سگ ها؛ یاران باوفا یا مهمانان ناخوانده پر ماجرای شهری

بزرگنمایی تصویر

به گزارش آذر صبح، مشخص نبودن جایگاه و نقش این حیوان با وفای دیروزی و مزاحم امروزی  باعث شده است که تصمیم گیری و تعیین تکلیف شرایط آن دچار یک نوع سردرگمی و بلاتکلیفی شود و در میان این کشمکش ها، تمامی اقدامات نهادهای متولی نیز ابتر و ناقص بماند.

در این میان جنوب غرب تبریز نیز یکی از مناطقی بوده که با این تعارض و کشمکش مواجه است و با توجه به اینکه این منطقه از یک سو به وادی رحمت و از سوی دیگر به حریم های گسترده و وسیع منتهی می شود و همجواری آن با روستاهای اطراف تبریز، وسعت زیاد منطقه، صنعتی بودن آن و محدودیت مناطق مسکونی همه باعث سرگردانی سگ ها و حضور مداوم آنها می شود.

اما آنچه حائز اهمیت بوده شناخت این حیوان، مشکلات ناشی از حضور و یا عدم حضورش و نحوه مقابله با آن هاست.

سگ های بلاصاحب جنوب غرب تبریز از کجا می آیند

همانطور که گفته شد موقعیت جغرافیایی جنوب غرب تبریز زمینه حضور سگ های بلاصاحب و رفت و آمد آزادانه آنها را فراهم می کند.

اما این تمام ماجرا نیست و بخش دیگر ناشی از رفتارهای اشتباه شهروندی است که به حضور و ازدیاد جمعیت سگ های بی صاحب دامن می زند.

 جنوب غرب تبریز به عنوان منطقه صنعتی شناخته می شود که شاهد حضور کارگاه های مختلفی است که به صورت دائم یا موقت از سگ های نگهبان استفاده کرده و پس از مدتی آنها را با جمعیت بیشتر رها سازی می کنند که این مهم در مورد پروژه های ساختمانی نیز صادق است.

از سوی دیگر بخشی از سگ های بی صاحبی که در طول شبانه روز در سطح منطقه دیده می شوند سگ های چوپان هستند که به صورت مداوم از روستا به شهر در حال تردد بوده و چون چوپان ها از سگ ها همچون گله خود با وسواس نگهداری نمی کنند و اغلب آنها آزاد هستند، برای تغذیه و یافتن غذای مقوی به شهرها و مناطقی که در آنها غذا یافت می شود، تردد می کنند.

آیا از سگ ها باید بترسیم؟

یکی از مهمترین چالش هایی که این روزها از سوی شهروندان مطرح می شود نگرانی از حضور سگ های بی صاحب در سطح معابر و خیابان های منطقه است و احتمال آسیب دیدن از سوی این حیوان آنها را مشوش کرده است.

اما باید دید سگ ها خطرناک هستند؟ این سوال را با کارشناس و محقق حوزه حیوانات شهری مطرح کرده و وی در این راستا توضیح داد: طبق اعلام آمار اداره کل بهداشت استان حدود ۶۰ درصد مراجعات مردم ناشی از گزش حیوانات مربوط به گربه، سنجاب  و حیوانات خانگی بوده و ۴۰ درصد ناشی از گزش سگ ها است.

سولماز عظیم زاده با استناد به آمار اداره کل بهداشت استان یادآور شد: از میان این ۴۰ درصد مراجعه کنندگان برای گزیدگی ها، ۷۰ درصد آنها به علت ایجاد خراش و یا گازگرفتگی سگ های دارای صاحب مراجعه می کنند و این حکایت از آن دارد که سگ های بی صاحب در جامعه آماری میزان بسیار کمی از حمله و گزیدگی را به خود اختصاص می دهند.

وی در ادامه تشریح کرد: سگ های صاحب دار عمدتا شامل سگ های چوپان، مزارع و باغات، نگهبان و یا خانگی می شوند.

این درحالیست که عضو هیئت مدیره جامعه دامپزشکان ایران نیز در این راستا تاکید کرده است: اغلب گزش سگ ها توسط سگ های خانگی است و ۹۰ درصد واکسن هاری برای این موارد انجام می شود که چون این سگ ها هار نیستند، اغلب بی مورد است.

اقدامات شهرداری در راستای ساماندهی سگ ها

شهردار منطقه هفت تبریز با اشاره به مفاد بند ۱۵ ماده ۵۵ قانون شهرداری که جلوگیری از شیوع امراض مشترک انسانی و حیوانی، جمع آوری حیوانات بلاصاحب و دفع حیوانات مریض، مزاحم و ولگرد را وظایف شهرداری دانسته است، گفت: طبق این قوانین شهرداری منطقه هفت نیز همانند دیگر مناطق و شهرداری های کشور برای حفظ آسایش و آرامش شهروندان اقدام به زنده گیری سگ های بلاصاحب می کند.

محمدعلی سلیمی در ادامه افزود: پیش از این سگ ها پس از زنده گیری به مراکز نگهداری آنها انتقال می یافت اما در حال حاضر پس از جمع آوری در طبیعت و فاصله ای دورتر از حریم شهر رهاسازی می شوند.

وی دو دیدگاه متفاوت شهروندان در خصوص سگ های بلاصاحب را عاملی مهم در ناکامی اقدامات موثر شهرداری ها دانست که باید به صورت منطقی هر دو گروه را متقاعد کرد تا بتوان راه درست را در پیش گرفت و در ادامه یادآور شد: بحث سگ‌های بلاصاحب از موضوعاتی است که در کلانشهرها مطرح بوده و از قدیم با روش‌های مختلف کنترل می‌شدند اما در گام نخست باید با آگاهی سازی، شهروندان را به وحدت نظر رسانده و ترس بیش از اندازه یک گروه و جبهه گیری محض گروهی دیگر را به تعادل و منطق رساند.

چرا علی رغم اقدامات شهرداری؛ جمعیت سگ ها کاهش نمی یابد؟

گرچه شهرداری به صورت مداوم جمع آوری و زنده گیری سگ های بی سرپرست را در برنامه خود داشته اما برخی از شهروندان همواره اظهار نارضایتی داشته و به عقیده آنها تعداد سگ ها کاهش نیافته و سگ هایی که پیش از این در محل زندگی آنها بودند، همچنان حضور دارند.

فعال محیط زیست و کارشناس حیوانات شهری در پاسخ به این مهم تشریح کرد: سگ ها توانایی این را دارند که بیش از ۳۰۰ کیلومتر را طی یک روز طی کنند، بنابر این وقتی آنها را از محلی که به آن عادت کرده و خو گرفته اند، دور می کنند دوباره به محل قبلی خود باز می گردند.

سولماز عظیم زاده در بررسی این روند و تاثیرات منفی جابجایی سگ های بی صاحب از محل خو گرفته شان، گفت: از آنجایی که سگ ها برای خود قلمرو انتخاب کرده و به افراد ساکن در محل عادت می کنند، در جابجایی آنها دو اتفاق رخ می دهد. اول آنکه با خالی شدن قلمرو سگی، سگ غریبه دیگری وارد حریم آن می شود و چون قصد تصرف این محدوده را دارد و افراد ساکن در محل را نیز نمی شناسد رفتاری پرخاشگر را از خود نشان می دهد و با پارس کردن های مداوم هم اهالی و هم دیگر سگ ها را حساس کرده و به وحشت می اندازد.

وی ادامه داد: از سوی دیگر سگی که از محدوده خود دور شده، به علت عادت کردن به منطقه خاص دوباره به قلمرو خود باز می گردد و با دیدن وجود سگی غیر بومی و تازه وارد تنش جدید میان سگ ها رخ می دهد و این روند باعث برهم خوردن تعادل روانی در سگ ها شده و حالت تهاجمی پیدا کرده و در نتیجه مردم را هراسان می کند.

برهم زدن تنوع زیست محیطی و عوارض ناشی از آن

آنچه حقیقت دارد؛ هیچ جامعه آماری مبنی بر ازدیاد و یا کمبود سگ های بلاصاحب چه در تبریز و چه در دیگر شهرهای کشور وجود ندارد که با استناد بر آن بتوان پاسخگوی موافقان و مخالفان حضور این یار دیرینه در سطح خیابان های شهر بود.

اما بی شک نمی توان از مزایای وجود تمامی گونه ها و حیوانات چشم پوشید چرا که با برهم خوردن تعادل وجود یک حیوان چرخه دیگر حیوانات نیز دچار اختلال شده و چه بسا خود زمینه ساز مشکلات بیشتری شود. چطور که جمعیت حیوانات موذی و جونده با وجود سگ و گربه ها کنترل می شود.

به عقیده فعال محیط زیست و کارشناس حیوانات شهری نحوه برخورد افراد با حیوانات و گاه عدم پذیرش آنها همچون نوع برخورد با تنوع مذاهب، سلایق فرهنگی، سیاسی و حتی نژادی است و این درحالیست که نمی توان از چرخه طبیعت به صورت مطلق هیچ مخلوقی را حذف کرد.

سیاست های دیگر کشورهای جهان در کنترل جمعیت سگ های بلاصاحب

کشورهای مختلف جهان همچون ایران با موضوع سگ های بی سرپرست مواجه هستند و هر کدام سیاست خاصی را برای کنترل جمعیت آنها پیش بینی کرده و اجرایی می کنند.

یکی از کشورهای موفق در این زمینه کشور هلند است که دولت این کشور تدابیر مختلفی را در این زمینه انجام داده و از جمله آن عقیم سازی و پلاک دار و واکسینه کردن سگ ها به صورت رایگان است. از سوی دیگر افرادی که سگ های خود را در سطح شهر رها سازی می کنند، با مبالغ سنگین جریمه می کند.

برخی کشورها نیز طرح تشویقی برای افرادی که سگ های بدون نژاد خاص را به سرپرستی بگیرند، برای شهروندان خود در نظر می گیرد.

اما یکی از نکاتی که تمامی کشورها به آن رسیده اند، عدم به صرفه بودن پناهگاه دائمی برای این سگ ها بوده و از سوی دیگر شهرداری به تنهایی نمی تواند متولی ساماندهی سگ های بلاصاحب باشد بلکه ارگان های مختلف همچون هلال احمر و نیروی انتظامی و دیگر نهادها می توانند با شناسایی سگ های با نژاد خاص آنها را در موارد مختلف به کار گیرند، همان اقدامی که در کشورهای مختلف دنیا نیز صورت می گیرد.

ضرورت فرهنگسازی و آموزش های شهروندی

با تمامی این اوصاف آنچه پر واضح است، بدون مشارکت شهروندان و توجه آنها به مسئولیت های شهروندی نمی توان هیچ اقدامی را به درستی پیش برد.

در خصوص کنترل جمعیت سگ های بلاصاحب گرچه می توان راه های جدید و تازه دیگری را که کشورهای مختلف دنیا نیز آنها را تجربه کرده اند آزمود اما بدون آموزش و فرهنگسازی درست باز هم نمی توان امید به موفقیت داشت.

چرا که در گام نخست ضروریست شهروندان از عواقب رهاسازی سازی سگ ها در سطح شهر آگاه باشند و از سوی دیگر باید دانست که سگ ها همچون تمامی پرندگان، گربه ها و سایر موجودات بخشی از تنوع زیست محیطی شهرها بوده و نبود آنها مشکلات دیگری را بوجود می آورد و نمی توان هیچ موجودی را از چرخه خارج کرد.

گزارش: یاسمین مولانا