شنبه, ۱۱ مرداد ۱۴۰۴ / ۱۳:۱۹:۲۱
می خواهیم شما را به یک جای متفاوت ببریم؛ جایی که می توانید بدون اینکه ترافیک جاده های پیچ درپیچ شمال را تحمل کنید، سبزی و طراوت رؤیایی اش را لمس کنید. جایی که می توانید بدون اینکه گرمای ذوب کننده ای را به جان بخرید، آرامش کویر را مثل ستاره های روشنی که در آسمانش دیده می شوند در قوم تپه صوفیان بچینید.
آذربایجان شرقی از آن دسته استان های ایران هاست که همیشه به خاطر تاریخ عمیق، زیبایی و پاکیزگی، فرهنگ و هنر اصیل و مردم مهمان نوازش در مجامع ملی و بین المللی مطرح بوده و اگر بخواهیم متنی برای ثابت کردن زیبایی و دیدنی بودن این استان بنویسیم، بی شک مهر و امضای مکان های دیدنی زیاد، صنایع دستی فراوان و خوراکی های خوشمزه گواه و شاهد صحبت های ما خواهند بود.
تاریخی که در شاهرگ های تبریز جریان دارد
به تبریز که رسیدید، از هرکسی آدرس بپرسید که می خواهیم برویم به یک جای دیدنی و توریستی، با انگشتش مرکز شهر را نشانتان می دهد. در مرکز شهر هم که دیگر لازم نیست از کسی چیزی بپرسید، هر جا دیدید در و دروازه بزرگی سمت تاریخ بازشده، داخل شوید؛ چون آنجا بازار سرپوشیده تبریز است.
دالان ها و کوچه هایش، شاهرگ های شهر تبریز هستند. بازاری که به اندازه تاریخ تجارت این سرزمین، طولانی و بزرگ است و می شود گذر قرن ها را در آن با وضوح دوربین های امروزی دید. بازار سرپوشیده تبریز که مدت ها پیش به عنوان بزرگ ترین بازار مسقف دنیا، در سازمان یونسکو ثبت جهانی شده، پر از آدم هایی است که بیش تر از مغازه هایشان جذابیت دارند.
با اینکه هنوز مغازه ها، تیمچه ها و راسته های این بازار رنگ و بوی قدیم الایام را دارند ولی تنوعی که در محصولات فروشی مغازه های آن است، زیاد بوده و کسی که وارد بازار شود، محال است دست خالی برگردد. سفر طولانی در بازار تاریخی تبریز، آدم را بدجور گرسنه می کند و بعدش راهی یکی از غذاخوری های سنتی آن.
تبریز، شهر موزه ها و خانه های تاریخی
بی انصافی است کسی درباره تاریخ تبریز صحبت کند ولی وارد بحث شیرین موزه ها و خانه های تاریخی آن نشود. موزه ها و خانه هایی که آن ها را می شود به عنوان محکم ترین دلایل برای اثبات ۵ دوره پایتختی تبریز به کار برد. تعداد خانه هایی که به عنوان خانه تاریخی در تبریز شناخته می شوند ۵۰ خانه است. اما طبیعتاً بین آن ها چندتایی خیلی معروف بوده و برای درک تاریخ این سرزمین لازم هستند.
اگر گذرتان به تبریز افتاد و از تبریزی ها آدرس یک موزه خوب را خواستید، مطمئن باشید آدرسی که دریافت می کنید شما را به جایی در مرکز شهر به اسم موزه قاجار یا خانه امیرنظام گروسی خواهد برد. این خانه تاریخی که بعدها تبدیل به موزه شده، با ساخت و معماری کم نظیرش، یکی از بهترین عمارت های تاریخی ایران حساب می شود که راوی یک دوره مهم از تاریخ یعنی دوره قاجار است.
اگر کسی در کتاب ها یا فیلم ها درباره دوران قاجار مطالعه نداشته باشد، با یک گشت کوچک در این موزه، حتی به جزئیات زندگی آدم ها و اهالی دربارهای قاجاری هم پی می برد. این موزه تازگی ها با وسیع تر شدن حیاطش، به یک پارک موزه بی نظیر تبدیل شده است.
در واقع موزه قاجار، یک مقدمه کوچک بود تا بتوانیم وارد این بحث شویم که تبریز شهری پر از موزه های تخصصی است که هرکدام به دوره یا به شاخه ای از تاریخ این سرزمین می پردازند. موزه مشروطه، موزه سنجش، موزه قرآن و کتابت، موزه محرم، موزه ادبی شهریار، موزه شهدای ۲۷ دی، موزه ارامنه و… همان طور که از اسم شان هم پیداست هرکدام به تاریخ یک مقطع یا پدیده پرداخته اند که در مجموع تبریز را به راوی صادق تاریخ تبدیل می کنند.
فیروزه جهان اسلام
حتماً بارها عبارت «فیروزه جهان اسلام» به گوشتان خورده است. ریشه این عبارت هم به تبریز برمی گردد؛ یعنی دقیقاً به مسجد کبود.
این مسجد علاوه بر اینکه یک رابطه معنوی عمیق با اسلام دارد، از یک رابطه ظاهری زیبا هم بهره برده و گواه این، گچ کاری ها و کاشی کاری های زیبایش است. مسجد کبود مسجدی است که بیش ترین زلزله های تبریز را با چشم خودش دیده و همراه با آن ها لرزیده اما همچنان پابرجاست و در خیابانی اصیل و قدیمی به زندگی فیروزه ای خودش ادامه می دهد.
ائل گلی، یکی از نمادهای تبریز در کتب درسی
اسمش هم جوری است که همه می شناسندش؛ «ائل گلی». حتی شاید اولین مقصد مسافران تبریز همین ائل گلی باشد و به خاطر اینکه گل یا همان استخر وسط این باغ زیبا مدت هاست در کتاب های مختلف به عنوان نماد تبریز استفاده می شود، اصلاً شاید خوب نباشد که با ائل گلی تبریز را معرفی کنیم چراکه این ائل گلی است که زیبایی و سبزی تبریز را تداعی می کند.
در این گزارش مجال این نیست که از تمام زیبایی های تبریز صحبت کنیم؛ از مقبره الشعرا که ۴۰۰ شاعر بزرگ شعر مرگ را آنجا سروده اند، از کوه «عینالی» یا «عون بن علی» که تبریزی ها عادت دارند هر جمعه دل تنگی هایشان را از بالاترین نقطه آن به زمین پرتاب کنند و خیلی جاهای دیگر.
کندوان، روستایی دیدنی
از تبریز کمی دور می شویم و به کندوان می رسیم. پا به کندوان که می گذاریم، خانه های یک شکل و یکرنگی به چشم می خورند که در دل کوه، درست مثل کندوهای عسل، لانه شده اند برای زندگی انسان های غریب دوست و مهربان. کندوان که در حوالی اسکو قرار دارد، نه تنها دیدنی، بلکه فهمیدنی هم هست. باید فهمید که اگر انسان بخواهد می تواند حتی کوه ها را برای خودش پناهگاه قرار بدهد و زندگی کند.
کمی آن طرف تر به جلفا و منطقه آزاد ارس می رسیم. جایی که نه فقط مسافران تبریز به آن سر می زنند، بلکه دیگر مسافران ارس موقع گذر، تبریز را هم دیدن می کنند. بله آسیاب خرابه و کلیسای سنت استپانوس از جاذبه های کهن جلفا هست ولی کسی که به منطقه آزاد ارس سفر می کند، ممکن نیست چشمش را روی بازارهای مدرن و پیشرفته و گردشگرطلب آن ببندد.
یک شمال کوچک در آذربایجان شرقی
اول گزارش هم اشاره کردیم که استان ما یک شمال کوچک در دل خودش دارد: «کلیبر». در مورد این شهرستان سبز و بهشتی آذربایجان شرقی کافی است که به نظر یک گردشگر خارجی گوش کنیم.
یک گردشگر کانادایی کلیبر را این گونه توصیف می کند: «شهری دورافتاده و خواب آلود در میان کوه های سر به فلک کشیده ای که قله هایشان در زیر مه غلیظ از دیده پنهان شده اند… مکانی است عالی؛ به طراوت و سر سبزی انگلیس و ورای ذهنیت ما از طبیعت کویری و خشک ایران. »
وقتی قصد دارید به همراه خانواده به آذربایجان شرقی سفر کنید، می توانید با خیال راحت شکمتان را هم صابون بزنید.
آذربایجان شرقی استانی است که در حوزه تغذیه و محصولات خوراکی، صاحب برندهای زیاد هست. البته منظورمان از برند، مارک های تجاری شرکت ها یا کارخانه ها نیست. ما از خوراکی هایی صحبت می کنیم که می شود با آن ها تبریز را معرفی کرد یا با تبریز آن ها را شناخت.
هرچند همه جا آجیل پیدا می شود اما آجیل تبریز یک چیز دیگر است. چیزی که باعث می شود آجیل در تبریز خوشمزه تر شود، فقط نحوه تهیه آن هست. اصلاً خوراکی های آذربایجان شرقی واقعاً آن قدر زیاد هستند که نمی دانیم درباره کدامشان صحبت کنیم، درباره «نوقا»، «ریس» یا «باقلوا» که همه شان سبد سوغاتی های استان را تکمیل می کنند.
برندهای خوراکی آذربایجان شرقی
محصولی که در برند بودن آن هیچ شبهه ای وجود ندارد «پنیر لیقوان» آذربایجان هست. پنیر لیقوان طعم ترد و شوری دارد و از شیر تازه گوسفند تهیه می شود. این پنیر که به عنوان پنیر سفید در همه دنیا شناخته شده، طرفدار زیادی دارد و بیش تر به خاطر اینکه بویی شبیه سایر پنیرهای طبیعی ندارد بین مردم شهرهای مختلف ایران محبوب است و صبحانه همراه با نان صرف می شود.
اگر راه تان به یکی از مجالس رسمی و شیک تبریز افتاد، محال است که در ظرف شیرینی «قرابیه» را نبینید. قرابیه نوعی شیرینی است که در تبریز، زنجان، قزوین، ترکیه و جمهوری آذربایجان پخته می شود ولی به عنوان سوغات مخصوص تبریز شناخته شده است.
شیشلیک، دلمه، کوفته، قویماق، شیله عدسی و بسیاری از غذاهایی که روزانه میل می کنید و از اسم شان هم پیداست ریشه آذری دارند. غذاهای استان آذربایجان شرقی را نه می توانیم توصیف کنیم و نه دوست داریم توصیف کنیم، فقط طعم و ترکیب بی نظیر آن ها رو با چشیدن شان می شود فهمید.
ما داریم استانی را به شما معرفی می کنیم که با تمام حواس تان سروکار دارد و طبیعتاً بعد از دیدنی ها و چشیدنی ها، می رسیم به پوشیدنی ها یا پوشاندنی ها. در مورد پوشیدنی ها که اصلاً لازم به توضیح نیست که کیف و کفش های چرم تبریز از قدیم الایام مشهور و محبوب است و اولین کارخانه چرم سازی هم مثل اولین های دیگر، در این استان و در تبریز بنا شده است.
اما منظور از پوشاندنی ها چیست؟ همان هایی که لباس خانه مان می شوند؛ فرش ها و تابلوفرش ها. اینکه تبریز شهر جهانی بافت فرش هست، عنوانی است که هم مردم جهان به تبریز می دهند و هم شورای جهانی صنایع دستی.
فرش تبریز به قول جوان های امروزی دیگر از کالاهای لاکچری و گران قیمت حساب می شود و باید هم این طوری باشد چون هزاران گره در طول ماه ها و شاید سال ها یک فرش اصیل تبریز را به وجود می آورند؛ اما اگر دنبال فرش هایی با قیمت پایین تر بودید که کیفیت بالایی هم داشته باشند، روی فرش شهرستان ها و روستاهای اطراف تبریز هم حساب کنید.
یک سفر تمام و کمال به آذربایجان شرقی، علاوه بر حس دیداری و شنیداری و چشایی و… به یک حس گرفتاری هم مبتلا می کند شما را! مهمان نوازی اهالی آذربایجان شرقی شاید بین تمام مراسم ها و آداب ورسومی که برای جشن و شادی یا غم و عزاداری دارند، بهترین رسم باشد که هر مسافری را گرفتار و ماندگار می کند.
خلاصه همه این هایی که گفتیم مربوط به یک استان می شوند. البته نتوانستیم همه آن هایی که لازم است را بگوییم. اما حالا تصور کنید این داشته های دیدنی، چشیدنی، پوشیدنی و دوست داشتنی را ضرب در ۳۱ استان کشور کنیم چراکه هر یک از استان های این سرزمین لبریز از زیبایی ها هستند و آن موقع است که واقعاً به وسعت داشته های تاریخی و فرهنگی ایران عزیزمان پی می بریم./ شهریار
