تولید ۶۰ درصدی کبریت کشور توسط شرکت ممتاز/ مجوز رسمی موزه کبریت صادر شد

بزرگنمایی تصویر

 آذر صبح/ سمیه گل محمدی: «کبریت در قدیم با چوب شاهدانه ساخته می‌شد و یک یا دو سرش آغشته به گوگرد مذاب بود و هنگام برخورد با جسم مشتعل روشن می‌شد، البته این نوع کبریت‌ها اصطلاحا از نوع سایشی نبودند و اگر نوکشان که آغشته به گوگرد بود، در درون آتش یا تلی از خاکستر قرار می‌گرفت، روشن می‌شد.

کبریت‌های معروف به سایشی در سال ۱۸۲۸ میلادی (۱۲۰۵ خورشیدی) اختراع و شش سال بعد به ایران آورده شدند، نخستین کبریت‌های فرنگی با تام تجاری «لوسیفر» در استرآباد گرگان و توسط «سر جیمز فریزر»، سیاح اسکاتلندی، رویت شده‌اند.

در ابتدا که کبریت به ایران وارد شد، کالایی منحصر به فرد بود که عموم مردم به آن دسترسی نداشتند و فقط مختص خانواده‌های اعیان و اشراف بود.

مهم‌ترین کبریت‌های وارداتی به ایران، کبریت‌های اتریشی، سوئدی با اسامی «گلوب»، «روپی»، و «کی» بودند. کبریت‌های اتریشی از مرزهای غربی و ترکیه وارد ایران می‌شد و کبریت‌های سوئدی از مرزهای جنوبی و بوشهر، کبریت‌های اتریشی که از نوع سولفوری بودند، در قوطی‌های گوگردی فروخته می‌شدند که روی آنها تصاویری از اپرا نقاشی شده بود.

اکثر دهقانان و رعایا خریدار کبریت‌های سولفوری بودند و کبریت‌های بی‌خطر به دست مشتریان مرفه‌تر خریداری می‌شد. روی قوطی کبریت‌های سوئدی، که از نوع بی‌خطر بودند، نقشی از یک کشتی دیده می‌شد.

خریداران این کبریت‌ها را به صورت ۵۰تایی و ۲۷۰ قران می‌خریدند. تقریبا تا سال ۱۲۸۴ خورشیدی بازار کبریت ایران در انحصار اتریش، سوئد و روسیه بود اما با گذشت زمان کبریت‌های مومی ایتالیایی با نام «چرینی» نیز وارد بازار ایران شد.

 ارزش واردات کبریت در ایران تا سال ۱۲۹۲ خورشیدی، بالغ بر ۳.۵ میلیون قران برآورد می‌شد که ۷۰ درصد آن سهم روسیه بود.

نخستین کارخانه کبریت‌سازی در ایران در سال ۱۲۷۶ خورشیدی و با کمک سرمایه‌گذار روسی در ایران تاسیس شد.

یکی از نخستین کبریت‌سازان ایران را «میرزا علی‌خان امین‌الدوله» معرفی می‌کنند که برای نخستین بار کبریتی معروف به کبریت تهران را درست کرد.

از جمله مهم‌ترین کارخانه‌های کبریت‌سازی می‌توان به کارخانه ممتاز،  اشاره کرد. بعدها و با افزایش کارخانجات کبریت‌سازی سندیکای کبریت‌سازان نیز در سال ۱۳۳۰ خورشیدی شکل گرفت.

جمعی از خبرنگاران توسط سازمان توسعه گردشگری شهرداری تبریز در راستای شناساندن این صنعت و معرفی نخستین موزه کبریت در تبریز از کارخانه کبریت سازی ممتاز و نحوه ی  ساخت کبریت بازدید کردند، در حاشیه همین اتفاق آذر صبح گزارشی ترتیب داده که در ادامه می آید…

شرکت کبریت ممتاز فعالیش را از سال ۱۳۳۰ آغاز کرده است

شرکت کبریت ممتاز در سال ۱۳۰۰ شمسی به همت آقایان حاج محمد رحیم و حاج محمدباقر خوئی بنیان گذاری شد و مجلس در سال ۱۳۰۲(۱۹۲۳ میلادی)اولین امتیاز احداث کارخانه را به نام این دو نفر صادر کرد.

شرکت ممتاز با خرید ماشین آلات نیمه اتوماتیک از کشور آلمان در محله باغمیشه تبریز کارخانه خود را احداث و تولید انبوه کبریت را آغاز کرده و در سال ۱۳۴۰ شمسی به منظور استفاده بهینه از ضایعات چوب، کارخانه نئوپان از کشور آلمان خریداری و نصب شده است.

در سال ۱۳۵۰ شمسی شرکت کبریت ستاره ممتاز در جوار کارخانه ممتاز قدیمی احداث و با خرید دو خط ماشین آلات تمام اتوماتیک و بسیار مدرن از شرکت آرنکو سوئد راه اندازی شده و محصولات کارخانه ستاره ممتاز که با نظارت شرکت کبریت سوئد تولید می شد، هم طراز کبریت های اروپایی بود و تحولی در صنعت کبریت ایجاد نمود که بقیه کارخانجات را مجبور کرد تا بطور جدی نسبت به اصلاح ماشین آلات و بهبود محصول خود فکر نمایند.

در سال ۱۳۵۷ شمسی به علت افزایش مصرف کبریت و نیاز بازار به این محصول مردمی سه خط دیگر از ماشین آلات تمام اتوماتیک ساخت سوئد خریداری و کلیه ۵خط مدرن در سالن های جدیدالاحداث در محل فعلی کارخانه در ابتدای جاده تبریز-اهر نصب و این شرکت ها به بزرگترین تولیدکننده کبریت در ایران ارتقاءیافتند و توانستند اولین مهر استاندارد را در این صنعت کسب کنند.

در حال حاضر کارخانه کبریت ممتاز با دو خط تولید روزانه هزارو صد تن  با ۲۲۰ نیرو کبریت تولید می کنند، ۶۰ درصد کبریت های تولیدی در کشور بر عهده این شرکت است.

آشنایی با خط تولید کبریت

در مرحله ی ساخت تراشه، الوار توسط اره ی مدور به طول واندازهای مورد نظر و مناسب بریده می شود ، سپس تراشه های بدست امده به اندازه های کوجکتر بریده و تقسیم شده و اندازه ی نهایی چوب کبریت توسط دستگاه خرد کن حاصل می شود .

چوب کبریت ها بوسیله ی دستگاه اشباع سازی اشباع شده و سپس تا رسیدن به رطوبت ۷%خشک می شوند ، پس از خشک شدن، دستگاه جدا سازی تراشه های سالم را از تراشه های نا سالم جدا می کند.

تراشه های جدا شده روی صفحاتی قرار گرفته وبه پارافین و دیگر مواد شیمیایی مورد نیاز سر چوب کبریت آغشته می شوند.

در مرحله ی ساخت قوطی کبریت ورق های چاپ شده بری ساخت قوطی خارجی از چاپخانه دریافت شده و برش می خورند ، مقوای برش خورده و تا خوئده نیز از انبار کاغذ دریافت می شود . سپس دستگاه ساخت قوطی، قوطی ها را شکل داده و قوطی خارجی ساخته می شوند . مخصوص به مواد شیمیایی کناره ی قوطی ها آغشته می شود .

سپس قوطی کبریت ها در بسته های ۱۲ تایی بسته بندی شده و سپس بسته ها بصورت کارتن های ۱۲۰ تایی بسته بندی وآماده ی حمل می شوند.

در حال حاضر بازدید از موزه کبریت برای عموم مردم  آزاد و رایگان است

موزه کبریت تبریز یکی از موزه های موضوعی تبریز بوده  که به همت مدیرعامل وقت کارخانه کبریت سازی ممتاز چند سالی هست در محل کارخانه کبریت سازی ممتاز بنا شده شامل کلکسیونی از کبریت ها ،  عکس و شجره نامه موسس ها و نوادگان و وراث آنها ، عکسهایی از دوران های مختلف کارخانه کبریت سازی که به سلیقه روی تخته شاسی ها جا گرفتند ، یک آلبوم عکس از عکسهای قدیمی کارخانه ، ماشین های تایپ قدیمی ، تلفن ها ، دستگاه های سختی سنجی کبریت ، دستگاه های ساخت و پرس کبریت ، دستگاهی برای ساعت زدن ( مشخص کردن ساعت ورود و خروج کارگران ) ، سنگ تاسیس موزه و…… است که بسیار با سلیقه در مکانی نه چندان بزرگ اما جذاب چیده شده اند.

۲۰۰ قطعه عکس مرتبط با افتتاح و خط تولید کارخانه ، عکس های تاریخی بازدید سران وقت و تصاویر مرتبط با صنعت کبریت سازی تبریز ، اسناد و دفاتر حسابرسی های صد سال گذشته ، دو ویترین کلکسیون کبریت جهان و دو ویترین از کلکسیون کبریت ایران ، گاو صندوق و ماشین آلات صنعتی مرتبط با صنعت کبریت سازی در این موزه نگهداری می شود.

در حال حاضر بازدید از موزه کبریت واقع در سه راهی اهر و در محل کارخانه کبریت ممتاز برای عموم مردم آزاد و رایگان است.

 مجوز رسمی اولین موزه کبریت کشور برای” موزه کبریت ممتاز” صادر شد

مرتضی آبدار  ضمن اعلام این خبر، گفت: ایجاد ظرفیت‌های مختلف در راستای توسعه گردشگری استان، از جمله فعالیت مستمر توسعه موزه‌های شاخص و منحصر به فرد از اولویت‌های اداره کل استان است.

وی با اشاره به اینکه مجوز رسمی موزه «کبریت ممتاز تبریز » به عنوان نخستین موزه کبریت کشور صادر شد، ادامه داد: طی جلسه‌ای که مورخ پنج شهریور ماه ۹۸ در اداره کل موزه‌ها و اموال منقول فرهنگی تاریخی کشور برگزار شد، مجوز رسمی فعالیت نخستین موزه کبریت کشور توسط “محمدرضا کارگر” مدیرکل موزه های کشور به «فرخ رحیم زاده خویی» رئیس هیئت مدیره کارخانه تحویل شد.

آبدار با بیان اینکه گسترش فعالیت موزه‌ها و مجموعه داران خصوصی در راستای جلب رضایت گردشگران نقش بسزایی دارد، گفت: مدیریت، ساماندهی و صدور مجوز برای مجموعه‌داران خصوصی موجب معرفی و ارتقاء سطح کیفی و کمی مجموعه‌داری در کشور و همچنین توسعه ظرفیت های گردشگری منطقه می شود، لذا در این راستا ۶ پروانه فعالیت مجموعه‌داری در تبریز صادر شده است.