دوشنبه, ۱۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ / ۰۵:۳۶:۱۶
«فشار خون بالا» یا آن گونه که پزشکان می گویند «پرفشاری»، از جمله بیماری های رایج عصر حاضر در ایران است که علامت و نشانه مشخصی ندارد، اما همه ساله شماری زیادی از هموطنان به دلیل ابتلا به آن و بیماری های قلبی و عروقی ناشی از آن جان خود را از دست می دهند.
به گزارش آذر صبح، ایرنا نوشت: در تبیین و تشریح وضعیت خطرناک رواج بیماری «فشار خون بالا» در کشورمان، اشاره به این نکته کافی است که بر اساس اعلام متخصصان و کارشناسان درمان و تغذیه از هر چهار ایرانی یک نفر به «فشار خون بالا» مبتلاست که از این تعداد نیز اکثریت شأن هیچ گونه اطلاعی از بیماری خود ندارند و یا آن را جدی نمی‌گیرند.
اما واقعیت این است که بیماری «فشار خون بالا» می‌تواند با ابتلای فرد به بیماری‌های قلبی – عروقی و کلیوی و مغذی، هزینه‌های سرسام آور جانی و مالی به جامعه و نظام درمانی – بهداشتی وارد کند، در حالی که یک اقدام ساده کمتر از یک ساعته برای اندازه گیری منظم فشار خون در افراد سالم و رعایت رژیم غذایی مناسب همراه با ورزش در بیماران مبتلا، می‌تواند وضعیت را متفاوت کند.
با توجه به در حال برگزاری بودن طرح بسیج ملی اندازه گیری فشار خون و با درک اهمیت بیماری «فشار خون بالا»، میزگری را با حضور پزشکان و متخصصان امر با رویکرد بررسی وضعیت استقبال مردم از این طرح، تبیین اهمیت بیماری فشار، خون بالا و راهکارهای جلوگیری از آن برگزار شد که مشروح آن در زیر ارایه می‌شود؛
بیماری «فشار خون بالا» نشانه‌ای ندارد
فوق تخصص قلب و عروق در این خصوص گفت: فشار خون بدون علامت بوده و بیشتر بیماران هیچ گونه علامتی از ابتلاء به آن ندارند، ولی می‌توان برخی علائم غیر اختصاصی را به این بیماری ارتباط داد.
دکتر محمدرضا تابان با اشاره به اقدام خوب دولت در خصوص اجرای کمپین ملی کنترل فشار خون، افزود: بیماری فشار خون بالا در دنیا از طریق غربالگری شناسایی می‌شود و اجرای این کمپین گام مهمی در شناسایی بیماران مبتلا به فشار خون بالاست.
وی ادامه داد: بیماری فشار خون بالا در کوتاه مدت ممکن است برای بیمار عارضه‌ای نداشته باشد، ولی در صورت عدم کنترل آن در دراز مدت موجب عوارض جدی قلبی و عروقی، مغزی و کلیوی در فرد می‌شود.
دکتر تابان تاکید کرد: اجرای طرح‌های غربالگری باید در کشور ادامه داشته باشد تا تمام بیماران مبتلا به فشار خون بالا و بدون علامت شناسایی و در مسیر درمان قرار گیرند.
وی با اشاره به عوارض ناشی از عدم درمان این بیماری اظهار داشت: درمان فشار خون هزینه‌های سلامت را کاهش داده و سطح سلامت جامعه را افزایش می‌دهد.
رئیس گروه کارشناسان بیماری‌های غیرواگیر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تبریز نیز گفت: فشارخون بالا یکی از عوامل خطر در بیماری‌های غیر واگیر بوده و باید توجه داشت که بیماری‌های غیر واگیر در دنیا در حال گسترش است که بسیاری از این بیماری‌ها با فشارخون بالا در ارتباط هستند.
دکتر جبرئیل شعربافی با بیان اینکه کمپین ملی فشار خون در راستای اطلاع‌رسانی و شناسایی بیماران مبتلا به فشار خون بالا راه اندازی شده است، افزود: ما در فاز نخست کمپین ملی فشارخون از ٢٧ اردیبهشت ماه امسال در این زمینه اطلاع رسانی کردیم و از ۱۸ خرداد ماه جاری تا ۱۵ تیر ماه نیز فشار خون افراد در پایگاه‌های در نظر گرفته شده اندازه گیری می‌شود.
وی ادامه داد: تلاش می‌کنیم تا فشار خون تمام افراد بالای ۳۰ سال و خانم‌های باردار و بیماران مبتلا به بیماری کلیوی در تمام سنین اندازه گیری شود.
شعربافی با بیان اینکه یک میلیون و ۸۰۰ هزار نفر در آذربایجان شرقی بالای ۳۰ سال می‌باشند، گفت: تلاش می‌کنیم فشار خون حداقل ۵۰ درصد این افراد را از طریق اجرای این کمپین اندازه گیری کنیم.
وی اضافه کرد: در اجرای این طرح خانه‌های بهداشت کارگری، پزشکان، بیمارستان‌های دولتی، داروخانه‌ها، تأمین اجتماعی، سپاه پاسداران، هلال احمر، اورژانس، نیروهای مسلح، معاونت دانشجویی دانشگاه‌ها، ارتش، بسیج مستضعفین، بسیج جامعه پزشکی و اوقاف مشارکت دارند.
متخصص تغذیه مرکز تحقیقات مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی تبریز نیز در این خصوص گفت: در کنار شناسایی بیماران فشار خون بالا و ارجاع آنها به مراکز درمانی، ضروری است نسبت به رعایت تغذیه درست نیز تاکید شود.
دکتر لیلا نیک نیاز افزود: طبق آمار وزارت بهداشت شیوع فشار خون بالا در جمعیت ۱۵ تا ۶۴ ساله ایران ۲۷ % درصد است، یعنی از هر ۴ ایرانی ۱ نفر فشار خون بالا دارد.
وی ادامه داد: مطالعات حاکی از وجود ارتباطی قوی و وابسته به دوز، میان مصرف زیاد نمک و افزایش فشار خون است؛ مصرف بیش از حد نمک، فرآیند دفع مایع اضافی را در کلیه مختل کرده و با تجمع این مایع اضافی در بدن، فشار خون افزایش می‌یابد، در واقع با افزایش سن توانایی کلیه‌ها در دفع نمک کاهش می‌یابد.
دکتر نیک نیاز اضافه کرد: مصرف مازاد نمک در گذر زمان موجب فشار خون بالا یا پرفشاری خون می‌شود، این امر به نوبه خود عروق خونی را سفت و تنگ کرده و جریان خون و اکسیژن وارده به اعضای اصلی بدن را کاهش می‌دهد.
وی اظهار داشت: در نتیجه قلب برای پمپ خون بیشتر، تلاش کرده و به صورت یک چرخه معیوب، باز هم فشار خون افزایش می‌یابد.
درمان فشار خون جدی گرفته شود
فوق تخصص قلب و عروق با بیان اینکه اولین و اساسی‌ترین قدم در کنترل فشار خون؛ تشخیص به موقع آن است، گفت: فشار خون سیستول ۱۴۰ میلی‌متر جیوه یا بیشتر، فشارخون دیاستول ۹۰ میلی‌متر جیوه یا بیشتر را فشار خون بالا می‌نامند.
دکتر تابان افزود: اگر فردی که دچار بیماری فشار خون بالاست مرحله درمان را طی نکند بعد از ۱۰ سال تاوان این بی توجهی را با ابتلاء به بیماری‌های قلبی و عروقی، سکته‌های مغزی و قلبی، دیالیز کلیوی خواهد داد.
وی ادامه داد: این بیماران باید همیشه دارو مصرف کنند و در صورت کنترل بیماری داروها قطع نمی‌شود و فقط دوز آن کاهش می‌یابد.
دکتر تابان با بیان ایانکه بیماری‌های قلبی و عروقی چند عاملی است، گفت: فشار خون بالا یکی از عوامل خطر بیماری قلبی و عروقی بطوری که ریسک و شانس ابتلاء به بیماری‌های قلبی و عروقی را ۲ برابر افزایش می‌دهد.
وی علل رفتاری افزایش خطر ابتلاء به فشار خون را شامل مصرف زیاد الکل، مصرف غذاهای چرب و پرنمک، مصرف کم میوه و سبزیجات، ورزش نکردن و نداشتن تحرک بدنی کافی، کنترل و مدیریت ناکافی خشم و استرس عنوان کرد.
رئیس گروه کارشناسان بیماری‌های غیرواگیر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تبریز نیز گفت: تاکنون بیش از ۲۱۸ هزار نفر مبتلا به فشار خون بالا در آذربایجان شرقی از طریق مراجعات بیمارستانی شناسایی شده‌اند که می‌تواند به کنترل و در نتیجه کاهش مرگ و میر در استان کمک شایانی کند.
شعربافی با اشاره به اینکه اکنون بیش از ۱۵ میلیون نفر مبتلا به فشار خون بالا در کشور وجود دارد، گفت: از این تعداد تنها ۶۰ درصد آنها از فشار خون بالای خود اطلاع دارند و نصف این ۶۰ درصد تحت کنترل و دارو درمانی هستند.
وی افزود: در حوزه سلامتی و بهداشت به دنبال تغییر رفتار و تغییر نگرش مردم با افزایش آگاهی مردم هستیم تا از سکته‌های مغزی و قلبی و مرگ زودرس جلوگیری کنیم.
متخصص تغذیه مرکز تحقیقات مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی نیز گفت: همگی ما به میزان کمی سدیم برای حفظ عملکرد طبیعی بدن نیاز داریم و طبق راهنماهای رژیمی معتبر در دنیا، افراد سالم روزانه مجاز به استفاده از نصف قاشق چای خوری (کمتر از ۳ گرم) نمک در غذا هستند.
دکتر نیک نیاز افزود: برای کاهش نمک مصرفی روزانه می‌توان هنگام طبخ غذا، مقدار نمک کمتری اضافه کرد و استفاده از نمک را به تدریج کاهش داد تا ذائقه ما به غذای کم نمک عادت کند.
وی با تاکید بر حذف نمکدان از سفره و میز غذا، گفت: برای بهبود طعم غذا و کاهش مصرف نمک در تهیه غذاها به جای نمک می‌توانیم از طعم دهنده‌هایی مانند سبزی‌های معطر، سیر، آبلیمو و آبغوره استفاده کنیم.
دکتر نیک نیاز تاکید کرد: باید مصرف غذاهای کنسرو شده و بسیاری از مواد غذایی بسته بندی شده، غذاهای شور مثل آجیل شور، پفک، چیپس، خیارشور، زیتون شور، ترشی، سوسیس، کالباس و انواع سس‌ها را به علت وجود مقادیر زیاد نمک در آنها محدود کرد.
وی با بیان اینکه رژیم غذایی خود را به تدریج تغییر دهید، گفت: اگر در حالت فعلی، روزانه تنها یک یا دو سهم از سبزیجات یا میوه‌ها می‌خورید، سعی کنید یک سهم به ناهار و یک سهم به شام اضافه کنید، افزایش تدریجی میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل می‌تواند از نفخ یا اسهال احتمالی در اثر افزایش فیبر مصرفی کمک کند.
تغییر سبک زندگی نقش بسزایی در کاهش بیماری دارد
فوق تخصص قلب و عروق، ۳۰ دقیقه ورزش هوازی در طول هفته برای بیماران دچار فشار خون بالا را بسیار مهم دانست و گفت: از ورزش‌های قدرتی باید دوری کرد چون می‌تواند خود عامل فشار خون باشد مگر اینکه در کنار آن ورزش هوازی انجام شود.
دکتر تابان افزود: داشتن سبک زندگی سالم، احتمال ابتلاء به خیلی از بیماری‌ها از جمله فشار خون بالا را کاهش می‌دهد و در صورت وجود هر یک از بیماری‌ها باعث بهبود آنها می‌شود.
وی با اشاره به اینکه تغییرات در سبک زندگی به کاهش فشار خون کمک می‌کند، بر ضرورت کاهش مقدار نمک دریافتی، رژیم غذایی سالم، کاهش وزن، کاهش کافئین، ترک سیگار و الکل و خواب کافی تاکید کرد.
رئیس گروه کارشناسان بیماری‌های غیرواگیر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تبریز نیز با اشاره به سامانه خود اظهاری فشار خون گفت: این امکان را فراهم شده تا در بسیج ملی فشار خود، کسانی که توانایی دارند فشار خون خود را اندازه گیری کرده و عدد آن را در سامانه بسیج ملی کنترل فشار خون به نشانی salamat.gov.ir با وارد کردن کد ملی و تاریخ تولد خود ثبت کنند.
دکتر شعربافی افزود: پس از ثبت فشار خون در سامانه خود اظهاری، پیامکی مبنی بر محدوده فشار خون به شماره تلفن فرد ارسال می‌شود؛ همچنین در انتهای مرحله ثبت‌نام توصیه‌های لازم با توجه به محدوده فشار خون فرد به او داده می‌شود و در صورتی که فرد مبتلا به فشارخون بالا باشد، پیگیری‌های لازم برای مراجعه به مراکز بهداشتی یا پزشک صورت می‌گیرد.
وی با بیان اینکه آمار کشوری بیماران فشارخونی در سامانه «سیب» ثبت می‌شود، افزود: در آذربایجان شرقی ۲۱۸ هزار نفر از طریق ۱۸ شبکه بهداشت و درمان شناسایی شده‌اند که از این تعداد در مراغه ۱۶ هزار و ۹۵۶ نفر و در دانشکده سراب ۳ هزار و ۱۱۱ نفر است.
رئیس گروه کارشناسان بیماری‌های غیرواگیر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تبریز خاطرنشان کرد: آذربایجان شرقی دومین استان بعد از فارس است که بهترین عملکرد در شناسایی افراد دارای فشار خون بالا را دارد.
متخصص تغذیه مرکز تحقیقات مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی نیز با تاکید بر اینکه عموم مردم به خصوص بیماران قلبی برای داشتن زندگی بهتر باید نسبت به تغذیه و رژیم غذایی سالم توجه داشته باشند، گفت: مصرف انواع مختلف غذاها و دریافت مقدار صحیح مواد مغذی، اساس رژیم غذایی سالم است.
دکتر نیک نیاز با اشاره به رژیم غذایی «دش» افزود: این رژیم، راهکاری مادام‌العمر جهت تغذیه‌ی سالم ارائه می‌دهد که برای درمان یا پیشگیری از فشار خون بالا (پرفشاری خون) طراحی شده و در آن افراد را تشویق به کاهش سدیم مصرفی در رژیم غذایی و مصرف انواع مواد غذاییِ غنی از مواد مغذی می‌کند.
وی با اشاره به اینکه مواد مغذی همچون پتاسیم، کلسیم و منیزیم به نوبه خود به کاهش فشار خون کمک می‌کنند، ادامه داد: با رژیم «دش» طی تنها دو هفته می‌توان فشار خون را چند نمره کاهش داد، البته این رژیم در طولانی مدت می‌تواند فشار سیستولیک را بین ۸ تا ۱۴ نمره نیز کاهش دهد. چنین کاهشی در میزان فشار خون سیستولیک، تفاوت قابل توجهی در خطرات تهدیدکننده‌ی سلامت فرد ایجاد می‌کند.
دکتر نیک نیاز گفت: از آنجا که رژیم «دش» راهکاری برای تغذیه سالم است، در کنار کاهش فشار خون فواید دیگری نیز در جهت حفظ سلامت به ارمغان دارد و با توصیه‌های رژیمی جهت پیشگیری از پوکی استخوان، سرطان، بیماری قلبی، سکته‌ی مغزی و دیابت نیز همسو می‌باشد.
وی خاطرنشان کرد: هدف اصلی رژیم «دش، کاهش میزان سدیم رژیم غذایی در مقایسه با رژیم غذایی معمولی است.
این متخصص تغذیه مرکز تحقیقات مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی افزود: رژیم دش شامل مقادیری از غلات، میوه‌ها، سبزیجات و محصولات لبنی کم‌چرب است و در آن مصرف ماهی، مرغ و حبوبات و چند بار در هفته مصرف مقدار کمی آجیل و دانه‌ها توصیه می‌شود؛ در این رژیم می‌توان به مقادیر کم از گوشت قرمز، شیرینی‌جات و چربی‌ها نیز استفاده کرد. این رژیم، چربی اشباع (روغن‌های جامد یا حیوانی)، کلسترول و در مجموع چربی کمتری دارد.
