دوشنبه, ۱۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ / ۰۸:۵۳:۱۱
پل‌های قدیمی آذربایجان شرقی با قرارگرفتن درمسیر جاده تاریخی و راهبردی ابریشم به مانند گذرگاه ارتباطی بین دنیای غرب وشرق از عهد قدیم تا دوران معاصر عمل کرده‌اند.
به گزارش آذر صبح، قدمت بخش عمده‌ای از پل‌های تاریخی استان که تعداد آنها به صدها دستگاه می‌رسد، مربوط به تاریخ باستان بوده و امروزه تنها آثار و قطعاتی از آنها باقی مانده است.
بااین وجود تعداد زیادی از پل‌های تاریخی آذربایجان‌شرقی به‌ویژه از صفویه به این سو همچنان با قامت سنگی و ملاط ساروجی خود ، نجات‌بخش مناطق مختلف استان از خطر سیل بوده و در مناطق رودخانه‌ای به عنوان تنها گذرگاه مردم استفاده می‌شود.
در واقع پل‌های تاریخی استان، صرف‌نظر از نقش برجسته‌شان در مبادلات تجاری و فرهنگی ایران زمین با غرب، امروزه به مثابه آثار تمدنی این خطه از کشور اسلامی‌مان، جلوه می‌کنند.
پل‌های تاریخی استان از منظر معماری ، فرهنگی و مردم‌شناسی نیز ارزشمند بوده و نیازمند بررسی‌های علمی و تحقیقاتی برای روشن شدن نقش ایرانیان در پیشبرد تمدن جهانی در زمینه سازه‌های مختلف هستند.
از این میان ، شمار انبوه پل‌های تاریخی آذربایجان شرقی ، پل‌های تاریخی تبریز که جلوه‌ای از شکوه معماری اسلامی از دوران صفویه به این سو است، از اهمیت خاصی برخوردار هستند.
پل آجی چای تبریز از جمله راهبردی‌ترین پل‌های قدیمی منطقه است که در گذشته‌های دور مهمترین گذرگاه ایران و بخشی ازدنیای مشرق زمین به دنیای غرب محسوب می‌شد.
این پل مربوط به دوره صفویه و قاجاریه و با ۱۶ دهنه، به طول۱۰۵ متر و عرض پنج متربوده و در هر دوره آسیب‌های ناشی از حوادث طبیعی مانند طغیان رودخانه و یا تخریب‌های انسانی ، بازسازی و مرمت شده است .
نام این پل اولین بار در متون صفویه زمان شاه اسماعیل اول در سفرنامه ونیزیان عنوان شده است .
این پل درشمال غرب تبریز بر روی تلخه‌رود درمسیر جاده قدیم ابریشم واقع است.
از دیگر پل‌های قدیمی کلانشهر تبریز، پل ” قاری ” است که پیشتر به نام ” پاچراغ ” مشهور بود.
پل قاری از جمله پل‌هایی است که در حال حاضر نیز از آن استفاده می‌شود و تداعی‌کننده نسل قدیمی پل‌ها و دنیای نه چندان دور است.
پل صاحب الامر در کنار بقعه و مسجد صاحب الامر در زمان شاه طهماسب صفوی ساخته شده در سال ۱۴۰۵هجری قمری سپاهیان سلطان مراد چهارم آن را تخریب کردند که توسط میرزا محمد ابراهیم وزیر آذربایجان مرمت شد.
در زلزله ۱۱۹۳ هجری قمری مجموعه صاحب الامر ویران شد و در ۱۲۰۸ هجری قمری توسط جعفرخان دینبلی تجدید بنا یافته است.
پل سنگی و پل منجم از دیگر پل‌های متعدد شهری که آمد و شد ازآنها تداعی کننده عصر ارتباطات زمینی بوده و مبادلات بازرگانی و تجاری داخل و خارج شهر وابستگی نزدیکی به این پل‌های ارتباطی دارد.
دو پل کوچک و بزرگ شهرستان خداآفرین بر روی رودخانه ارس مربوط به سال های بین ۹۰۷ تا ۱۱۴۸ هجری قمری بوده و مبادلات گوناگون مردم منطقه بین دو سوی رودخانه ارس توسط این پل‌های طویل انجام می‌گیرد.
پل باستانی پنج چشمه بناب نیز از دیگر پل‌های مهم آذربایجان شرقی بوده که در عهد قدیم ارتباط بین دنیای جوامع انسانی را برقرار کرده و به شکل هلال بر روی رودخانه صافی قرار گرفته و در حال حاضر مورد استفاده عابرین می‌باشد.
پل دختر میانه در ۲۲ کیلومتری جاده میانه زنجان مربوط به قرن هشتم هجری قمری یکی از مهمترین گذرگاههای جاده بین‌المللی ابریشم(شرق به غرب) و پل دختر ملکان مربوط به دوره صفویه از دیگر پل‌های مهم و باستانی در آذربایجان شرقی محسوب می‌شوند.
*****
پیمان پاکزاد
