در سوگ غریب، غریب‌نواز طوس

بزرگنمایی تصویر

به گزار آذر صبح، علی بن موسی بن جعفر (ع) معروف به امام رضا (۱۴۸–۲۰۳ق) هشتمین امام شیعیان است، ایشان ۲۰ سال امامت را بر عهده داشت که با خلافت هارون الرشید(۱۰ سال)، محمد امین (حدود ۵ سال) و مأمون (۵ سال) همزمان شد. در روایتی از امام جواد(ع) آمده است که لقب رضا از سوی خداوند به پدرش داده شده و ایشان به عالم آل محمد نیز شهرت دارند.

مأمون عباسی او را به اجبار به خراسان آورد و به اکراه، ولیعهد خویش کرد؛ مامون میان وی و بزرگان دیگر ادیان و مذاهب جلسات مناظره‌ تشکیل می‌داد که سبب شد همگی به برتری و دانش او اقرار کنند. در نهایت آن حضرت در طوس به دست مأمون به شهادت رسید و هم اکنون نیز حرم مطهر ایشان در مشهد مقدس پذیرای زوار و شیفتگان اهل بیت(ع) است.

ویژگی‌های اخلاقی امام رضا(ع)

اخلاق نیکو در برخوردهای اجتماعی و خانوادگی، مراقبت و احترام به اهل خانواده، علم و دانش، خوشرویی در ارتباطات اجتماعی و برخورد مناسب با مردم و همچنین بخشندگی و سخاوتمندی به ویژه انفاق مخفیانه از جمله خصایص امام رئوف(ع) بود و ایشان هرگز با مردم با درشتی و صدای بلند سخن نمی‌گفتند و برای مخاطبان خویش احترام قائل بودند و رعایت ادب، تبسم و تواضع همواره در رفتار ایشان همواره زبانزد عام و خاص بود.

امام رضا(ع) در مورد ویژگی‌های بارز یک مومن فرموده‌اند: یک شخص مومن باید یک خصلت از خدا، یک خصیصه از رسول خدا(ص) و یک ویژگی از خصوصیات ائمه را دارا بوده تا بتواند ادعا کند، مومن است.

حرکت امام رضا(ع) به مشهد به اندازه حرکت امام حسین (ع) از مکه به سمت کربلا، اهمیت دارد

یک کارشناس مسایل دینی در رابطه با عزیمت امام رضا(ع) به ایسنا گفت: هجرت امام رضا (ع) از مدینه به سمت مرو (مشهد) در ظاهر آزادانه اما در باطن با جبر مامون همراه بود و حرکت امام رضا(ع) به مشهد به اندازه حرکت امام حسین (ع) از مکه به سمت کربلا اهمیت دارد، چراکه باعث تثبیت مکتب تشیع در ایران شد.

حجت‌الاسلام رسول برگی در خصوص نحوه شهادت حضرت(ع) نیز اظهار کرد: امام را به شهر مرو آوردند تا تنها بماند، در حالی که در نماز عید فطر زمانی که امام پا برهنه و بدون عمامه همراه با تکبیر و کر به سمت جایگاه حرکت می‌کرد، اهالی شهر نیز منقلب شده و به تدریج به او ملحق می‌شدند، شرایط به گونه‌ای رقم خورد که مامون اوضاع را به نفع خویش ندید و خواستار بازگشت امام رضا(ع) شد.

وی افزود: مامون بارها نقشه ‌ی شهادت امام(ع) را بر سرمی‌پروراند، اما هراس مانع از عملیاتی شدن آن می‌شد، در نهایت نیز امام(ع) را با زهری مسموم کردند. مامون منافقی بود که در تشییع پیکر امام رضا (ع) عمامه خود را برداشت و ندای «پسر عمویم از دستم رفت» سر می‌داد.

روز شهادت امام رضا(ع) از روزهای غم‌بار در تاریخ اسلام است

مدیرکل امور فرهنگی و اجتماعی دانشگاه آزاد واحد تبریز نیز در رابطه با اهمیت برگزاری مناسبت‌های دینی به ایسنا گفت: مناسبت ‌های مذهبی و دینی نوعی توجه به خداوند و تداعی کننده رابطه مهر و محبت بین خالق و مخلوق است، با تکریم ایام سوگواری و شهادت معصومین(ع) می‌توان از راه توسل و توجه به ائمه اطهار (ع) رابطه خود با خدا را تقویت کرد.

حجت‌الاسلام سعید اسمعلی‌پور با بیان این‌که عزاداری برای معصومین(ع) نوعی عبادت محسوب می‌شود، اظهار کرد: گریه برای اهل بیت عبادتی در راستای تقرب به خداوند است، دهه آخر صفر که مصادف با رحلت پیامبر اکرم (ص)، امام حسن مجتبی(ع) و امام رضا(ع) نیز انجام اعمالی چون استغفار، طلب غفران و رحمت خدا توصیه می‌شود.

وی با اشاره به این‌که روز شهادت امام رضا(ع) یکی از روزهای غم‌بار در تاریخ اسلام است، بیان کرد: با وجود آن‌ که مامون سعی داشت خود را در شهادت امام رضا(ع) بی‌گناه نشان دهد، اما اراده خداوند این موضوع را آشکار کرد.

حجت‌الاسلام اسمعلی‌پور با بیان‌که امام رضا (ع) در شهری غریب با خوردن اجباری میوه‌ای زهرآلود به شهادت رسید، گفت: مامون در بسیاری از محافل ادعای محبت به اهل بیت(ع) را داشت و کینه خود نسبت به آن‌ها را پنهان کرده و خود را جزو شیعیان معرفی می‌کرد که در این رابطه برخی اقدامات مانند بازگرداندن اراضی فدک به اولاد فاطمه زهرا(س) را نیز انجام داد تا بر کینه خود، سرپوش بگذارد.

وی ادامه داد: مامون با این‌که فکر می‌کرد موفق به پنهان کردن کینه خود شده اما با تدابیر امام رضا(ع) باطن خبیث وی آشکار شد. مامون در جلسات مختلفی سعی در خرد کردن شخصیت امام (ع) داشت اما علم ایشان بسیار بالاتر از دیگران بود تا جایی که مامون متوجه نفوذ امام بر دل‌های مردم شده و در نهایت نیز ناجوانمردانه امام(ع) را به شهادت رساند.

این کارشناس مسایل دینی در خاتمه تاکید کرد: طبق روایات، مسئول کفن و دفن امام رضا(ع) فرزند ایشان امام جواد (ع) بود.

حدیث سلسله الذهب از امام رضا(ع)

کاروان امام رضا(ع) در ۷ جمادی الاول ۲۰۱  وارد نیشابور شد و مردم به طرف حضرت سرازیر شدند، نوع استقبال و بدرقه مردم نیشابور با دیگر شهرها متفاوت بود، زیرا این شهر به مرکزیت علمی و حضور دانشمندان شهرت داشت. امام رضا(ع) در برابر این شور و هیجان و حدیث خواهی، سخنی فرمود که به حدیث سلسله الذهب شهرت دارد.

ایشان فرمودند: کلمه لا اله الا الله حصنی و من دخل حصنی امن من عذابی؛ کلمه لا اله الا الله دژ وقلعه ای است که هرکس برآن وارد شد ایمن از عذاب من است.

گویا کاروان چند لحظه‌ای به حرکت درآمد که ناگهان آن حضرت بانگ برآورد: بشروطها و انا من شروطها؛ این امر مشروط به اصل تعیین کننده ای بنام ولایت است که در عصر شما من نماینده آن هستم.

احادیثی از امام رضا(ع)

-هرگاه برای شما پیشامد سختی روی داد از ما کمک و یاری بجوئید.

-امام رضا(ع) در پاسخ به این‌که ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺑﻨﺪﮔﺎﻥ ﺧﺪﺍ ﭼﻪ ﻛﺴﺎنی اند؟ ﻓﺮﻣﻮﺩ: ﺁﻧﺎﻥ ﻛﻪ ﭼﻮﻥ ﻧﻴﻜﻰ ﻛﻨﻨﺪ ﺷﺎﺩ ﻭ ﺧﺮﺳﻨﺪ ﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﭼﻮﻥ ﻛﺎﺭ ﺯﺷﺖ ﺍﺯ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺳﺮﺯﻧﺪ ﺍﺳﺘﻐﻔﺎﺭ ﻭ ﻃﻠﺐ ﺁﻣﺮﺯﺵ ﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﻫﺮ ﮔﺎﻩ ﻋﻄﺎ ﺷﻮﻧﺪ ﺣﻖّ ﺷﻨﺎﺳﻰ ﻭ ﺷﻜﺮﮔﺰﺍﺭﻯ ﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﭼﻮﻥ ﮔﺮﻓﺘﺎﺭ ﺷﻮﻧﺪ صبر و ﭘﺎﻳﺪﺍﺭﻯ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﻭ ﭼﻮﻥ ﺑﻪ ﺧﺸﻢ ﺁﻳﻨﺪ ﮔﺬﺷﺖ می‌کنند.

-هرکس مرا با دوری قبرم زیارت کند (زیارت بامعرفت), روز قیامت در سه موطن نزد او می آیم: هنگام دادن نامه ی اعمال، نزد میزان و ترازو و نزد پل صراط.

-رحمت خدا بر بنده ای  که امر ما را زنده کند، دانش های ما را فرا گیرد و به مردم بیاموزد، اگر مردم زیبایی های سخنان ما را می فهمیدند از ما پیروی می‌کردند.

-هیچ غمگینی او(امام رضا) را زیارت نمی‌کند، مگر اینکه خدا غم از دلش بزداید وگناهش را بیامرزد.

-هرکس معصومه را با معرفت به حق او زیارت کند، پاداش او بهشت است.

-خمس مال وسیله ی آمرزش گناهان و ذخیره قیامت است که روز نیاز شماست.

-هر کس با مسلمانی فقیر رو به رو شود و به او سلامی متفاوت با سلامی کند که به ثروتمند می کند؛

-روز قیامت خداوند عزو جل را دیدار کند در حالی که خدا از او در خشم است.

-اسماییل بن سهل می‌گوید: به امام رضا علیه السلام عرض کردم ، دعایی به من بیاموزید که با خواندن آن در دنیا و آخرت با شما باشم، امام رضا علیه السلام برایم نوشتند: سوره انا انزلناه (قدر) را زیاد بخوان و همیشه با استغفار لبانت را مشغول ساز.

منبع احادیث: امالی شیخ صدوق، وسایل الشیعه، بحارالانوار، من لایحضرالفقیه، معانی الاخبار، منازل الاخره، تحف العقول، مستدرک الوسائل.

شعر استاد شهریار در مورد شهادت امام رضا(ع)

دل‌ها که آرزوی امام رضا کنند

گویا زیارت علی مرتضی کنند

چون زنگ ماروان دل عشاق میطپد

چون زائران روانه به دارالرضا کنند

در حسرت طواف تو ای آشیان قدس

دلهای پر شکسته، چه پرها که وا کنند

مردم به پیک آه پیایی پیادگان

آتش سودر مرکب باد صبا کنند

آنجا طلای گنبد و گلدسته کیمیاست

وزکیمیای آن مس قلبت طلا کنند

یک کاروان شوق به سودای مشهدند

کآن صحن را به شور و نوا نینوا کنند

چاوش اگر به اهل قبور این صلا دهند

خیزند مردگان و قیامت به پا کنند

ما را جواب کرده طبیبان و می‌رویم

آنجا که دردها به دعایی دوا کنند

فرض است این زیارت و باید ادا به وقت

اهل خدا فریضه نشاید قضا کنند؟

تا بازگشت قافله چشمان در انتظار

کز کیمیای گرد رهش توتیا کنند

نامرد جبفه خوار مرادی نمی‌دهد

آنجا برو که حاجت مردان روا کنند

با واصلان ذوق و صفا گو خدای‌را

با خستگان عشق و وفا هم دعا کنند

بیگانه را کجا خبر از لذت حضور

اینها حکایتی است که با آشنا کنند

سودای اهل بیت دهد سود عاقبت

سوداگران، معامله‌ گو با خدا کنند

زان لعل و خط بیار، نباتی و مصحفی

تا اهل دل مصالحه با ماسوا کنند

با دوست عرضه کن تو تقاضای شهریار

بگذار ذشمنان همه روی و ریا کنند