دوشنبه, ۱۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ / ۱۴:۳۸:۱۶
ایران سرزمینى ایستاده بر فرازین چکاد حماسه هاى تاریخ است.سرزمینى که شعله ورترین روزهاى تاریخ را درنوردیده است.
آذر صبح/دکتر على اصغر شعردوست نوشت:
حیدربابا، بزاى دلیران راد و پاک خیز و بمال پوزه نامردمان به خاک
گرگ درنده را به کمینگاه کن هلاک تا بره هایت ایمن و آزاد و پوى پوى
بالند و سوى دشت و دمنها نهند روى
حیدر بابا مرد اوغول لار دؤغ گینه نامردلرین بورونلارین اؤغ گینه
گدیکلرده قوردلارى دوت بوغ گینه قوى قوزولار آیین شایین اؤتلاسین
قؤیونلارون قویروقلارین قاتلاسین
سرزمین شعر و شهد و شهید. سرزمین مردمانى همه همسایه دلهاى هم، سرزمین یکدستى و یک سمتى نگاهها، سرزمین همنوایى و همدلى. در این سرزمین فرهنگ با نام خدا آغاز مى شود و جارى در بستر همهٰ زبانها و ایلها و قبیله ها به اقیانوس امت واحده مى پیوندد، اما وسعتش با همهٰ مردمان و زبانهایش سوگنددار اهتزاز آن سه رنگ مقدس، سبز و سفید و سرخ است.و آذربایجان به تعبیر مقام معظم رهبرى سَرِ ایران، کهن دیارى که در همه روزگاران، در برابر طوفانها سینه سپر کرده و در تاریخ نام و نشانى جاودانه یافته است. چکادهاى سرافراز این خطه گواهان دلیرى و پایمردى اند، رودهاى خروشان این سرزمین رودپردازان مهر و وفایند، مردمانش به چشمى شعله شعر دارند و به چشمى شعاع شعور. در نهضت مشروطیت بود که آذربایجان جانباز در برابر خودکامگان به پا خواست و پایمردى و جانفشانى ها نمود و اینگونه هم بلاگردان ایران شد و هم آغازگر حاکمیت قانون و اراده مردم. ایران و ایرانى آزادى و قانون را به بهاى جانهاى عزیز غیور مردان آذربایجان به دست آورده است، اگر گوش بسپاریم هنوز فریادهاى ثقه الاسلام شهید، شیخ سلیم، ملاحمزه خیابانى را از امیرخیز ، خیابان، نوبر، لیل آوا، شام غازان، ویجویه، اهراب و چرنداب مى شنویم که همپاى ستارخان و باقرخان مردم را به مبارزه براى آزادى و قانون فرامى خوانند.مساجد، بازارها، باغها، حیاطها و خانه هاى دیرسال نبریز نه فقط جلوه هایى از میراث فرهنگى نیاکان ما که نشانگر مبارزه مستمر مردمانى دیندار و هشیار با مظاهر ظلم در تاریخ این سرزمینند.قیام هوشیارانه مردم ظلم ستیز تبریز در ٢٩ بهمن سال ١٣۵۶ حکایتى دیگر از مبارزه این مردم شهر حماسه و خون است.شهرى همه شور که مشعل قیام ١٩ دى سال ١٣۵۶ شهر قم را به خون مشتعل نگاه داشت.گوشه هایى از قصه آن روز اثرگذار در تاریخ انقلاب اسلامى را -که من خود از شاهدان آن بوده ام- در شعر استاد ذوالفقار کمالى مرور کنیم که یک روز پس از ٢٩ بهمن بازگو کرده و در ماههاى بعد ورد زبان مردم شد.عنوان شعر”بهمنین ییرمی دوققوزو” یعنى بیست و نه بهمن است:
ائللر دئییردی تبریزی
کؤینک گئیمیشدی قیرمیزی
آذربایجانیمین اؤزو
ظولمدن قورتارسین بیزی
بهمنین ییرمی دوققوزو.
***
شنبه گونو سحرچاغی
ائل اله آلدی چوماغی،
تیتره‌دی قورخودان یاغی،
گؤرن‌تک بره‌لدی گؤزو،
بهمنین ییرمی دوققوزو.
***
دایانما دوغرولدو زامان
ظالیمه وئرمه‌یین آمان
خائنه ولوله سالان
بو میللتین اوره‌ک سؤزو
بهمنین ییرمی دوققوزو.
شاعر زنده یاد رجب ابراهیمى معروف به فرهاد که با شعر آیریلیق به شهرت جهانى دست یافت، و هفتهٰ گذشته در همچو روزى دار فانى را وداع گفته و در قطعه نام أوران آرامستان بهشت زهرا آرام گرفت، در روز سى ام بهمن ماه ١٣۵۶ چکامه اى بلند سرود که ترجمه آزاد چند بیت از أن بدینگونه است:
“مردمان قهرمان جمع شدند و تبریز باوقار را تحسین کردند و گفتند مردمانم پیروز شدند و قهرمانى سرزمین سرافرازم در همه جا طنین افکند. با صداى بلندندا دادند: باز آذربایجان معجزه آفرید و به روزهاى تاریخى روزى دیگر افزوده شد.”
در پی قیام خونین مردم تبریز که توسط عمال رژیم سر سپرده به خاک و خون کشیده شد، امام خمینی (س) پیامی که به تعبیر ایشان “غمنامه” بود صادر کردند.بخشى از متن این پیام بدین شرح است : بسم الله الرحمن الرحیم سلام بر اهالی شجاع و متدین آذربایجان عزیز. درود بر مردان برومند و جوانان غیرتمند تبریز. درود بر مردانی که در مقابل دودمان بسیار خطرناک پهلوی قیام کردند و با فریاد «مرگ بر شاه» خط بطلان بر گزافه گویی های او کشیدند. زنده باشند مردم مجاهد عزیز تبریز که با نهضت عظیم خود، مشت محکم بر دهان یاوه گویانی زدند که با بوقهای تبلیغاتی، انقلاب خونین استعمار را که ملت شریف ایران با آن صددرصد مخالف است، انقلاب سفید شاه و ملت می نامند و این نوکر اجانب و خود باخته مستعمرین را نجات دهنده ملت می شمارند. مردکی نجات دهنده کشور است که مخازن بزرگ ثروت این ملت مظلوم را دو دستی تقدیم اجانب نموده و آن پول ناچیز را که می گیرد تقدیم می کند و در مقابل آهن پاره هایی می گیرد که هیچ دردی از ملت دوا نمی کند!! آن شخصی نجات دهنده است که با مصونیت دادن اتباع اجانب، کشور را از حیثیت ساقط و به شکل مستعمره عقب افتاده در آورده است!! مردکی حافظ آزادی ملت است که در سرتاسر کشور، احدی را حق یک کلمه حقگویی و انتقاد نمی دهد و پلیس ننگینش بر سر این ملت مظلوم سایه افکنده!! شاهی عدالت گستر است که در هر چند گاهی با قتل عام، ملتی را به عزا می نشاند!! من نمی دانم با چه زبانی به اهالی محترم تبریز و به مادران داغدیده و پدران مصیبت کشیده تسلیت بگویم، با چه بیان این قتل عام های پی در پی را محکوم کنم. من از مقدار جنایات و عدد مقتولین و مجروحین اطلاع صحیح ندارم. ولی از بوق های تبلیغاتی معلوم می شود که جنایت های بیش از تصور ماست. با این وصف، شاه افراد پلیس را که به قتل عام به دلخواه او دست نزده اند، به محاکمه می خواهد بکشد. خاطره ی بسیار اسف انگیز قم هنوز ما در را در رنج داشت که فاجعه ی بسیار ناگوار تبریز پیش آمد که هر مسلمی را رنج داد و ما را به سوگ نشاند. من به شما اهالی معظم آذربایجان نوید می دهم، نوید پیروزی نهایی. شما آذربایجانیان غیور بودید که در صدر مشروطیت برای کوبیدن استبداد و خاتمه دادن به خودکامگی و خودسری سلاطین جور به پا خاستید و فداکاری کردید. تاریخ ایران به یاد ندارد این چنین سفاکی و قتل عام پی در پی را که به دست این یاغی سفاک انجام می گیرد. تاریخ مشروطیت به یاد ندارد این چنین مجلس سنا و شورا را که اهالی محترم متدین آذربایجان را مشتی اوباش و بی دین معرفی کند. از مجلسی که دست نشانده شاه است، بیش از این توقع نیست. اکنون بعد از آن همه کشتار و جنایات تبریز و آن همه خونخواری های شاه، مشتی سازمانی را با کارگران مجبور با سرنیزه در گوشه کنار کشور به راه انداخته و با عربده کشیدن و به نفع دستگاه جنایت و خیانت، تظاهرات به راه انداختن می خواهند لکه های ننگ را از سر و صورت این مستبد خونخوار شستشو کنند، غافل از آن که با آب زمزم و کوثر هم محو نخواهد شد. تاریخ، رنجهای ملت و ستمکاری و جنایات این پدر و پسر را ضبط کرده و در فرصتی منتشر خواهد کرد. من اکنون که مشغول نوشتن این «غمنامه» هستم، نمی دانم که به برادران عزیز تبریزی ما چه می گذرد. آیا شاه به جنایات خود ولو موقتاً خاتمه داده است یا نه؟ و یا می خواهد پس از آن قتل عام، بازماندگان را چنان سرکوبی کند که نفسها قطع شود؟ لکن باید بداند که دیر شده، ملت ایران راه خود را یافته و از پای نمی نشیند تا جنایتکاران را به جای خود بنشاند و انتقام خود و پدران خود را از این دودمان سفاک بگیرد. با خواست خداوند قهار، اکنون در تمام کشور صداهای ضدِشاهی و ضدِرژیمی بلند است و بلندتر خواهد شد و پرچم اسلام بر دوش روحانیون ارجمند برای انتقام از این ضحاک زمان به اهتزاز خواهد در آمد و ملت اسلام یکدل و یک جهت به پاس از مکتب حیاتبخش قرآن، آثار این رژیم ضدِ اسلامی و مروج زرشتی را محو خواهد کرد. «اَلَیْسَ الصُبّح بقریبٍ» اهالی معظم و عزیز آذربایجان – ایدهم الله تعالی – بدانند که در این راه حق و استقلال و آزادی طلبی و در حمایت از قرآن کریم تنها نیستند، شهرهای بزرگ چون شیراز، اصفهان، اهواز و دیگر شهرها و مقدم از همه قم مرکز روحانیت و پایگاه حضرت صادق – سلام الله علیه – و تهران بزرگ با آن ها هم صدا و هم مقصد و همه و همه در بیزاری از دودمان پلید پهلوی شریک شمایند. امروز شعارها در کوچه برزن هر شهر و هر ده «مرگ بر شاه» است و هر چه عمال کثیف کوشش می کنند که جنایات را از مرکز اصلی که شاه است منحرف و به دولت یا مأموران متوجه کنند، کسی نیست که باور کند.
پیام امیدوار کننده امام خطاب به مردم هوشیار تبریز، آنچنان تأثیرى گذاشت که روزها و ماههاى بعداز آن همه مردم یکى شدند و تا روز پیروزى نهضت از پا ننشستند. چرا که از نسل سردار ملى و شهید خیابانى بودند، از نسل بزرگانى که براى صیانت ار کشور و دین و آزادگى بپا خواستند، و بعضاً بر شانه هاى مردم بازگشتند، بر شانه هاى صبور مردم تشییع شدند، گرچه از هق هقى جگرسوز لرزیدند، اما خم نشدند. یک روز از روزهاى خدا که مردم در بستر زمان جارى و نام و یاد شهیدان خود را کوچه به کوچه زمزمه مى کرد، شاعرى همراه با مردم دل خود را سرود،وشاعر شهریار شدو در حنجرهٰ همگان خانه کرد:
جوانه هاى شهیدان شکوفه زارانند به این خزان زدگى سرگل بهارانند
به نونهالى اگر شاخ و برگهاست لطیف ستبر ساقه و از ریشه استوارانند
به باغبانى اینان سرى فرود آرید که شاخصند و برومند شاخسارانند
تبریز و آذربایجان از کهن پیشینه ترین کانونهاى تشیع در تبریز و جهان بوده و هستند.خواستگاه فرزانگانىچون علامه امینى، علامه طباطبایى، علامه جعفرى و…هم از این روى عشق و ارادت به خاندان عصمت و طهارت در این سامان نمودى صدچندان دارد.از تبریز و مراغه تا اردبیل و مغان واز خوى تا ارومیهبر جاى جاى آدربایجان مِهر اهلبیت پرتو افکنده است، و قیام ٢٩ بهمن تبریز در این پیشینه ریشه داشت.پس از طلوع فجر زرین پیروزى نیز، تبریز هرگز بیرق انقلاب اسلامى را از کف ننهاد، و هرچند برخى از پیغامگزاران نهضت همچون آیت الله قاضى طباطبایى و آیت الله مدنى سر در سجدهٰ خون نهادند، اما بیرق عاشورا هیچگاه از پاى نیفتاد و در سالهاى دفاع مقدس به دست سترگ سردارانى چون شهیدان باکرى، یاغچیان و آذرابادى و دیگر عاشورائیان بر فراز چکادهاى فتح برافراشته شد.
مردم این سامان را با ولایت و رهبرى میثاقى استوار و گسست ناپذیر است. اگر تبریز عشق به امام خمینى را در جریان انقلاب اسلامى و به ویژه در قیام ٢٩بهمن ١٣۵۶ و سالهاى دفاع مقدس به اثبات رساند، اینک همه ساله در سالگرد آن حماسه باشکوه در روز ٢٩ بهمن به حضور مقام معظم رهبرى حضرت آیت الله خامنه اى شرفیاب مى شوند و شیفتگى خویش را به مقام والاى ولایت مى نمایانند.
