یکشنبه, ۹ آذر ۱۴۰۴ / ۱۷:۰۲:۰۲
به گزارش آذر صبح، مراسم عزاداری برای سیدالشهدا رسم دیرینه‌ی بازاریان تبریز است، تیمچه‌ی مظفریه مرکز برگزاری عزاداری‌هاست و عزادارن سیاه پوش سیدالشهدا در سوگ آن حضرت مراسمات سنتی و مذهبی سینه‌زنی و زنجیرزنی را به جا می‌آورند. عزاداری‌های بازار تبریز به دلیل استفاده از اشعار و نوحه‌های قدیمی توسط نوحه خوانان پیشکسوت و جدید، […]
عزاداری‌های بازار تبریز به دلیل استفاده از اشعار و نوحه‌های قدیمی توسط نوحه خوانان پیشکسوت و جدید، به یکی از دلنشین‌‌ترین و ساده‌ترین عزاداری‌ها و عاری از هر گونه بدعت‌ها تبدیل شده است، این عزاداری‌ها نشانگر فرهنگ اصیل عزاداری مردم آذربایجان است. آیین عزاداری تاسوعا و عاشورای حسینی در بازار جهانی تبریز، در پنجمین همایش ملی شورای سیاست گذاری ثبت میراث فرهنگی(در سال ۹۱) در فهرست میراث ناملموس آثار ملی به ثبت رسیده است. سابقه‌ی این عزاداری‌ها به دوران صفویه باز می‌گردد و برگزاری مراسم عزاداری در تیمچه مظفریه و بازار تبریز از ابتدای تأسیس تیمچه به تاریخ ۱۳۰۵ هجری قمری، مطرح بوده و تا به امروز ادامه دارد. عدم استفاده از طبل در عزاداری‌های بازار تاریخی تبریز
علی رغم استفاده‌ی اکثر دسته‌های تبریز از طبل، در عزاداری‌های داخل بازار تاریخی تبریز از هیچ گونه طبل استفاده نمی‌شود و این موضوع نشانگر حفظ اصالت عزاداری‌ها در گذر زمان است. آقای یوسفی یکی از حجره‌داران بازار تبریز است که نزدیک به ۴۰ سال در تیمچه‌ی مظفریه فرش می‌فروشد، او در خصوص تاریخچه‌ی برگزاری مراسم عزاداری در تیمچه‌ی مظفریه، به ایسنا می‌گوید: بنای تیمچه مظفریه‌ی بازار تبریز در زمان سلطنت ناصرالدین شاه، توسط تاجر تبریزی ساخته شد، مظفرالدین شاه نیز به عنوان ولیعهد تبریز برای افتتاح آن نیز در این مکان حضور یافت، از آنجایی که تیمچه بسیار مورد پسند مظفرالدین شاه قرار گرفته بود، تصمیم گرفتند آن را تیمچه‌ی مظفریه نامگذاری کنند، از زمان احداث تیمچه‌ی مظفریه مقرر شد عزاداری اباعبدالحسین(ع) به مدت پنج روز از هشتم محرم آغاز و تا سوم روز شهادت امام در این تیمچه برگزار شود. وی با بیان این‌که عزاداری‌های بازار تاریخی تبریز حرمت داشته و همواره بسیار اصیل برگزار می‌شود، ادامه می‌دهد: برگزاری عزاداری‌ها در این تیمچه، حس و حال بسیار خوبی به ما می‌بخشد، حجره داران چند روز مانده به محرم، فضای بازار تبریز را برای عزاداری سیدالشهدا فراهم کرده و با نصب پرچم سیاه و سبز بر سردرب حجره‌ها، همه جارا سیاه پوش می‌کنند، همچنین تمامی مغازه‌های خود را خالی کرده و میز و صندلی برای پذیرایی عزاداران در داخل حجره قرار می‌دهند. آقا سید حدود ۵۱ سال سرایدار تیمچه‌ی مظفریه‌ی بازار تبریز است، به گفته‌ی خودش تمامی پرچم‌های سیاه و سبز را خودش به تنهایی با عشق و علاقه، بالای سر درب و داخل حجره‌ها نصب می‌کند.
وی با اشاره به شیوه‌ی برگزاری عزاداری‌های گذشته‌ی بازار تبریز به ایسنا می‌گوید: معتقدم امروزه مراسم عزاداری‌های بازار تبریز پرشکوه و پرونق‌تر از مراسم عزدارای قدیمی‌ها است، البته برای ما قدیمی‌ها نوحه و مرثیه‌های سبک سنتی دلچسب‌تر از کنونی‌هاست.
وی با بیان این‌که هیئت‌های محلات قدیمی شامل سه دسته “عرب، عجم و زنجیرزنان” هستند، می‌گوید: لباس دسته عرب از پایین تنه شبیه دامن عربی که “اتک” خوانده می‌شود، بوده و بالاتنه ای مشابه پیراهن دارد که قسمتی مربع شکل از سینه آن باز شده و سینه عریان می‌ماند که محل سینه زدن است، این قسمت پس از اتمام سینه زنی مجددا بسته می شود. رنگ لباس این دسته سیاه و نحوه عزاداری آن‌ها سینه زنی با دو دست هماهنگ و با سرعت ریتمی تند مخصوص به خود است. وی ادامه می‌دهد: لباس دسته عجم کت و شلوار و پیراهن مشکی است، این دسته شانه به شانه یکدیگر حرکت کرده و با دست چپ کت را گرفته و با دست راست با ریتمی آرام در طی سه حرکت با صدای همآهنگ “هی هی” به سینه می‌کوبند. وی با اشاره به روش‌های مختلف سینی‌زنی در دسته‌جات بازار تبریز، بیان می‌کند: عزاداران دسته عرب با دو دست و عزاداران عجم نیز با یک دست سینه‌زنی می‌کنند و زنجیر زنان نیز با سرعت زیاد یا آهسته زنجیر زنی می‌کنند. وی ادامه می‌دهد: فعالیت‌های اقتصادی نیز از شب هفتم محرم در بازار بزرگ تبریز متوقف شده و از ۱۳ محرم مجدد فعالیت‌های اقتصادی آغاز می‌شود. عبور ۲۴ دسته‌ی محلات تبریز از بازار تاریخی یکی دیگر از کسبه که لیستی از تعداد دسته‌جات محلات را در دست دارد، با اشاره به برنامه‌ی دسته‌جات ۲۴ محله در بازار تاریخی تبریز، می‌گوید: دسته‌جات مختلف به قید قرعه، از محلات تبریز از تیمچه‌ی مظفریه عبور می‌کنند، دسته‌های عزاداری محلات قدیمی تبریز شامل “دوه‌چی، امیرخیز، کوچه باغ، راسته کوچه، دل خون، شهید قاضی، مارالان، جامیش آوا، میر چوبان، خیاوان، باغمیشه، انتظاریون، ششگلان، قره آغاج، ورجی، ابوذر، چوستوزلار، لئیل آوا، حکم آوا، سرخاب، سئلاب، عمی زین الدین، چرنداب و نوبار” از ساعت ۱۲ ظهر تا ۱۲ شب از داخل بازار عبور می‌کنند.
وی با اشاره به اجرای برخی آیین‌های سنتی در میان دسته‌جات عزاداری بازار بزرگ تبریز، اظهار می‌کند: برخی از دسته‌جات، اجرای آیین‌هایی از جمله مرثیه خوانی شیر معروف عاشورا و حضور حر در کربلا را به نمایش می‌گذارند. یکی دیگر از کسبه که ۶۳ سال در تیمچه‌ی بازار تاریخی تبریز فعالیت می‌کند، به ایسنا می‌گوید: حدود ۲۰۰ سالی می‌شود عزاداری‌های بازار تبریز در ایام ماه محرم به طور باشکوه برگزار می‌شود، بنده از سال ۱۳۳۶ همواره شاهد برگزاری دائمی و همه ساله‌ی عزاداری‌ها در این بازار بوده‌ام و معتقدم عزاداری‌ها هرگز کمرنگ نشده بلکه روز به روز نیز پر رونق می‌شوند. ورود بانوان به عزاداری بازار تبریز ممنوع است
حسین ملفوذی با بیان این‌که حضور بانوان از قدیم الایام در مراسمات عزاداری بازار تبریز ممنوع بوده است، گفت: این عزاداری‌ها صد درصد مردانه بوده و هیچ بانویی در این مراسمات حضور ندارند. مدیرکل تبلیغات اسلامی آذربایجان شرقی نیز در خصوص عزادارای‌های بازار تاریخی تبریز به ایسنا، اظهار می‌کند: قدمت عزاداری تیمچه‌ی بازار تبریز به دوران صفویه باز می‌گردد و از آن موقع نیز هئیت دسته‌های عزاداری با سه عنوان متفاوت اعم از عجم، عرب و زنجیر زنان در این بازار تاریخی به عزاداری می‌پردازند. حجت الاسلام حسن شعبانی با بیان این‌که شیوه عزاداری در بازار تبریز نشانگر عزاداری اصیل و سنتی است، می‌گوید: با توجه به این‌که عزاداری‌ها در بازار تاریخی تبریز یکی از قدیمی‌ترین سنت‌های عزاداری ایرانی است، این عزاداری‌ها به عنوان اثر معنوی و ناملموس، ثبت ملی شده است. وی یادآور می‌شود: تبریز یک شهر تاریخی و بازار تاریخی آن نیز بزرگترین بازار مسقف جهان است و معتقدم برگزاری چنین عزاداری در این مکان دارای محوریت خاصی است، این عزاداری‌ها، افتخار بازاریان و به ویژه اهالی بازار مظفریه بوده و امام جمعه تبریز نیز بر صیانت از این عزاداری‌ها تاکید دارد.
