جمعه, ۱۵ تیر ۱۴۰۳ / ۱۱:۳۱:۴۳
در اقدامی فرهنگی و ادبی از سوی فرزند علامه جعفر سلطان القرایی، بزرگترین نسخه شناس قرن حاضر ایران، از نسخه خطی ۴۹۶ ساله رباعیات خیام نیشابوری که کتابت آن مربوط به سال ۹۴۴ قمری است، در ۵۸ ورق و ۱۱۵ صفحه رونمایی شد.
به گزارش آذر صبح، این نسخه خطی رباعیات عمرخیام در کتابخانه شخصی علامه فقید سلطان القرایی نگهداری می شود و در زمان شاه طهماسب صفوی با خامه شیخ مرشد شیرازی، خطاط برجسته و معروف قرن دهم هجری، به رشته تحریر درآمده است.
نسخه رونمایی شده رباعیات عمرخیام از کتابخانه علامه سلطان القرایی، حاوی ۲۲۶ رباعی است که به دلیل خط زیبای نستعلیق کاتب آن و نقوش مجلس و مینیاتور ملیح و منقح در ابتدای آن، سرلوح و تذهیبات ظریف و لطیف از اهمیت و ارزش بسیار زیادی برخوردار است.
جلد بیرونی این نسخه خطی گرانبها و فاخر که در قطع رقعی کوچک است، از پوست لاک پشت هندی بوده و و یک جدول طلایی بر آن نقش بسته و جلد درونی نیز نسخه ابری اسلامبولی است.
غیاث الدین عمربن ابراهیم خیام نیشابوری به سال ۴۳۹ هجری قمری (۱۰۴۸ میلادی) در نیشابور چشم به جهان گشود و به سال ۵۱۷ قمری (۱۱۳۱ میلادی) در همان شهر وفات کرد.
متاسفانه دفتر شعر این شاعر نامور یا هرگونه تحریرات وی و یا حداقل از رباعیات تحریر شده به وسیله کاتبین معاصرش در دست نیست و حتی در زمان حیات عمرخیام، رباعیات او در محاق پنهانی مانده و پس از وفاتش توسط دوستان و دوستدارانش اشاعه یافته است و بر همین اساس اشاعه دهان به دهان آن جزو ادبیات شفاهی مردم ایران زمین شده است.
بر طبق اسناد موجود، قدیمی ترین نسخه خطی رباعیات عمر خیام نیشابوری، مجموعه جنگ یا سفینه در کتابخانه دانشگاه کمبریج لندن است که تاریخ کتابت آن ۶۰۴ هجری قمری است.
امروز نسخه رباعیات خیام موجود در کتابخانه علامه سلطان القرایی، توسط فرزند آن دانشمند فقید در آستانه سالروز وفاتش، رنمایی شد.
این نسخه، قدیمی ترین و مستندترین نسخه از رباعیات خیام است که به نام تبریز و ایران ثبت می شود.
علامه میرزا جعفرآقا سلطان القرایی به سال ۱۳۲۲ قمری در خانواده عالم پرور، فقه و ادیب تولد یافت و قرآن، مقدمات و قرائت بعضی متون فارسی و عربی را نزد پدر و برادر بزرگ تر خود، آیت‌الله العظمی حاج میرزا جوادآقا، آموخت و از تدریس استادان مکاتب و مدرسان مدارس داخلی و خارجی بهره گرفت.
وی عمر پربرکت خود را صرف خدمت به علم، هنر، تاریخ، فرهنگ و ادب این آب و خاک کرد و در ۲۷ دی ماه سال ۱۳۶۷ چشم از جهان فرو بست.
این نسخه شناس سرشناس کشورمان تعداد ۱۷۹ عنوان نسخه خطی منحصر به فرد و نفیس خود را به کتابخانه مجلس شورای اسلامی اهدا کرده است که هر یک در نوع خود بی مانند و بی نظیرند.
خانه پدری علامه سلطان القرایی که امروز مردم تبریز آن را به نام ‘ خانه سلطان‌القرایی ‘ می شناسند، به همت میراث فرهنگی آذربایجان شرقی در خرداد سال ۱۳۸۶ به شماره ۱۹۲۰۴ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده و در اسفند ماه ۱۳۸۷ به تملک آن اداره درآمده است، اما با گذشت سه دهه از وفات علامه جعفر سلطان‌القرایی، هنوز متعلقات آن تملیک نشده و تعمیراتش پایان نیافته است.
