دوشنبه, ۱۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ / ۰۰:۲۱:۵۹
آذربایجان‌شرقی به عنوان پرجمعیت‌ترین استان شمالغرب ایران در سال‌های اخیر دچار پدیده مهاجرفرستی کاذب شده است، مهاجرتی که در بلند مدت بسیاری از مشکلات اجتماعی و اقتصادی را به این استان تحمیل خواهد کرد.
آذر‌صبح/ محمد یوسفی: براساس آخرین آمار اعلامی از سوی مدیرکل ثبت احوال آذربایجان‌شرقی آمار سکونت مردم در این استان، حدود ۳ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر است که نسبت به آمار ۹۰ سال اخیر ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر از استان مهاجرت کرده اند.
علی جعفری آذر در ادامه گفت: از زمان تاسیس اداره کل ثبت احوال در استان حدود ۴۵ درصد از افرادی که سند ولادت آنها در این اداره کل به ثبت رسیده است به علت رویدادهای مختلف به دیگر استان ها و خارج از کشور مهاجرت کرده اند.
هنگامیکه به آمار مهاجران از استان دقت می‌شود اغلب آنها دارای مدرک دانشگاهی، صاحب فن و حرفه، سرمایه گذار و حتی هنرمند هستند.
مشکلی که از آن صحبت می‌کنیم تنها مشکل استان یا کشور ما نیست و تمام کشورهای در حال توسعه در جنگ برای پیشگیری از مهاجرت نخبگان به کشورهای پیشرفته و صنعتی هستند .
سرمایه انسانی از اصلی ترین عوامل رشد و توسعه کشورها محسوب می‌شود و کمبود این سرمایه در کشورهای در حال توسعه فرایند رشدو پیشرفت را به تاخیر خواهد انداخت. متاسفانه جمهوری اسلامی ایران از جمله کشورهایی است که به طور پیوسته با پدیده فرار مغزها روبرو بوده و ماندگاری مهاجران ایران نسبت به سایر کشورها بیشتر است.
محمدرضا پورمحمدی استاندار آذربایجان شرقی در پاسخ به سوالی در مورد مهاجرت در استان گفت: متاسفانه استان ما مهاجر فرست ترین استان ایران است و پدیده مهاجر فرستی و برون کوچی نتایج اقتصادی و اجتماعی زیان باری داشته و خواهد داشت .
وی بخش عمده حاشیه نشینی در تبریز را ناشی از مهاجر فرستی استان دانست و گفت: در دو دهه گذشته سهم جمعیتی استان از ۶ به ۵ درصد کاهش یافته است .
پورمحمدی اغلب اقشار مهاجرت کننده از استان را نیروی جوان تحصیل کرده، کارآفرین و صاحب سرمایه دانسته و گفت: با ادامه روند فعلی فرصت سرمایه گذاری، توسعه، اشتغال و تولید استان تحت چالش قرار خواهد گرفت.
استاندار آذربایجان شرقی با اشاره به نرخ پایین بیکاری در استان افزود: آمار کم بیکاری در استان به علت رفاه اجتماعی یا فرصت های شغلی مناسب نیست بلکه مهاجرت نیروی ماهر و کارآمد بیکار از استان، موجب بوجود آمدن این آمار شده است.
پور محمدی افزود: نرخ بیکاری فارغ‌التحصیلان استان۲۳ درصد است که این مقدار بالاتر از میانگین کشور بوده و در بلند مدت مشکل ساز خواهد بود.
آذربایجان شرقی به عنوان بزرگترین استان شمالغرب کشور با ۷۵ مرکز علمی و دانشگاهی بعد از تهران مقام دوم را در این زمینه دارد.
در سال ۹۷ تعداد ۱۰۸ هزار و ۵۱۰ نفر دانشجو در مراکز دانشگاهی استان مشغول تحصیل بوده‌اند و سوال اینجاست آیا فرصت های شغلی را نیز متناسب با این تعداد دانشجو و فارغ التحصیل ایجادکرده‌ایم یا فقط برای پیشرفت کشورهای اروپایی، آمریکا و حتی ترکیه و کشورهای عربی نیرو تربیت شده است؟
نیروی انسانی تحصیل کرده سرمایه انسانی است
علیرضا تمیزی، استاد دانشگاه و کارشناس مسائل اقتصادی در گفتگو با آذر صبح در مورد مهاجرت نخبگان گفت: نیروی تحصیل کرده به عنوان سرمایه اقتصادی و یکی از مولفه های توسعه، رونق و تولید است و به همین علت نیروی انسانی تحصیل کرده به عنوان سرمایه انسانی و عامل رونق در هر کشور محسوب می‌شود و در صورت مهاجرت این سرمایه رونق و توسعه از بین رفته و در زمینه های اقتصادی دچار مشکل خواهیم شد.
این کارشناس اقتصادی ادامه داد: مهاجرت نیروی انسانی تحصیل کرده در تمامی کشورها و شهرها پدیده مطلوبی نیست و باید به این نکته نیز اشاره کرد که در تمام کشورها انسان های تحصیل کرده میل مهاجرتی نسبت به مراکز توسعه یافته یا دارای امکانات بیشتر دارند و کشور ما هم از این قائده مستثنی نیست .
محمد باقر بهشتی اقتصاددان و عضو شورای شهر تبریز نیز عمده مهاجران از استان را نیروهای توسعه‌ای خوانده و گفت: متاسفانه ترکیب جمعیتی مهاجران از استان به گونه‌ای است که افراد دارای مهارت، تحصیلات و سرمایه از استان ما مهاجرت می‌کنند که در بلند مدت موجب عقب ماندگی استان و بروز مشکلات متعدد خواهد شد.
نخبگان در استان ها دیده نمی‌شوند
تمیزی گفت: متاسفانه تمرکزگرایی امروزه یکی از مشکلات اساسی کشورهای درحال توسعه محسوب می‌شود و یکی از اصلی ترین عوامل مهاجرت نخبگان از استان ما نیز همین موضوع است، به عنوان مثال، امکانات رفاهی، اختیارات عمومی، میزان اشتغال، سطح امنیت و بسیاری از شاخص های دیگر در استان های مرزی با مرکز کشور یکی نیست، این موضوع حتی در مرکز استان ها نیز وجود دارد و امکانات مرکز استان با شهرستان های دیگر قابل مقایسه نیست.
وی ادامه داد: به دلیل سطح بالای امکانات موجود در سایر استان ها یا کشورهای دیگر، پیشرفت نخبگان و سرمایه‌داران با سرعت بیشتری انجام و همین موضوع عامل تشویق برای مهاجرت از استان و کشور مبدا محسوب می‌شود و لازم است تا عوامل رنجش نخبگان در استان و مشوق های مهاجرتی شناسایی و بر روی آنها کار مطالعاتی انجام شود.
دکتر بهشتی نیز در مورد تمرکزگرایی در کشور گفت: متاسفانه در کشور ما تهران مرکز اشتغال و توسعه شده و همین عامل باعث به وجود آمدن فرصت های شغلی غیرهمتراز در این استان با سایر مناطق کشور گردیده و در نتیجه موجب ایجاد اشتیاق مهاجرت در جوانان می‌شود.
وی با اشاره به نرخ بالای حاشیه نشینی در تبریز گفت: وقتی تبریز به عنوان دومین شهر حاشیه نشین کشور مطرح است یعنی نسبت به اشتغال روستاها و توانمندسازی مردم کاری انجام نگرفته است و هنگامیکه یک روستایی برای کسب شغل به تبریز یا سایر کلان شهرها مهاجرت می‌کند توان تهیه خانه مقاوم در مرکز شهر را ندارد و به همین علت در حاشیه شهرها و عمدتا مساکن غیرمقاوم ساکن می‌شوند.
تمیزی با اشاره به بیکاری ۲۳ درصدی تحصیلکردگان در آذربایجان شرقی گفت: امیدوارم در ایران نهضت آموزش ایجاد شود، درمقطعی برای جلوگیری از مهاجرت به قصد تحصیل در دانشگاه های کم‌کیفیت خارجی موسسات آموزشی را از بعد کمیت گسترش دادیم اما امروز به نقطه‌ای رسیده‌ایم که همان جوانان تحصیلکرده که برخی از آنها فاقد دانش لازم هستند بیکار مانده و داشتن مدرک دانشگاهی موجب ایجاد مشکل نیز برای آنها شده است. امیدوارم نهضت آموزشی در کشور راه‌اندازی شود که به گذشته برگردیم و آموزش را دوباره کیفی سازی کنیم.
مهاجر فرستی آذربایجان شرقی دلیل تاریخی دارد
محمدباقربهشتی رئیس کمیسیون اقتصادی شورای شهر تبریز مهاجر فرستی استان را دارای ریشه تاریخی دانسته و گفت: آذربایجان شرقی از زمان انقلاب مشروطه و جنگ جهانی و حتی بعد از انقلاب اسلامی دارای یک آرامش بلند مدت سیاسی و اقتصادی نبوده است و همین عامل یکی از اصلی ترین عوامل ایجاد میل مهاجرت در نیروهای توسعه است.
این کارشناس با بیان اینکه با زور و تهدید نمی‌توان جلوی مهاجرت را گرفت ابرازداشت: باید برای جوانان و سرمایه داران انگیزه های اشتغال مولد ایجاد کرد و در زمینه مطالعاتی نقاط قوت مقاصد مهاجرتی و نقاط ضعف استان پیدا و بر روی آنها کار شود.
بهشتی در پایان در خصوص کاهش سهم جمعیتی و تولید استان در کشور هشدار داده و گفت: سال های متمادی است که شاهد نزول رتبه های مهم اقتصادی و جمعیتی استان هستیم و لازم است مسئولان استانی تصمیمات مهم و حیاتی در این مورد اتخاذ کنند.
