قصه گرانی کاغذ، قصه امروز و دیروز نیست، یک سال و نیم است که بحران کاغذ آرام و قرار از روزنامهها گرفته و کابوس تعطیلی روی بسیاری از روزنامه های پر تیراژ کشور سایه انداخته است.
آذر صبح: زهرا حیدری آزاد: بحران کاغذ ؛ بحرانی که انگار خیال تمام شدن ندارد، روزگار مطبوعات چاپی را ناخوشتر از قبل کرده است، دیگر کاغذ نه تنها کمیاب نیست که نایاب شده و به یافتن سوزنی در انبار کاه برای فعالین این عرصه بدل گشته است. بعضی تعطیل شده اند و بعضی یک گام تا تعطیلی دارند، آنطور که اهالی مطبوعات می گویند کمبود کاغذ به دلیل فعالیت دلالان، باعث گرانی قیمت این کالا شده و مطبوعات و ناشران را دچار مشکل کرده است.
افزایش نرخ ارز، قیمت کاغذ را افزایش داده و گفته می شود هر کیلو کاغذ مطبوعات گاه تا ۶برابر گرانتر شده است؛ این وسط دلالها و محتکرین نیز بیکار نبودهاند. بحران کاغذ به جایی رسیده که همشهری و روزنامه ایران مجبور شدند صفحه کم کنند و روزنامههای دیگر هم در معرض توقف انتشارند.
بحران کاغذ موضوعی بود که در اختتامیه جشنواره مطبوعات استان آذربایجانشرقی در باره آن نیز صحبت شد، تا آنجا که نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی و رییس خانه مطبوعات کشور با انتقاد از وضعیت بغرنج مطبوعات، گفت: شرایط موجود و وخیم اقتصادی باعث شده است تا مطبوعات آهسته بمیرند.
آنطور که مصطفی کواکبیان گفته ۲۶۰ هزار تن کاغذ با ارز ۴۲۰۰ تومانی به کشور وارد شده ولی سرنوشت آن مشخص نیست!
کواکبیان که در جمع خبرنگاران آذربایجانشرقی سخن میگفت، تاکید کرد که وقتی از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره واردات کاغذ سئوال می شود، آن را به بانک مرکزی عودت می دهد و زمانی که از این مجموعه پرسش می شود توپ را به زمین وزارت ارشاد پرتاب می کند!اگر در این زمینه نهادهای مسئول و مرتبط شفاف سازی نکنند مجلس شورای اسلامی به سمت تحقیق و تفحص پیش خواهد رفت.
در اردیبهشت ۹۸، وزیر صنعت، معدن و تجارت به احتکارکنندگان و فروشندگان کاغذی که ارز ۴۲۰۰ تومانی دریافت کردند اما کاغذ را در بازار آزاد با قیمتهای نجومی فروختند هشدار داد که شاهد برخورد جدی خواهند بود.
گفته شده که هماکنون نیز وضعیت بسیاری از واردکنندگان کاغذ در دست بررسی است.
وضعیت سخت تامین کاغذ توسط روزنامه ها باعث شده برخی از روزنامه ها تصمیم به کاهش صفحات خود کنند و برخی دیگر نیز توانی برای چاپ نداشته باشند. در همین اوضواع و احوال برخی نیز برای به صدا در آوردن سوت پایان نشریه چاپی خود آماده می شوند.
واقعیت این است که وقتی رسانه ای آنلاین می شود خودش را از بسیاری محدودیتهای رسانه های چاپی رها می کند. محدودیت فضا برای انتشار اخبار و اطلاعات ندارد، محدودیت تیراژ ندارد، محدودیت زمان برای انتشار ندارد و از همه مهمتر دیگر نگران کاغذ نیست!
آیا این مزایا به معنای پایان عمر مطبوعات چاپی است؟ در جشنواره مطبوعات آذربایجانشرقی علی اکبر قاضی زاده، پژوهشگر، محقق و استاد علوم رسانه به این مسئله واکنش نشان داد.
وی گفت: می گویند زمان پایان مطبوعات چاپی فرا رسیده است و روزنامه ها باید الکترونیکی شوند، چرا روزنامه های ژاپن و فرانسه و آمریکا و … چنین نشده اند، کاری به آنها ندارم چرا در افغانستان و پاکستان و لبنان چنین وضعیتی ندارند، مشکل از جای دیگری است، مشکل از سیاست های وزارت ارشاد است.
وی با انتقاد از کسانی که القا می کنند ظهور فضای مجازی باعث به حاشیه رانده شدن و افول مطبوعات و رسانه های مکتوب شده است، اظهار داشت: اینکه برخی از مسئولان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی چنین ادعاهایی می کنند به هیچ عنوان صحت ندارد و نگاهی مختصر به فعالیت های مطبوعات در کشورهای همسایه مثل پاکستان و افغانستان این ادعاها را رد می کند.
قاضی زاده ادامه داد: اینکه القا می شود با بروز و ظهور فضای مجازی و رسانه های اجتماعی باید حلوای مطبوعات را خورد، بسیار نگران کننده است؛ اگر تمام شئون زندگی در ایران مدرن بود چنین اظهاراتی شاید مقبول بود اما آیا در ایران همه چیز مدرن شده است؟ و آیا در پاکستان موبایل و فضای مجازی وجود ندارد؟ درحالیکه مطبوعات این کشور بسیار قدرتمند و تاثیرگذارند.
پژوهشگر، محقق و استاد علوم رسانه گفت: افول مطبوعات ایران از زمانی آغاز شد که دولت و وزارت فرهنگ و ارشاد کمک های مالی و حمایتی خود را به این عرصه شروع کرد.
صاحب امتیاز و سردبیر روزنامه سراسری و بین المللی مهد آزادی که در تبریز چاپ میشود نیز معتقد است که حمایت دولت از روزنامهها باید هدفمند باشد؛ چرا که دخالت زیاد در درآمد مطبوعات همه را با مشکل مواجه کرده و باعث برهم خوردن توازن میشود.
شهرزاد پیمان در گفتوگویی خاطرنشان کرد: مشکلات کاغذ تنها به گران شدن ختم نمیشود و اصلاً کاغذی برای خرید وجود ندارد!
وی با تأکید بر اینکه مطبوعات همیشه باید باشند، گفت: کاهش درآمد مطبوعات باعث شده تا کسی رغبتی برای حضور در این عرصه نداشته باشد؛ البته همه چیز به کاغذ ختم نمیشود شاید بگویند با آگهی جبران میکنیم، ولی من نگرانم که کاغذ را نتوانیم تأمین کنیم.
حال و روز مطبوعات محلی، بدتر از مرکز و مطبوعات تهرانی بسیار بدتر از استانی است، این جمله ای بود که مصطفی کواکبیان در ادامه سخنان خود در جشنواره مطبوعات عنوان کرد و گفت: این وضعیت با گرانی کاغذ روز به روز بدتر می شود.
باآنکه بحران کاغذ به ویژه برای مطبوعات، امری ملی است، مطبوعات شهرستانی نگران هستند که حتی با ترخیص حدود ۱۰هزار تن کاغذی که در گمرک مانده و واردات دوباره کاغذ، درصورت نبود نظارت کافی سرشان بی کلاه بماند. آنطور که اهالی مطبوعات محلی می گویند: در صورت عدم تخصیص عادلانه سهمیه به روزنامههایی که خارج از پایتخت چاپ میشوند، بحران همچنان ادامه یابد و دیگر قادر به چاپ نخواهند بود.
بدون تردید در شرایط گرانی کاغذ و نبود آن نفس بسیاری از نشریات محلی به دلیل منابع محدود درآمدی، به شماره افتاده است و بسیاری از این نشریات، برای چرخیدن چرخِ معیوبشان، مجبور به اخذ آگهیهای بیشمار با قیمتهای بسیار پایین از دستگاههای اجرایی استان شدهاند، تا بلکه بتوانند، از این طریق سرپا بمانند.
روزنامه های محلی سالهاست دست به تعدیل نیرو زده و در پاره ای دفاتر روزنامه ای بیش از دو یا س نفر مشغول کار نیستند، حال در این شرایط مشخص نیست آینده کاری همین دو یه سه نفر نیز چه خواهد شد!
بحران کاغذ که پیش از این روزنامههای خصوصی کشور را دچار مشکلات عدیدهای کرده بود، حال گریبانگیر روزنامههای دولتی نیز شده است، طی روزها و ماههای گذشته، بارها اهالی مطبوعات خواهان رسیدگی مسئولان به وضع نابسامان بازار کاغذ شدهاند.به نظر میرسد در صورت عملی نشدن وعدههای حل بحران کاغذ، دیگر نمیتوان به ادامه حیات روزنامههای خصوصی، محلی و حتی دولتی امید داشت.
بیشتر بخوانید: کاغذی برای خرید وجود ندارد
بیشتر بخوانید: بحران کاغذ، نفس روزنامهها را به شماره انداخت