شنبه, ۸ آذر ۱۴۰۴ / ۱۳:۱۲:۵۰
این روزها قیمت پراید، پرفروش‌ترین خودروی ایرانی در بازار، چیزی حدود ۴۰ میلیون تومان است؛ عددی که در سال جاری رشد قابل‌توجهی داشته و این رشد، انتقاد بسیاری از مردم را نیز به‌دنبال داشته است. اگرچه مدیران شرکت‌های خودروسازی در ایران، همواره از پایین‌بودن قیمت خودرو گله دارند و خواستار افزایش آن هستند اما تردیدی نیست که قیمت خودرو برای بسیاری از مردم، بیش از توانایی‌شان است.
به گزارش آذر صبح، حداقل حقوق و مزایا در سال ۹۷ برای فردی مجرد بنا بر تصویب وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، برابر با یک میلیون و ۲۶۱ هزار و ۲۶۹ تومان است که نسبت به سال ۹۶، افزایشی ۳۰ درصدی داشته است. حال اگر فرض کنیم که فرد مجردی با پایه حقوق وزارت کار استخدام شده و قصد خرید خودرو با استفاده از حقوق ماهانه‌اش را دارد و در این مدت از حقوقش، هیچ مقداری را صرف امور جاری مانند خوراک و مسکن نکند، حدود ۳۲ ماه طول می‌کشد تا بتواند پول خرید یک پراید را جمع‌آوری کند! این مورد را هم در نظر بگیرید که خط فقر برای یک خانواده چهار نفره ساکن تهران در تابستان ۹۷، دو میلیون و ۷۲۸ هزار تومان بوده است. به بیان دیگر، به احتمال قریب به یقین، در شهری مانند تهران، آن پایه حقوق وزارت کار به تنهایی کفاف یک زندگی عادی را هم نمی‌دهد؛ چه برسد به آنکه آن را دست‌نخورده به مدت سه سال جمع کنیم تا بتوانیم با آن پراید بخریم!
البته همین نکته که پرفروش‌ترین خودروی ایرانی – برخلاف بسیاری از کشورها – هم‌زمان ارزان‌ترین خودرو در این کشور نیز هست، گواهی است بر این نکته که قیمت خودرو در ایران، بیش از توان مالی قشر عظیمی از مردم است.
حال بد نیست نگاهی بیندازیم به همین آمار در کشورهای دیگر. جدول زیر، مقایسه‌ای است از حداقل حقوق مصوب در ۱۸ کشور که برحسب دلار (به صورت اسمی) آورده شده و متأثر از نرخ دلار در کشور مورد نظر است. بدیهی است که قدرت خرید یک دلار در هر کشور با کشور دیگر متفاوت است بنابراین در مقایسه‌هایی که بر حسب خرید صورت گرفته، شاخصی به نام «شاخص هزینه زندگی» لحاظ شده که به نوعی این اثر را خنثی کند.
در محاسبه اعداد، ساعت کاری در هر ماه برابر با ۱۷۶ ساعت لحاظ شده است. اگرچه در برخی کشورها این عدد متفاوت است اما میزان این تفاوت، تعیین‌کننده نیست.
جدول حداقل حقوق در ۱۸ کشور جهان
| حداقل حقوق اسمی (دلار) | منطقه | کشور |
| ۱۲۷۶ | آمریکای شمالی | ایالات متحده آمریکا |
| ۱۷۹۵ | آمریکای شمالی | کانادا |
| ۳۱۳ | آمریکای جنوبی | برزیل |
| ۶۲۵ | آمریکای جنوبی | آرژانتین |
| ۱۹۶۱ | اروپا | فرانسه |
| ۱۸۲۳ | اروپا | آلمان |
| ۱۷۶۷ | اروپا | بریتانیا |
| ۲۸۱۶ | اروپا | دانمارک |
| ۳۵۵۲ | اروپا | سوییس |
| ۱۹۴ | آسیا | روسیه |
| ۱۵۰ | آسیا | چین |
| ۱۳۰۱ | آسیا | کره جنوبی |
| ۱۱۹۳ | آسیا | ژاپن |
| ۵۵ | آسیا | هند |
| ۲۵۶۳ | اقیانوسیه | استرالیا |
| ۶۷۸ | خاورمیانه | عربستان سعودی |
| ۱۷۳ | آفریقا | آفریقای جنوبی |
| ۶۸ | آفریقا | مصر |
در هریک از این کشورها، پرفروش‌ترین خودرو با دیگر کشورها متفاوت است. اگر همان شرایط مفروض در مسئله بالا را برای این کشورها فرض کنیم (حداقل حقوق مصوب به صورت دست‌نخورده) چند ماه طول می‌کشد تا مردم هریک از این کشورها موفق به خرید خودروی محبوب کشورشان شوند؟ برای این محاسبه، ابتدا خودروی محبوب در هر کشور و سپس قیمت خودرو در کشور مربوطه (به دلار) را استخراج و سپس قیمت آنها را به حداقل حقوق ماهیانه تقسیم می‌کنیم. جدول زیر، نتیجه این محاسبات است:
جدول مقایسه زمان لازم برای خرید خودروی پرفروش در هر کشور با استفاده از حداقل حقوق همان کشور
| زمان حدودی (ماه) | قیمت حدودی خودرو (دلار) | پرفروش‌ترین خودرو | کشور |
| ۱۹ | ۲۴۰۰۰ | هوندا آکورد | ایالات متحده آمریکا |
| ۱۶ | ۲۸۰۰۰ | تویوتا رَوفور | کانادا |
| ۵۷ | ۱۸۰۰۰ | فیات پالیو | برزیل |
| ۴۸ | ۳۰۰۰۰ | تویوتا هایلوکس | آرژانتین |
| ۱۰ | ۱۹۰۰۰ | رنو سلیو | فرانسه |
| ۱۴ | ۲۵۰۰۰ | فولکس واگن گلف | آلمان |
| ۱۰ | ۱۷۰۰۰ | فورد فیِستا | بریتانیا |
| ۵ | ۱۴۰۰۰ | تویوتا آیگو | دانمارک |
| ۶ | ۲۱۰۰۰ | اسکودا اوکتاویا | سوییس |
| ۳۱ | ۶۰۰۰ | لادا پریورا | روسیه |
| ۶۰ | ۹۰۰۰ | وولینگ هونگ‌گوانگ | چین |
| ۱۴ | ۱۸۰۰۰ | هیوندا آوانته | کره جنوبی |
| ۷ | ۸۰۰۰ | تویوتا پریوس | ژاپن |
| ۷۳ | ۴۰۰۰ | ماروتی آلتو ۸۰۰ | هند |
| ۸ | ۲۱۰۰۰ | تویوتا هایلوکس | استرالیا |
| ۴۴ | ۳۰۰۰۰ | تویوتا کمری | عربستان سعودی |
| ۹۲ | ۱۶۰۰۰ | فولکس واگن پولو | آفریقای جنوبی |
| ۲۲۰ | ۱۵۰۰۰ | هیوندای اکسنت | مصر |
البته دقت به این نکته ضروری است که اگرچه در کشوری مثل آرژانتین ۴۸ ماه طول می‌کشد تا کارگری با حداقل حقوق و بدون دست زدن به آن حقوق به پرفروش‌ترین خودروی این کشور برسد اما پس از ۴۸ ماه، یک تویوتای هایلوکس نصیبش میشود؛ نه یک پراید!
بد نیست بدانید پرفروش‌ترین خودرو در جهان، تویوتا کورولا است که در این کشورها بین ۷ ماه (استرالیا) تا ۴۱۱ ماه (هند) زمان برای خرید آن با حداقل حقوق لازم است. با اندکی جست‌وجو به این نتیجه می‌رسید که یک تویوتا کورولا در ایران حدود ۳۵۰ میلیون تومان آب می‌خورد؛ یعنی چیزی حدود ۲۹۱ ماه زمان لازم است تا پول خرید آن با حداقل حقوق یک کارگر به دست بیاید. دلیل بالا بودن این عدد، نرخ دلار در ایران و تعرفه بسیار بالای گمرک خودرو است که باعث میشود قیمت هر خودرو در ایران، جزو بالاترین قیمت‌های خودرو در جهان باشد.
البته با اینکه حداقل حقوق، معیار نسبتا مناسبی در طبقات فقیر جامعه به شمار می‌رود، الزاما نمی‌تواند دیدِ شفاف و دقیقی نسبت به اکثریت جامعه را به ما بدهد. شاخص‌های دیگری از جمله برابری اقتصادی و هزینه‌های زندگی، نقش‌های بسیار مهمی در این زمینه ایفا می‌کنند. از این‌رو، محاسبات بالا را با میانگین حقوق در هر یک از این کشورها نیز تکرار می‌کنیم:
جدول مقایسه زمان لازم برای خرید خودروی پرفروش در هرکشور، با استفاده از متوسط حقوق همان کشور
| زمان حدودی (ماه) | میانگین حقوق اسمی (دلار) | پرفروش‌ترین خودرو | کشور |
| ۵ | ۵۰۴۷ | هوندا آکورد | ایالات متحده آمریکا |
| ۷ | ۴۱۶۹ | تویوتا رَوفور | کانادا |
| ۲۵ | ۷۱۵ | فیات پالیو | برزیل |
| ۲۸ | ۱۰۸۷ | تویوتا هایلوکس | آرژانتین |
| ۵ | ۳۵۳۴ | رنو سلیو | فرانسه |
| ۷ | ۳۷۰۶ | فولکس واگن گلف | آلمان |
| ۵ | ۳۷۷۳ | فورد فیِستا | بریتانیا |
| ۳ | ۵۴۷۳ | تویوتا آیگو | دانمارک |
| ۳ | ۷۳۴۷ | اسکودا اوکتاویا | سوییس |
| ۸ | ۷۶۹ | لادا پریورا | روسیه |
| ۱۲ | ۷۲۴ | وولینگ هونگ‌گوانگ | چین |
| ۷ | ۲۶۱۶ | هیوندا آوانته | کره جنوبی |
| ۳ | ۳۱۸۶ | تویوتا پریوس | ژاپن |
| ۲۶ | ۱۵۲ | ماروتی آلتو ۸۰۰ | هند |
| ۴ | ۵۱۳۵ | تویوتا هایلوکس | استرالیا |
| ۱۸ | ۱۶۷۳ | تویوتا کمری | عربستان سعودی |
| ۳۵ | ۴۵۳ | فولکس واگن پولو | آفریقای جنوبی |
| ۶۰ | ۲۵۱ | هیوندا اکسنت | مصر |
در همین مرحله می‌توانید با مقایسه میانگین حقوق با حداقل حقوق در هر کشور، دیدِ مختصری نسبت به برابری اقتصادی در جامعه کشور هدف پیدا کنید. البته عوامل دیگری نیز در این مورد نقش بازی می‌کنند که از اهمیت بالایی برخوردارند ولی برای مثال، دو کشور آمریکا و دانمارک را در نظر بگیرید. حداقل حقوق در دانمارک، چیزی حدود دو برابر حداقل حقوق در آمریکاست؛ در حالی‌که این دو کشور، میانگین حقوق تقریبا برابری دارند. به بیان دیگر، فقرای دانمارک، چندان از متوسط جامعه دور نیستند. این مورد خودش را در ضریب جینی (شاخصی برای ارزیابی شکاف طبقاتی) این دو کشور نیز نشان می‌دهد. ضریب جینی برای آمریکا برابر با ۰.۴۲ و برای دانمارک برابر با ۰.۲۹ است. اعداد پایین‌تر به معنای شکاف طبقاتی کمتر است.
حال اگر هزینه‌های جاری متوسط زندگی را از حقوق بکاهیم چطور؟ واقعیت این است که شاخص هزینه زندگی، برای سبد مشخصی از کالا و برای متوسط جامعه محاسبه میشود و این یعنی نمی‌توان فرض کرد فردی که حداقل حقوق را می‌گیرد، با همین هزینه‌ها زندگی می‌کند اما اگر چنین فرضی داشته باشیم و به نوعی رفاهی برابر را برای تمام آحاد جامعه فرض کنیم، چند ماه طول می‌کشد تا در هریک از این کشورها بتوان یک تویوتا کورولا خرید؟ در هفت کشور از کشورهای فوق، هرگز نمی‌توانید! در واقع اصلا دخل و خرجتان با هم جور در نمی‌آید چون هزینه‌های زندگی متوسط از حقوق حداقل بیشتر است. اما در میان ۱۱ کشور باقی‌مانده، استرالیا با ۱۲ ماه، بهترین وضعیت و آرژانتین با ۵۱۰ ماه بدترین وضعیت را دارد. اگر همین شرایط را برای حقوق متوسط نیز لحاظ کنیم، کماکان استرالیا در صدر باقی می‌ماند ولی برزیل با ۲۸۰ ماه جای آرژانتین را در قعر می‌گیرد.
اگر منصفانه و علمی‌تر به مسئله نگاه کنیم، نمی‌توان تنها با استفاده از آمار فوق، مواردی چون رفاه اقتصادی یا رضایت مردم هر کشور را بسنجیم چرا که تعداد عوامل مؤثر در هریک بسیار بیش از موارد بالاست. اما می‌توان به یک نمای کلی از وضعیت در هر کشور و البته در ایران رسید.
منابع:
https://www.worlddata.info/average-income.php
https://www.worlddata.info/cost-of-living.php
https://www.numbeo.com/cost-of-living/country_price_rankings?itemId=۲۰۶
