پنجشنبه, ۲۳ مرداد ۱۴۰۴ / ۱۲:۵۱:۵۶
هفت قرن پیش، اولین اسکناس ایران -که سوغات چینیها بود- در تبریز به چاپ رسید و «چاو مبارک» که منقش به کلمه «لااله الاالله» بود به عنوان اسکناس رایج در داد و ستدهای تجاری مورد استفاده قرار گرفت، با اینکه اولین اسکناس ایران در تبریز چاپ شد، اما تبریز هیچ نام و نشانی روی اسکناس های کنونی ندارد!.
به گزارش آذر صبح به نقل از ایسنا، از تاسیس اولین چاپخانه و مدارس حرفه‌ای و بازرگانی تا ایجاد اولین ضرابخانه ماشینی و چاپ اسکناس، تبریز را به عنوان شهر اولین‌ها معروف کرده، این شهر در طول تاریخ ۴۰۰۰ سالهاش، وامدار رویدادهای تاریخی زیادی بوده و یکی از ۱۰۰ شهر مهم جهان به شمار میآید که زمانی، غرب و شرق دنیا را به هم وصل می‌کرد. در طول سال‌های اخیر، استفاده از نمادهای شهر مهمی همچون تبریز در چاپ اسکناس‌ها و کتب درسی به مطالبهی برخی نمایندگان مجلس و فعالان رسانه‌ای تبدیل شده است.
سرگذشت اولین اسکناس ایرانی
یک تبریز پژوه در گفتوگو با ایسنا در خصوص سرگذشت چاپ اولین اسکناس ایرانی می‌گوید: صنعت چاپ از سال‌ها قبل در چین وجود داشت و در ایران نیز در دوره ایلخانیان -که مصادف با تسخیر ایران توسط مغول‌ها بود- ظهور کرد، «خواجه رشیدالدین فضل الله» موسس مجموعه ربع رشیدی تبریز، سرگذشت صنعت چاپ را به طور کامل در کتاب «تنسوخ نامه» آورده است.
کریم میمنت نژاد با اشاره به چاپ اولین اسکناس تحت عنوان چاو در زمان «گیخاتون» حاکم وقت ایلخانی در ایران در سال ۶۹۳ هجری قمری، ادامه می‌دهد: ولخرجی بیش از حد گیخاتون و خالی شدن خرانه از زر و سیم، باعث می‌شود که او به این فکر بیفتد که رسم پادشاهان چینی را در ایران جا بیندازد و داد و ستد با حواله کاغذی به نام اسکناس را جایگزین معامله با زر و سیم کند.
چاپ اولین اسکناس ایرانی، با اعتراض بازرگانان، منتفی شد!
وی اضافه می‌کند: چاو ایرانی نسخه کاغذی اسکناس چرمی بود که در چین چاپ می‌شد، اما اولین اسکناس ایرانی، عمر زیادی نداشت و با اعتراض بازرگانان تبریزی و شیرازی با این باور که شاه با در پیش گرفتن این روش، قصد نابودی مال مردم را دارد، کنار گذاشته شد.
وی ادامه می‌دهد: چاپ اسکناس در ایران با وجود زور حکومت نیز با شکست مواجه و فرمان قطع آن از سوی گیخاتون، صادر شد، نمونه‌ای از چاوهای چاپ شده در تبریز، در موزه مراغه به نمایش گذاشته شده است.
ماجرای اسکناس‌های ناصری که سبیل شاهانه را به رخ می‌کشیدند، چه بود؟
این تاریخ پژوه با بیان اینکه با وجود پیشرفت صنعت چاپ در تبریز در زمان صفویه و قاجار، اسکناس‌های معروف ناصری در فرانسه به چاپ رسیدند، می‌گوید: در زمان قاجار، «عباس میرزا نائب‌السلطنه»، «میرزا زین‌العابدین تبریزی»، بازرگان معروف را برای گذراندن دوره آموزشی چاپ با دستگاه حروف به سنپترزبورگ روسیه فرستاد و اولین چاپخانه ایران در محله «ورجی» تبریز (ویجوبه کنونی) دایر شد، اما اسکناس‌هایی که در زمان ناصرالدین شاه در دست مردم بود، در فرانسه، طراحی و چاپ شد.
انتقاد یک فعال رسانه‌ای از بی‌توجهی به نسبت به چاپ نمادهای تبریز در کتب درسی و اسکناس‌ها
محمد فرج پور باسمنجی، استاد دانشگاه و فعال رسانه‌ای نیز با انتقاد از بی‌توجهی نسبت به چاپ نمادهای تبریز در کتب درسی و اسکناس‌ها به ایسنا می‌گوید: در مقایسه با سایر شهرها، اسم شهری مثل تبریز، یک بار هم در کتب درسی نیامده است، مراغه و تبریز جزو ۱۰ شهر تاریخی کشور هستند و تبریز در زمان‌های مختلف، همچون دوران سلجوقیان، اتابکان، ایلخانیان، صفویه و دوران قاجار، ۹ بار پایتخت ملی و محلی شده است.
وی با بیان اینکه در معرفی تبریز به عنوان پایتخت جهان تشیع موفق عمل نکرده‌ایم، ادامه می‌دهد: با وجود اینکه تبریز یکی از ۱۰۰ شهر مهم جهان اسلام و مهمترین شهر سیاسی کشور بوده و دو مورد از تاثیرگذارترین انقلاب‌ها مثل انقلاب مشروطه و انقلاب اسلامی ایران از تبریز شروع شده است، آنچنان مورد توجه قرار نگرفته است.
وی تاکید می‌کند: چرا نباید از ظرفیت‌هایی مانند جاده ابریشم و مسجدی مانند مسجد کبود در تبریز که جزو ۱۰ مسجد زیبای جهان اسلام در بین ۸۰۰ هزار مسجد است، استفاده نکرد. تبریز بزرگترین کانون فرهنگ و جمعیت شمالغرب کشور است.
این فعال رسانه‌ای اظهار می‌کند: با وجود قرار داشتن بزرگترین سازه آجری جهان در تبریز، نتوانسته‌ایم نمادهایمان را به خوبی معرفی کنیم و باید توجه بیشتری به نمادهای تبریز در کتب درسی و چاپ اسکناس‌ها شود.
چاپ نمادهای تبریز بر روی اسکناس، دغدغه یک نماینده مجلس
محمد اسماعیل سعیدی، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی نیز در خصوص دغدغه‌اش نسبت به چاپ نمادهای تبریز بر روی اسکناس به ایسنا می‌گوید: این مطالبه سال‌هاست که به علامت سوالی برای مردم تبریز تبدیل شده و از پنج سال قبل در این خصوص، مکاتباتی با وزیر اقتصاد، مسئولان بانک مرکزی و ریاست جمهوری داشته‌ایم.
وی ادامه می‌دهد: این مکاتبات، نتیجه‌ای جز وعده‌های تو خالی و قول اقدام و بررسی نداشته و هنوز هیچ اقدامی انجام نشده است، با چاپ و استفاده از نماد سایر شهرها هیچ مشکلی نداریم، اما نمادهای تاریخی، فرهنگی، مذهبی و طبیعی تبریز نیز باید در چاپ اسکناس، کتب درسی و پاسپورت، مورد توجه قرار گیرد.
وی با اشاره به نقش تبریز در تحولات کشور، علت مطالبهاش مبنی بر استفاده از نمادهای تبریز را این گونه بیان می‌کند: مردم تبریز در طول قرون متمادی، نقش موثر و مثبتی در وحدت ملی، حفظ تمامیت ارضی و تحولات سیاسی داشته‌اند و این حقایق نباید فراموش شوند.
نماینده مردم تبریز، آذرشهر و اسکو در مجلس شورای اسلامی اضافه می‌کند: تبریز، اولین خاستگاه تشیع بوده و کشور مستقلی به نام ایران مدیون تبریز است، با توجه به اهمیت این شهر، افکار باید متوجه نقش تاثیرگذار آن شوند.
وی با تاکید بر نقش تبریز در دوران مشروطه، می‌گوید: اگر تبریز نبود، انقلاب مشروطه هم نبود، مردم آذربایجان به ویژه تبریز، با اعلام وحدت ملی از تجزیه آذربایجان جلوگیری کردند، اما در هیچ کتاب درسی به این موضوع‌ها اشاره نشده است، در حالی که این رویدادها، اتفاقات تاریخی ارزشمندی هستند که با حفظ آن می‌توان، خط بطلان بیشتری به افکار دشمن کشید.
وی در پایان خاطرنشان می‌کند: انتظار می‌رود مسئولان مربوطه بانک مرکزی، وزیر اقتصاد و ریاست جمهوری، از این مسئله غفلت نکنند و دستور دهند تا از نمادهای تبریز به عنوان مظهر وحدت ملی، استفاده شود.
