۴۱سال تلاش برای ساماندهی ترافیک شهری

بزرگنمایی تصویر

به گزارش آذر صبح، ۵۰سال پیش یعنی قبل از انقلاب اسلامی، در تبریز ماشین بود، اتوبوس بود… ، اما ترافیک نبود. ترافیکی که در ناخواسته ترین شکل ممکن، امروز به پای ثابت برنامه روزمره شهروندان تبدیل شده است.

عده ای معتقدند افزایش جمعیت و به تبع آن افزایش تعداد خودروها باعث به وجود آمدن ترافیک می شود، عده ای می گویند همه تقصیرها سر فرهنگی هست که نیست و جمعی دیگر بر این باورند که بستر شهر برای این حجم از خودرو آماده نیست.

چیزی که هست این است که مردم از ترافیک کلافه شده اند؛ فقط مردم تبریز نه بلکه ساکنین تمام شهرهایی با جمعیتی بیش از ۱ و نیم میلیون نفر نصف روزشان را پشت فرمان می گذرانند و می گویند فرمان زندگی دیگر از دست شان در رفته است.

 اما سوال مهمی که پیش می آید این است؛ اگر همین تعداد جمعیت با همین تعداد خودرو در دهه ۵۰ در تبریز تردد می کردند، چه می شد؟ جواب واضح است: اصلا نمی شد… .

اسناد و مدارکی که از پیش از انقلاب اسلامی در دست وجود دارد، می گوید آن دوران در تبریز هیچ نوع دوربین ترافیکی در سطح شهر موجود نبود و تنها ۴عدد چراغ راهنمایی و رانندگی به کنترل خودرو می پرداخت. هیچ تابلو شهری هم وجود نداشت.

حالا که ۴۱سال از انقلاب شکوهمند اسلامی ایران می گذرد، ۸۳تقاطع در سطح شهر تبریز به چراغ فرماندهی، ۲۱تقاطع به شمارشگر معکوس و همچنین ۷ تقاطع به دوربین ثبت عبور از چراغ قرمز مجهز شده اند.

۱۲تقاطع هم به دوربین ثبت تخلف سرعت گیر غیرمجاز، ۷۸ تقاطع به دوربین نظارت تصویری و ۱۸ تقاطع به سیستم فرماندهی هوشمند مرکزی مجهز شده اند. از طرفی دیگر در معابر و اماکن شهر تابلوهای راهنمایی نصب شده و خط کشی خیابان های اصلی و فرعی انجام شده است.

اما اقدامات شهرداری تبریز برای کنترل ترافیک در دوران انقلاب اسلامی در این ها خلاصه نمی شود. گسترش حمل و نقل عمومی، یکی دیگر از گام های مهم در همین راستا به شمار می رود.

سازمان تاکسیرانی شهرداری تبریز در سال ۱۳۷۵ تاسیس شد و توسعه و نوسازی ناوگان با ۹۶ خط تاکسیرانی و ۱۴هزار و ۵۳۱نفر تاکسیران و ۱۱هزار و ۱۴۷ تاکسی در پی داشت. این تاکسی ها روزانه ۱میلیون نفر در تبریز جا به جا می کنند.

علاوه بر این سامانه اتوبوس تندرو تبریز که با نام بی‌آرتی مخفف عبارت انگلیسی (Bus Rapid Transit) هم شناخته می‌شود، پس از تهران دومین سامانهٔ اتوبوس از این دست در ایران است. مسیر این سامانه که در ابتدا حدفاصل میدان راه‌آهن در غرب تبریز تا چهارراه آبرسان در شرق تبریز بود در شهریور ۱۳۸۷ راه‌اندازی گردید و سپس تا نمایشگاه بین‌المللی تبریز (میدان بسیج) گسترش یافت.

خط یک بی‌آرتی تبریز که در واقع مسیر اصلی این سامانه نیز می‌باشد، ۱۸ کیلومتر طول دارد که از میدان راه‌آهن در غرب تبریز آغاز شده و در میدان بسیج در شرق تبریز پایان می‌یابد. در زمان گشایش این مسیر تعداد ۵۰ دستگاه اتوبوس ساخت شرکت شهاب خودرو در این مسیر فعال بود. امروزه ۱۱۵ دستگاه اتوبوس دو کابین ۱۸ متری ساخت شرکت King Long چین در این مسیر فعالیت دارند. مدت زمان متوسط انتظار در ایستگاه‌های این مسیر ۳ دقیقه است.

خط دوم این مسیر در ابتدا از چهارراه آبرسان آغاز و تا میدان ساعت در مرکز تبریز ادامه می‌یافت که بعداً تا چهارراه شریعتی امتداد پیدا کرد. طول این مسیر ۴ کیلومتر است. هم‌اکنون تعداد ۵ دستگاه اتوبوس ساخت شرکت آکیا در این مسیر تردد دارند.

طبق گفته مدیرعامل سازمان اتوبوسرانی شهرداری تبریز، روزانه ۶۵۰هزار نفر در تبریز به وسیله اتوبوس های تندرو یا بی آرتی جا به جا می شوند که همین موضوع نیز در کاهش ترافیک این شهر تاثیر به سزایی دارد.

 مترو تبریز هم پروژه ای است که پس از انقلاب اسلامی سرعت توسعه حمل و نقل عمومی را افزایش داد. مترو تبریز مجموعه قطارشهری و در شهر تبریز است که مطالعات آن در ۱۳۸۰ و عملیات اجرایی نیز از ۱۳۸۴ آغاز شده و در ۱۳۹۴ بخشی از آن گشایش یافت. پیشنهاد نخستین احداث مترو در تبریز در ۱۳۶۹ مطرح شده بود که بنا به دلایلی، تا ۱۳۷۹ منتفی ماند. مترو تبریز از ۵ خط (شامل ۴ خط اصلی و ۱ خط حومه) به طول کلی ۱۰۰ کیلومتر تشکیل شده‌است. بخشی از این مجموعه شامل تراموا به درازا کلی ۵۰ کیلومتر خواهد بود که مطالعات آن از ۱۳۹۴ آغاز شده‌است.

در حال حاضر فاز ۱ و ۲ خط ۱ متروی تبریز به طول ۱۱ کیلومتر از ایستگاه متروی ایل‌گلی تا ایستگاه میدان ساعت در حال بهره‌برداری است.

اما از طرفی دیگر بسیاری از کارشناسان حوزه ترافیک معتقدند که بستر شهر نیز باید بتواند حجم عظیم خودروها را تحمل بکند؛ و وقتی از بستر شهر صحبت می کنیم منظورمان دقیقا معابر و پل ها و چهارراه ها و… است.

پیش از پیروزی انقلاب اسلامی  در تبریز ۴ خیابان اصلی وجود داشت. اما اکنون ۲۰۸هزار و ۹۲۷ متر خیابان شریانی درجه یک (بزرگراه-راه عبوری) و ۴۴۳هزار و ۵۲۶ متر خیابان شریانی درجه ۲ در این شهر احداث شده است.

علاوه بر این پس از پیروزی انقلاب اسلامی پل های زیادی در سطح شهر تبریز احداث شد که از جمله آن ها می توان به پل کابلی، پل سرداران فاتح، پل سه سطحی حمید، پل تبادل امام علی اشاره کرد. امروز تعداد پل های عبرپیاده نیز در تبریز به ۹۰پل می رسد.

اما با همه این اقدامات نمی توان ادعا کرد که ترافیک تبریز در سطح مطلوبی قرار دارد؛ اما می توان گفت با سطح مطلوب فاصله کمی دارد. شهروندان می توانند این فاصله کم را از بین ببرند.

فرض کنید در شهر تمام امکانات از جمله وسایل حمل و نقل عمومی مثل مترو و بی آرتی و تاکسی وجود داشته باشد، خیابان ها و معابر استاندارد باشند، اما کسی حاضر نباشد حمل و نقل عمومی را به خودروی تک سرنشین ترجیح بدهد یا بخواهد فرهنگ ترافیک را رعایت کند؛ در این صورت می توان انتظار داشت ترافیک برنامه روزمره زندگی انسان ها را تعیین نکند؟