یکشنبه, ۹ آذر ۱۴۰۴ / ۲۰:۵۷:۵۶
مطالعه‌ای جدید یک باور قدیمی نسبت به علل خشکی دریاچه ارومیه را رد می‌کند.
به گزارش آذر صبح، نتایج یک مطالعه جدید، یک عامل را از لیست دلایل خشک شدن دریاچه ارومیه خط می‌زند، احداث پل میانگذر هیچ تاثیری روی خشک شدن دریاچه ارومیه نداشته اگرچه این اقدام پیامدهای دیگری در دریاچه ارومیه به همراه داشته است.
نتایج مطالعات جدید دانشگاه تبریز با نظارت انجمن هیدرولیک ایران نشان داده که احداث پل میانگذر روی دریاچه ارومیه هیچ ارتباطی با خشک شدن این دریاچه ندارد. این پل ۱۷۰۹ متر طول دارد که ۱۲۷۶ متر آن در داخل دریاچه ارومیه اجرا شده و حدود ۳۸۵ متر آن در دو طرف پل‌های اتصال است. مسیر اول این طرح در ۲۷ آبان ۱۳۸۷ توسط محمود احمدی نژاد مورد بهره‌برداری قرار گرفت.
بسیاری ساخت این پل را عامل اصلی خشک شدن دریاچه ارومیه می‌دانستند اما حالا مطالعه علمی جدید این موضوع را رد می‌کند.
میانگذر، هیچ تاثیری در کاهش آب ورودی دریاچه ارومیه نداشت
در این مطالعه در این رابطه آمده است: «عامل اصلی خشک شدن دریاچه ارومیه کاهش منابع آب سطحی ورودی به این دریاچه از طریق تعدی به حقابه زیست‌محیطی این دریاچه در کل سطح حوضه آبریز دریاچه ارومیه است. جاده میانگذر به دلیل عدم تأثیر بر کاهش حجم آب ورودی به دریاچه ارومیه به عنوان عامل اصلی خشک شدن دریاچه ارومیه شناسایی نمی‌شود.»
مهدی یاسی، دانشیار مهندسی رودخانه و عضو هیئت مدیره انجمن هیدرولیک در این باره به خبرآنلاین گفت: «منبع اصلی تامین آب دریاچه ارومیه، ۱۴ رودخانه ورودی آن است و از این ۱۴ مورد، ۸ مورد رودخانه اصلی است. منبع بعدی آب دریاچه هم آب‌های زیرزمینی هستند و حالا نتایج این مطالعه نشان می‌دهند میانگذر برای این منابع ورودی آب به دریاچه ارومیه هیچ مانعی ایجاد نکرده‌اند و این یعنی میانگذر روی حجم آب ورودی دریاچه تاثیر قابل ملاحظه‌ای نداشته.»
البته گفته می‌شود که احداث این پل میزان تبخیر دریاچه ارومیه را تا حدی افزایش داده، اما این میزان به اندازه‌ای نبوده که ادعا شود، احداث «میانگذر» دریاچه ارومیه را خشک کرده.
اما احداث پل میانگذر، چه تاثیری روی محیط زیست دریاچه ارومیه داشت؟
با وجود این نتایج همین مطالعه نشان می‌دهد که احداث این پل منجر به تغییر مسیر حرکت آب در دریاچه ارومیه شده و این خود پیامدهایی با خود به همراه داشته است.
یاسی در این رابطه توضیح داد: «این موضوع روی توزیع جریان در داخل دریاچه تاثیر قطعی داشته، آب ورودی از نقاط مختلف دریاچه در طول دریاچه ارومیه حرکت می‌کنند و مسیرهایی مختلفی را طی می‌کنند، ساخت این پل جلوی انتقال طبیعی این آب را می‌گیرد. به طور قطع حرکت‌هایی از شمال به جنوب و از جنوب به شمال در داخل دریاچه ارومیه وجود دارد که ساخت این پل تغییراتی در این جریان‌ها به وجود می‌آورد.»
از نشانه‌های این موضوع خشک شدن بیشتر بخشی از دریاچه نسبت به قسمت‌های دیگر است.
در تحقیق انجمن هیدرولیک نوشته شده است: « اثرات احداث میانگذر بر تبادل جریان بین دو ناحیه شمالی و جنوبی دریاچه ارومیه قطعی است. جاده میانگذر در بال غربی نقش ترکیبی آبشکن و بادشکن را داشته، و مانع از چرخش جریان بین دو ناحیه شمالی و جنوبی دریاچه می گردد. اثرات میانگذر در چرخش و توزیع جریان، کیفیت آب و شوری، تراکم آرتمیا، پراکنش حیات وحش و پرندگان مهاجر، بین دو ناحیه شمالی و جنوبی دریاچه ارومیه قابل ملاحظه است.»
به گفته عضو انجمن عیدرولیک این موضوع پیامدهای مختلفی هم برای مردم داشته، او در این باره توضیح داد: «برای مثال موقعیت گردشگری یا کشاورزی در مناطق مختلفی در اطراف دریاچه ارومیه وجود داشته، وقتی گردش جریان از بین می‌رود بخشی از اینها از دست می‌روند و در نتیجه این موضوع بخشی از مردم از این موضوع آسیب می‌بینند.»
هنوز یک راه حل وجود دارد
با این وجود این مطالعه نشان می‌دهد که هنوز راه‌حلی برای بهبود این اوضاع وجود دارد. در این رابطه نوشته شده است: «اصلاح میانگذر و ایجاد بازشدگی‌های جدید، به تنهایی تاثیر مستقیم بر افزایش تراز آب دریاچه (و حل بحران خشکیدگی دریاچه) نخواهد داشت؛ ولی بر اکوسیستم دریاچه تاثیر مثبت داشته و در جهت کاهش بحران دریاچه تاثیر دارد.»
یاسی در این رابطه گفت: «دروازه‌ای که زیر این پل ساخته شده تا آب جریان پیدا کند کافی نیست، در طراحی سنتی این پل هم ۳ دروازه گرفته شده بود. مدل‌سازی دانشگاه‌های مختلف هم نشان می‌دهند که برای ادامه جریان آب این دروازه‌ها باید ساخته می‌شدند.»
او افزود: «دانش موجود بشری از ۴۰ سال پیش هم نمی‌پذیرفت که در وسط یک دریاچه جاده ساخته شود. اگر بخواهیم این وضعیت به وجود آمده را بهبود بدهیم قطعا ایجاد ۱ تا ۳ بازسادگی روی پل میانگذر دریاچه به وجود بیاید. مدل‌سازی‌ها نشان می‌دهند انجام چنین کاری موثر است.»
