جمعه, ۱۷ مرداد ۱۴۰۴ / ۰۸:۲۵:۴۲
همزمان با فرمان ترامپ مبنی بر خروج نیروهای نظامی آمریکا از شمال سوریه و پیشروی ارتش ترکیه در مناطق کردی، نیروهای کرد که مدت مدیدی هم پیمان آمریکا در سوریه بودند، روز یکشنبه توافق جدید خود با دشمن قسم خورده ی واشنگتن یعنی دولت دمشق را اعلام کردند. چنین چرخش ناگهانی ای، یک نقطه عطف جدی در جنگ طولانی مدت سوریه محسوب می شود.
به گزارش آذر صبح به نقل از خبرآنلاین، روزنامه نیویورک تایمز به قلم ِبن هابِرد، چارلی سَوِج، اریک اشمیت و پاتریک کینگزلی در گزارشی خبری و تحلیلی از وقایع شمال شرق سوریه و توافق کردها با دولت مرکزی این کشور نوشت، مشروح این گزارش را در ادامه می خوانیم:
سیاست ایالات متحده به مدت ۵ سال بر همکاری با نیروهای کرد به منظور نبرد با داعش و محدود کردن نفوذ حامیان دولت سوریه یعنی ایران و روسیه، استوار بود. هدف از این سیاست در اختیار داشتن اهرم لازم برای پایان دادن احتمالی به درگیری های سوریه در آینده بود.
پس از آنکه ترامپ روز یکشنبه به طور ناگهانی سیاست گذشته ی آمریکا را رها کرد، اهرم آمریکا در سوریه هم به باد فنا رفت. این خطر وجود دارد که در اثر تصمیم ترامپ، دست و بال پرزیدنت بشار اسد و حامیان ایرانی و روسی اش در سوریه باز شود. به علاوه، دستاوردهای نبرد با داعش که به سختی هم به دست آمده بودند در معرض خطر قرار گرفته و احتمال ظهور مجدد داعش می رود.
توافق کردها با دمشق، بستر ساز ورود نیروهای دولت دمشق به شمال سوریه به منظور دفع حملات ترکیه گردیده است. خروج نیروهای نظامی آمریکا از سوریه، فضا را برای آشوب و خونریزی فراهم کرده است.
روز یکشنبه با دشواری های زیادی همراه بود. از یک سو «نیروهای مورد حمایت ترکیه» پیشروی سریعی در خاک سوریه داشتن و از سوی دیگر صدها زن و کودک مرتبط با گروه تروریستی داعش از بازداشتگاه فرار کردند و در نهایت تلخی های این روز با اعلام توافق یکشنبه شب کردهای سوری با دولت دمشق تکمیل شد.
همزمان با نقل و انتقال سربازان آمریکایی در سوریه، دو تن از مقامات آمریکایی گفتند که ایالات متحده نتوانسته ۶۰ نفر از «زندانیان بلندپایه داعش» را از سوریه خارج کند.
مقامات مزبور گفتند که پیشروی «نیروهای مورد حمایت ترکیه» در خاک سوریه آنقدر سریع بوده که یکی از شاهراه های داخل سوریه توسط این نیروها مسدود شده و کار انتقال فرماندهان داعش به خارج سوریه را با دشواری روبرو کرده است.
اشغال خاک سوریه پس از چراغ سبز ترامپ به رییس جمهور ترکیه آغاز شد و هدف از این عملیات نابودی هم پیمان اصلی آمریکا در نبرد با داعش یعنی«نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF)» بود. از نظر ترکیه، «نیروهای دموکراتیک سوریه» – به علت رابطه با جنبش جدایی طلب کردی که به مدت چند دهه با ترکیه درجنگ بوده – یک تهدید امنیتی برای این کشور محسوب می شوند.
حمله ترکیه موجب تلفات انسانی زیادی گردیده و رزمندگان کرد از این بابت، آمریکا را به خیانت و بی پناه گذاشتن شان در مقابل ترکها متهم کردند. همین موجب شد که کردها به سمت توافق با دمشق بروند. روز یکشنبه اعلام شد که نیروهای دولت سوریه عازم شمال هستند تا کنترل دو شهر را در اختیار بگیرند و با تجاوز نیروهای ترکیه به خاک سوریه مقابله کنند.
مناطق کرد نشین بمباران شده توسط ارتش ترکیه
حمله ترکیه به سوریه، صلح شکننده ای را که در شمال شرقی سوریه برقرار شده بود از بین برد و خطر ظهور مجدد داعش در منطقه را به همراه دارد.هر چند که داعش دیگر هیچ منطقه ای را در سوریه در اختیار ندارد اما همچنان از طرفداران و شبکه های پنهان (sleeper cells) درسوریه برخوردار است.
از زمان آغاز حمله ترکیه به سوریه در روز چهارشنبه گذشته، داعش مسئولیت حداقل دو بمبگذاری در سوریه را به عهده گرفته است. یک مورد مربوط به ماشین بمبگذاری شده در شهر قامیشلی و مورد دیگر مربوط به بمبگذاری در یک پایگاه نظامی خارجی در حومه حسکه بوده است.
ترامپ به کرات گفته که ایالات متحده زندانی های خطرناک داعش را به خارج سوریه انتقال داده تا خیالش از بابت عدم فرار این افراد خطرناک راحت شود. اما مقامات آمریکایی می گویند داعشی هایی که توسط آمریکا دستگیر شدند دو نفر از اتباع بریتانیا هستند که به یک گروه چهارنفری معروف به « بیتلز» تعلق داشتند و کارشان شکنجه و به قتل رساندن گروگان های غربی بوده است.
همزمان با پیشروی «نیروهای مورد حمایت ترکیه» در خاک سوریه و افزایش مجروحان نیروهای کرد، اعضای « نیروهای دموکراتیک سوریه» به شدت از دست ایالات متحده خشمگین هستند و برخی از آنها اقدام ترامپ را خیانت در حق کردها می دانند.
مقامات آمریکایی می گویند که نیروهای کرد از تحویل زندانی های داعشی به نیروهای نظامی آمریکا خودداری کردند. این زندانی ها در مکانهای مختلف از مدرسه گرفته تا زندان سابق دولت سوریه نگهداری می شوند. در مجموع ۱۱,۰۰۰ مرد در این زندانها هستند که ۹,۰۰۰ نفر آنها از اتباع عراق و سوریه هستند. حدود ۲,۰۰۰ تن از این زندانی ها از ۵۰ کشور خارجی هستند که دولتهای متبوع شان از بازگشت آنها ممانعت کرده اند.
حمله ترکیه به سوریه موجب این نگرانی شده که نیروهای جهادی دستگیر شده در نبرد با داعش، ممکن است اقدام به فرار از زندان کنند و بار دیگر دست به تشکیل داعش بزنند. مقامات کرد می گویند ۵ تن از دستگیرشدگان داعش، طی بمباران زندان قامیشلی – که توسط کردها اداره می شده – روز جمعه گذشته از زندان گریخته اند.
مقامات کرد، اردوگاهی را برای اسکان خانواده های آوارگان برپا کرده اند که دهها هزار نفر از جمله بسیاری از زنان و کودکان معارضان داعشی در این اردوگاه نگهداری می شوند.
معارضان سوری مورد حمایت ترکیه در شهر مرزی تل ابیض
«جلال العیاف» سرپرست اردوگاه «عین عیسی» می گوید « زنان زندانی مرتبط با داعش، پس از حمله هوایی ترکیه دست به شورش در اردوگاه زدند و چادرهای اردوگاه را به آتش کشیدند و فنس های اردوگاه را پاره کردند.
العیاف می گوید طی حمله هوایی ترکیه، بیش از ۵۰۰ تن از این زنان از اردوگاه گریختند.
العیاف می افزاید «اکثر ۱۳,۰۰۰ نفری که در این اردوگاه ساکن هستند، از اتباع سوریه هستند اما در میان آنها آوارگانی از عراق نیز هستند که به خاطر اوضاع بد امنیتی درعراق به سوریه آمده اند. برخی از ساکنان اردوگاه به خاطر اینکه متوجه شده بودند که اردوگاه نگهبان ندارد، از ترس نبود امنیت شب هنگام اردوگاه را ترک کردند».
العیاف در ادامه می گوید «همه خیال می کردند که اردوگاه توسط نیروهای بین المللی محافظت می شود، اما در آخر فهمیدند همچین خبرهایی نیست و اردوگاه بدون محافظت رها شده است».
ارزیابی دقیق اوضاع میدانی در روز یکشنبه دشوار بود زیرا پیشروی «معارضان عرب مورد حمایت ترکیه» موجب از هم گسستگی مقامات کرد – که قبلا در کار جمع آوری اطلاعات بودند – گردیده بود.
از آنجایی که احتمال این می رود که مقامات کرد سوریه برای جلب نظر غرب، درباره حوادث شمال سوریه اغراق گویی کرده باشند، ارزیابی احتمال ظهور مجدد داعش در منطقه نیز دشوار است.
فرار از اردوگاه های نگهداری آوارگان و افراد مرتبط با داعش، درست چند ساعت قبل از آنکه نظامیان آمریکایی نقل و انتقال سربازان آمریکایی باقیمانده در شمال سوریه به سایر مناطق را اعلام کنند اتفاق افتاد.
«مایک اسپر» وزیر دفاع آمریکا در مصاحبه با برنامه «در برابرملت (Face the Nation)» که از شبکه سی بی اس پخش شد گفت که ایالات متحده در شمال سوریه بین دو ارتش متخاصم (ارتش ترکیه و ارتش سوریه) که در حال پیشروی هم هستند گرفتار شده است».
انتظار می رفت که سربازان دولت سوریه پس از نیمه شب وارد کوبانی شوند.
شبه نظامیان کرد گفتند که دولت سوریه برای صیانت از مرزها و حفظ تمامیت ارضی کشور وظیفه دارد و سربازان دولت سوریه به مرز مشترک سوریه و ترکیه منتقل خواهند شد.
مقامات دولت ترامپ سابقا می گفتند «بیرون نگهداشتن نیروهای تحت امر بشار اسد از این منطقه، برای ممانعت از نفوذ ایران و روسیه در سوریه، نقش کلیدی دارد و به این ترتیب می توان اسد را زیر فشار قرار داد تا مانع از نفوذ ایران و روسیه در سوریه گردد».
ترامپ می گوید «کنار رفتن نیروهای آمریکایی از سر راه ترکیه، در حقیقت بخشی از تلاشهای او برای خاتمه دادن به حضور آمریکا در جنگهای بی پایان خاورمیانه و سایر نقاظ دنیا بوده است».
ترامپ در توییت روزیکشنبه خودنوشت «سالهاست که کردها و ترکیه در حال جنگ با یکدیگر هستند».
ترامپ همچنین تلاش داشت که منتقدانش از جمله سناتور جمهوریخواه «لینزی گراهام» را – که به خاطر تصمیم ترامپ در مورد سوریه با او به هم زده و قول تصویب تحریمهای اقتصادی بر ضد ترکیه در سنا را داده – آرام کند.
ترامپ در توییت خود نوشت «با سناتور کارولینای جنوبی لینزی گراهام و سایر اعضای کنگره از جمله دموکراتها، برای اعمال تحریمهای سنگین بر ضد ترکیه مشغول گفتگو هستم. وزارت خزانه داری آماده اقدام است و ممکن است نیاز به مصوبات قانونی جدید داشته باشیم».
البته تصمیم ترامپ عواقب زیانباری هم برای کردهای سوریه داشته است.
کردهای سوریه در نبرد با داعش هزاران رزمنده را از دست داده اند و در صدد تاسیس نوعی حکومت خودمختار در زمینهای پس گرفته شده از جهادی ها بودند. اکنون کل طرح آنها از بین رفته ومعلوم نیست که حالا که می خواهند تحت حاکمیت دولت اسد باشند، به فرض اینکه حقوقی هم داشته باشند ،از چه حقوقی برخوردار خواهند بود.
شهر راس العین پس از بمباران ترکیه در روز یکشنبه
سربازان ترکیه و نیروهای نیابتی عرب، روز یکشنبه پیشروی زیادی داشتند و شهر مرزی و راهبردی «تل ابیض» را به تصرف خود در آوردند و در مرز ترکیه به جشن و پایکوبی پرداختند.
ساکنان شهرمرزی «آغچاقالا (Akcakale)» در حالی که با اتومبیل هایشان مشغول چرخ زدن در خیابان بودند، پرچم ترکیه را تکان می دادند و بوق می زدند. سوری های در تبعید – که بسیاری شان اهل تل ابیض هستند – در حالی که هنوز صدای شلیک گلوله شنیده می شد، بر بام خانه ها رفته بودند تا پایان درگیری ها را از نزدیک شاهد باشند.
سه تن از معارضان سوری که در شبیخون کردها در خط مقدم جبهه مجروح شده بودند، پس از انتقال به پشت جبهه در آپارتمانی در شهر «آغچاقالا» درمان شدند.
چند نفر که اهل مناطقی بودند که اکنون تحت کنترل کردهاست، می گفتند نیروهای کرد مانع بازگشت آنها به کاشانه شان شدند.
مرد ۳۴ ساله ای به نام ابوقصر الشرقیه که سه بار از ناحیه پا مجروح شده، می گفت «ما دست بردار نیستیم. ما خانه هایمان را (از کردها) پس خواهیم گرفت».
اردوغان عصر یکشنبه اعلام کرد که نیروهایش منطقه ای به وسعت ۷۰ مایل مربع از شمال سوریه را در اختیار دارند.
وزیر دفاع ترکیه گفت «نیروهای ترک یکی از بزرگراه های مهمی را که دو منطقه تحت کنترل کردها را به هم متصل می کند تصرف کرده اند. تصرف این بزرگراه موجب می شود که سربازان ترکیه و گروه های نیابتی شان مسیر تدارکاتی نیروهای کردی را مسدود کنند و جاده خروجی به سمت عراق را نیز ببندند».
انسداد این بزرگراه همچنین موجب می شود که خروج نیروهای آمریکایی از سوریه از طریق مسیر زمینی دشوارتر گردد.
کنترل شمال سوریه از زمان آغاز جنگ در این کشور در ۸ سال گذشته، مرتب بین اسلامگراها، افراطیون و جناح های مختلف کردی و همچنین دولت سوریه دست به دست شده است.
شبه نظامیان کرد پس از پیوستن به نیروهای آمریکایی برای نبرد با داعش، نیروی غالب منطقه شدند و مناطقی را که سابقا تحت کنترل داعش بود را به تصرف خود در آوردند و به نمایندگی از ایالات متحده و سایر متحدان بین المللی آمریکا، وظیفه نگهداری از جنگجویان سابق داعش را به عهده گرفتند.
به دنبال اعتراضات ترکیه طی چند ماه گذشته مبنی بر دور کردن شبه نظامیان کرد از مرزهایش، نظامیان آمریکایی برنامه خروج ۶۰ تن از زندانیان بلندپایه ی داعش از سوریه را طراحی کردند.
یکی از مقامات آمریکایی می گوید «طرح خارج کردن زندانیان رده بالای داعش در دسامبر گذشته، درست در زمانی که ترامپ برای نخستین بار اعلام کرد که نیروهای آمریکایی را از سوریه – و پیش از سنگ اندازی دولتش – خارج خواهد کرد، کلید خورد».
پیش از آن، نیروهای ویژه آمریکا برای تحویل گرفتن دو تن از داعشی های بریتانیایی به نام های «الشفیع الشیخ» و «الکساندا کوتی» در ۹ اکتبر به سوریه رفتند چرا که برای این دو داعشی برنامه جداگانه ای در نظر گرفته شده بود. وزارت دادگستری آمریکا خواهان تحویل آنها به دادگاه ویرجینیا بود. این دو نفر هم اکنون در عراق نگهداری می شوند.
دو تن از مقامات آمریکایی می گویند «نظامیان آمریکایی در پی این بودند که زندانی های داعشی بیشتری را از نیروهای کرد تحویل بگیرند، اما کردها سر باز زدند. احتمالا دشمنی کردها با آمریکا که در نتیجه تصمیم ترامپ بوده، موجب امتناع آنها از تحویل داعشی ها به نظامیان امریکایی شده است. از سویی دیگر، کردها هم اکنون خودشان را متحد اسد یعنی دشمن آمریکا می دانند».
هم پیمانی کردها با اسد از یک سو و بیرون کشیدن نیروهای آمریکایی از سوریه توسط پنتاگون از سوی دیگر، کار آمریکا را برای تحویل گرفتن زندانی های داعشی از کردها با دشواری بیشتری مواجه خواهد کرد.
