این کارشناس ایمنی وحریق درباره مواردی که باعث می‌شود بازارها در زمره مراکز پرخطر محسوب شوند، گفت: از فاکتورهایی که باعث می‌شود بازارها در دسته اماکن پرخطر قرار گیرند می‌توان به بار جمعیتی این مناطق اشاره کرد. از طرف دیگر اجناس و اقلامی که در این مناطق وجود دارد می‌تواند بار سوختنی را در این محل‌ها افزایش دهد بنابراین بازارها به دلایل بار جمعیتی و بار سوختنی بالا در دسته اماکن پر خطر قرار می‌گیرند.

وی با بیان اینکه می‌توان بازارها را به دو دسته قدیمی و جدید دسته بندی کرد، اظهارکرد: در این میان بازارهای قدیمی نیازمند توجه بیشتری هستند چرا که در ۳۰ سال گذشته رویکرد به ایمنی بهتر شده است و هر چند که همچنان ساخت و سازهای جدید تجاری با استانداردهای روز دنیا فاصله دارند اما کیفیت آنها ارتقای قابل توجهی پیدا کرده است. بازارهای قدیمی با توجه به قدمت خود در سال‌های دور برای جمعیتی با تعداد بسیار کمتر ساخته شده‌اند اما در حال حاضر در بازار ترددها بسیار بیشتر شده و به نسبت افزایش جمعیت، میزان اقلام و کالاهای درون این بازارها نیز افزایش یافته است همچنین نوع محصولات نیز از لحاظ خصوصیات فیزیکی و شیمیایی تغییرکرده و ریسک حریق و حوادث به‌ مراتب بیشتر شده‌ است.

به گفته این کارشناس ایمنی وحریق، محل‌هایی در بازارها که دارای مواد سوختنی بیشتر و ساختار ساختمانی قدیمی‌تر هستند مهم ترین کانون خطر محسوب می‌شوند.

براتی با تاکید براینکه باید به جانمایی بازارها توجه بیشتری شود گفت: جانمایی بازارها مسئله بسیار مهمی است که به میزان لازم به آن توجه نشده‌ است. در حال حاضر جانمایی اکثر بازارها مناسب نیست و همین موضوع می‌تواند هنگام وقوع حادثه مدت زمان رسیدن نیروهای اتش‌نشانی به محل حادثه را افزایش دهد وموجب گسترش آتش‌سوزی وافزایش خسارات شود.

این کارشناس ایمنی اضافه کرد:‌ در بازارهای کلانشهرها شاهدیم که سراها از شمال، جنوب، شرق و غرب به سراهای دیگر راه دارند در حالی‌که برخی از این ساختمان‌ها در گذشته به یکدیگر راهی نداشته‌اند و با گذشت زمان برای افزایش فعالیت اقتصادی در این مناطق به یک متر از بازار رحم نشده است و حتی در برخی از راهروها مشاهده می‌کنیم که دکه و کیوسک‌ها درمحل مشاعات مستقر شده‌ و واحدهای تجاری تشکیل داده‌اند. از طرفی جای تعجب است که چطور همچنان اجازه ساخت‌ و ساز و افزایش واحدهای تجاری در این محدوده‌ها داده می‌شود.

وی با بیان اینکه بی‌توجهی به جانمایی در بازار باعث افزایش خطر وقوع حوادث در این بناها می‌شود، گفت: اگر آتش‌سوزی در ناحیه‌ای از بازار که به سراهای دیگر راه دارد، رخ دهد به‌سرعت گسترش پیدا می‌کند بنابراین باید ساخت و ساز در این مناطق به‌گونه‌ای باشد که اگر آتش‌سوزی در نقطه‌ای از آن رخ داد به مناطق دیگر گسترش پیدا نکند. حریق در بسیاری از مواقع نیز به همین علت گسترش می‌یابد چراکه ابتدا آتش به‌صورت افقی یک طبقه را در بر می‌گیرد سپس از مسیرهایی که وجود دارد به طبقات و فضاهای دیگر گسترش پیدا می‌کرد.

این کارشناس ایمنی با اشاره به مسئله فرار یا تخلیه اضطراری هنگام وقوع حادثه اظهارکرد: هنگام وقوع حادثه افراد باید از محل حادثه تخلیه و نجات داده شوند بنابراین باید در نظر بگیریم که اگر حادثه‌ای در بازار تهران که به صورت روزانه و شناور میلیون‌ها نفر در آن تردد می‌کنند، رخ دهد افراد می‌توانند از منطقه دارای ریسک خطر به‌موقع تخلیه و نجات داده شوند؟ با توجه به گسترش دکه‌ها و کیوسک‌ها در مشاعات سراها متاسفانه این مهم مغفول واقع شده است و موجب تشدید حوادث و افزایش تلفات و خسارات جانی و مالی  در زمان بروز حریق و حوادث خواهد شد. اگر حادثه‌ای در این منطقه اتفاق بیفتد دسترسی به محل حادثه با توجه به ترافیک خیابان‌های اطراف آن و تراکم جمعیتش در زمان فرصت طلائی بسیار دشوار و غیرممکن خواهد بود.

وی با بیان اینکه بازار تهران در حال حاضر در قلب شهر تهران قرار دارد، گفت: وقوع حادثه دراین منطقه ریسک بالایی دارد البته باید این ریسک را در هر دو نوع حوادث طبیعی و حوادث انسان‌ساز در نظر بگیریم و برای ایمنی بازارها با رویکرد منطقی و در نظر گرفتن تمامی ابعاد و زوایای آن طرح و برنامه داشته باشیم و برنامه‌ریزی کنیم تا در حداقل زمان اهداف حفاظت از بازارها  تحقق یابد. در غیر اینصورت در صورت بروز حریق و حوادث در شرایط خاص هزینه‌های بسیار سنگینی  را متحمل خواهیم شد.

براتی در ادامه به حوادث انسان ساز که می‌تواند به بحران تبدیل شود، اشاره و اظهارکرد: بحران صرفاً حوادث طبیعی نیست. در واقع اگر حادثه‌ای از کنترل خارج شود و نیروهای محلی نتوانند به‌موقع نسبت به کنترل و مهار حادثه اقدام کنند و برای جلوگیری یا کاهش خسارات آن از نیروهای دیگر کمک بگیرند حادثه وارد مرحله بحران می‌شود. این بحران‌ها می‌تواند به بحران در سطوح محلی، منطقه‌ای، شهری، ملی و بین‌المللی طبقه بندی شود. رعایت نکردن ایمنی در بازارها نیز می‌تواند با بروز حوادث و حریق در سطح وسیع و دارای خسارات و تلفات سنگین به یک بحران تبدیل شود.

این کارشناس ایمنی با بیان اینکه بافت بازار تهران فرسوده است و درصورت وقوع حادثه این بنا به شدت تخریب خواهدشد، گفت: زیرساخت‌های این بازار ازجمله لوله‌های گاز، آب و سیم‌کشی‌های برق اشکالات بسیار زیادی دارد و در این منطقه مؤلفه‌های ایمنی به‌درستی دیده نمی‌شود. بسیاری از تأسیسات بازار تهران بسیار قدیمی است و با استاندارد فاصله بسیاری دارد که یکی از دلایل فرسودگی این تأسیسات قدمت و دیگری فرونشست زمین است.

براتی ادامه داد: این منطقه باید به امکانات تدافعی، امکانات مقابله با حریق و حوادث مثل وسایل اعلام حریق، اطفای حریق و… مجهز باشد و آموزش‌های لازم در مورد این ایمنی‌ها نیز به افراد و کسبه ارائه شود در حالی‌که این امکانات یا وجود ندارد یا بسیار ناقص است.

به گفته وی معابر دسترسی بازارها از نظر طرح هندسی راه و به‌ویژه عرض معابر برای تردد خودروهای آتشنشانی مناسب نیستند چرا که این خودروها هنگام وقوع حادثه باید خود را به‌سرعت به محل برسانند اما در بازار تهران به دلیل وجود معابر باریک و کمتر از حد استاندارد آتش‌نشانان قادر نیستند به‌موقع به محل حادثه دسترسی پیدا کنند. در بازار مطابق استاندارد عرض راه دسترسی باید حداقل  ۸ متر باشد اما در بعضی از معابر بازارها عرض خیابان به دومتر نمی‌رسد.

وی با اشاره به ساختار فیزیکی بازار تهران نیز گفت: ساختار بازار تهران و دیگر بازارها باید در برابرحوادثی از جمله حریق، توسعه حریق، زلزله و… مقاوم باشد درحالی‌که اینگونه نیست. بازارهایی که شاید با توجه به نوع ساختار خود بتوانند درحد یک یا نهایتاً دوطبقه فعالیت کنند با مجوز وتخلف‌های انجام شده از نظر عمودی و افقی توسعه پیداکرده است. بازارهای بزرگ تهران،تبریز و… مثل بادکنکی است که از ظرفیت خود بیشتر پر شده و در شرف ترکیدن است که می‌تواند موجب به وجود آمدن خسارات و تلفات بسیاری شود.

این کارشناس ایمنی با بیان اینکه برای ایمن‌سازی این ساختمان‌ها می‌توان از دو راه حل استفاده کرد،اظهارکرد: یکی از این راه حل‌ها ایمن‌سازی این بازارها با حفظ شرایط کنونی است بدون اینکه معابر دسترسی و سایر مولفه‌های تاثیرگذار به‌درستی در آن اصلاح شود ودیگری این است که ایمن سازی را از جهت‌های دیگری مثل زیست محیطی، ترافیک شهری و در تطبیق آن با فاکتورها و مولفه های ایمنی ببینیم. در این حالت که منطقی به نظر می رسد و تجربه جهانی و استانداردها نیز بر آن تاکید دارد بخشی از بازارهای کلانشهرها را اصلاح و به عنوان بازارسنتی و میراث فرهنگی حفظ کنیم و سایر نقاط بازار نیز تخریب و بازارهای مدرنی پس از آن در یکجانمایی اصولی ساخته و پرداخته شود.

وی در پایان با تاکید براینکه مسئولیت ایمنی بازارهای کلانشهرها را نمی‌توان فقط بر عهده آتشنشانی یا شهرداری دانست، گفت: به نظر می‌رسد که توجه به مسئله ایمنی بازارها نیازمند یک عزم ملی و حاکمیتی است و باید از نهادهای بالادستی یعنی دولت و مجلس پیگیری شود./ ایسنا