمومی، چطور قرار است به مَسند پایتختی بلاد اسلامی تکیه بزند؟ نخستین تلنگر تبریز۲۰۱۸ شاید آنجا بود که ول‌خرجی اساسی شهرداری تبریز در هتل همای تهران در بهمن ۹۵ نتوانست تورگردان‌ها را برای حضور در تبریز مجاب کند. هیئت‌های توریستی، پس از گشت‌وگذار از چند کلانشهر کشور، از مسیر تبریز راهی ترکیه شدند، بی‌آنکه ساعتی در تبریز حضور داشته‌باشند.
ماه‌ها طول کشید که رسانه‌ها و مسئولان و نامسئولان! از فضای هیجانی آن انتخاب بیرون بزنند و پی به واقعیت توسعه تبریز ببرند. تبِ تبریزِ ۲۰۱۸ که فرونشست، گفتاردرمانی مدیران برای کاستن از حجم سنگین انتظارات، آغاز شد که ایهاالناس! تبریز۲۰۱۸، هدف نهایی نیست که! بلکه آغاز پیشرفت‌های گردشگری تبریز است!
۲۰۱۸ و لطمات سنگین به آثار تاریخی تبریز
باری، آثار تاریخی و طبیعی شهری که قرار بود اقبال اول گردشگری کشور و جهان اسلام! شود، سنگین‌ترین لطمات را در این سال به خود دید. از حفاری‌های سنگین محوطه ارک و لوله‌کشی مسجد کبود که بگذریم، به مقبره‌الشعرایی می‌رسیم که در میان کوهی از سیمان و بتن مدفون شده‌است. ربع رشیدی، ماه‌هاست در مرحله کاوش است و با گذشت دو سال، نتیجه کاوش باستان‌شناسان آلمانی معلوم نیست. استاندار وقت آذربایجان‌شرقی، بهمن سال گذشته از سازمان میراث فرهنگی خواسته بود این سایت تاریخی را برای بازدید نوروزی سال ۹۷ مهیا کند، اما این خواسته، مانند دستور موکّدی که مجید خدابخش، در مورد خروج ادارات از خانه‌های تاریخی داده بود، راه به جایی نبرد. وعده چندباره برپایی موزه مطبوعات و احیای خانه تاریخی حریری، به فرجام نرسید و فروریختن سقف خانه ارفع‌الملک جلیلی، قصه پرغصه خانه‌های تاریخی تبریز را تکمیل کرد. تمام این تلاطم‌ها به قدری دل‌آزار بود که تک‌وتوک اقدامات خوب، مانند مرکز همایش‌های بین‌المللی تبریز به حاشیه رفت.
بی‌مهری دولت به تبریز ۲۰۱۸
تبریز۲۰۱۸، روز‌به‌روز رنگ می‌باخت. نشست‌های ملی ستاد سیاست‌گذاری «تبریز۲۰۱۸» با حضور رئیس سازمان میراث کشور چند نوبت در تهران و دو نوبت در تبریز برگزار شد. اما عملاً جز خواهش و تمنای مدیران استانی برای تزریق اعتبارات لازم، خروجی نداشت.
در تمام این مدت، دولت نه تنها ریالی به وعده ۷۰۰ میلیارد تومانی خود عمل نکرد، بلکه از تبلیغ و زمینه‌سازی برای هدایت تورهای گردشگری به تبریز نیز سر باز زد. حتی حمایت‌های لازم‌الاجرای دولت از ناوگان حمل‌ونقل عمومی کلانشهر تبریز نیز روند قطره‌چکانی داشت و سهم شهرداری از مالیات بر ارزش افزوده، به نصف رسید.
یک «تبریز۲۰۱۸» و سه استاندار!
تبریز۲۰۱۸، که اساساً بیش از هر شاخصی، نیازمند ثبات مدیریت کارآمد بود، از آغاز انتخاب تا پایان دوره پایتختی، سه استاندار، دو مدیرکل میراث، دو شهردار و یک سرپرست شهرداری را تجربه کرد. با وقوع هر یک از این تغییرات، مدیران زیرمجموعه نیز جابه‌جا شدند تا امیدها برای یکی دو برنامه ذوقی و سلیقه‌ای هم رنگ ببازد. درتمام این مدت، سایه سنگین فساد سال ۹۴ شورا و شهرداری تبریز، دوشادوش تبریز ۲۰۱۸ بود.
شرح این هجران و این خون جگر
نیمی از تبریز ۲۰۱۸ که گذشت، نماینده تام‌الاختیار استاندار و شهردار، به نشانه اعتراض، از کار کنار کشید. الموسوی در استعفانامه خود، از بن‌بست مدیریتی، فراهم‌نبودن امکانات مادی ومعنوی و عدم همراهی سیستم، سخن گفت و امضای استعفایش را پای شعر « شرح این هجران و این خون جگر» گذاشت.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری آذربایجان شرقی، آبان امسال، در برنامه تلویزیونی مطالبه، در توضیح نتایج رویداد تبریز۲۰۱۸ مدعی شد که امسال، ۴۹۳ هزار گردشگر خارجی وارد آذربایجان شرقی شده است! آبدار، در برابر پرسش های همراه با تعجبِ مجری، بر صحت ادعایش تاکید کرد. ۴۹۳ هزار گردشگر خارجی در ۷ ماه (تا تاریخ پخش برنامه) یعنی هر ماه بیش از ۷۰هزار گردشگر خارجی و هر روز بیش از ۲۲۰۰ گردشگر.
جالب است که بر اساس اعلام آبدار، آذربایجان شرقی در حال حاضر ۹۱۰۰ تخت در هتل‌هایش دارد؛ با این حساب، این تعداد تخت هتل، تا آبان امسال ۵۵ بار، پر و خالی شده است!
حسرت‌های تبریز ۲۰۱۸ در « باکو ۲۰۱۹»
۲۰۱۸ با تمام زیر و بم خود، به پایان رسید. مسئولان استانی و مدیران شهری که در سفر به اقصی‌نقاط گیتی، همواره عزم جهادی دارند، می‌توانند از امروز سفری داشته‌باشند به ۵۰۰ کیلومتر آن طرف‌تر: «باکو ۲۰۱۹، پایتخت گردشگری کشورهای اسلامی». سفری سرشار از حسرت‌های «تبریز۲۰۱۸».