دوشنبه, ۱۱ تیر ۱۴۰۳ / ۱۴:۰۸:۵۰
اگر قبرستان و سنگ قبرهای قدیمی‌اش را که دست‌کم از دوره پهلوی اول به جای مانده‌اند نادیده بگیریم، درست در میانه‌های قبرستان قدیمی تبریز که به واسطه قرارگیری‌اش در محله «عمو زین‌الدین» به همین نام معروف شده، غسالخانه تاریخیِ قاجارها قرار گرفته که حالا در معرض تخریب است.
به گزارش آذر صبح به نقل از ایسنا، در خیابان آذربایجان تبریز، قبرستان حکم‌آباد یا «عمو زین‌الدین» این روزها با یک بنرِ اطلاعیه از اداره اوقاف و امور خیریه تبریز همراه شده؛ بنری که در ورودی قبرستان اطلاع می‌دهد قرار است قبرستان برای تبدیل به سرای سالمندان تخریب شود.
«به اطلاع اهالی محترم منطقه و مومنین می‌رساند، اداره کل اوقاف و امور خیریه استان با همکاری شهرداری تبریز و خیرین با عنایت به تقاضای اهالی محترم برای ساماندهی گورستان متروکه «عمو زین‌الدین» برای احداث مجموعه بزرگ خیریه سرای سالمندان و کودکان بی‌سرپرست اقدام می‌کند. لذا برای خدمت‌گزاری و حفظ شان اموات مومنین و رعایت موازین شرعی و قانونی آن دسته از عزیزانی که مایل به انتقال قبور بستگان خود هستند تا آخر تیر با هماهنگی اداره اوقاف ناحیه ۱ تبریز اقدام کنند.
هر چند می‌گویند بخش زیادی از قبرستان متعلق به دوره پهلوی اول است و بیشترِ قبرهای قاجاری زیر مدارسی که بعد از ۱۳۰۰ و دوره پهلوی اول ساخته شده‌اند، مدفون است، اما به نظر می‌رسد متولیان اوقاف استان قصد ندارند تا دست‌کم همان باقی‌مانده‌ها را حفظ کنند و کمر همت بسته‌اند برای باقی‌مانده‌های قبرستانی که غسالخانه‌اش تنها بنای باقی‌مانده و سرپای آن است و بقیه فضا را به یک متروکه تبدیل کرده‌اند.
غسالخانه را پنجم تیر ۱۳۸۴ به شماره ۱۱۹۷۹ در فهرست آثار ملی ثبت کرده‌اند و در همان زمان هم شماره ثبت به استاندار وقت ابلاغ شده است، حتی اگر عرصه و حریم این بنای تاریخی تعیین هم نشده باشد، اما دست‌کم قبرستانِ باقی‌مانده جزء حریم این بنای تاریخی است که باید آن را حفظ کرد، همان‌طور که تا اوایل انقلاب اسلامی بیشتر اجازه دفن مردگان در این منطقه داده نشد.
هر چند در زمان تهیه پرونده ثبتی به واسطه وضعیت این بنای تاریخی پیشنهاد تبدیل آن فضا به مکانی فرهنگی مطرح شد، اما به نظر می‌رسد این پیشنهاد برای مالکان آن چنگی به دل نمی‌زده که با وجود قرار گرفتن قبرستان در میانِ زمین‌های زراعتی و صیفی‌جات، تمایل‌شان به سمت ایجاد سرای سالمندان رفته تا مکانی فرهنگی.
امروز از گورستان و غسالخانه وقفیِ عمو زین‌الدین در شرق تبریز، به جز قبرهای شکسته و از بین رفته و ساختمانی متروکه با ایوانِ ستوندار و اتاق‌های شست‌وشوی زنانه و مردانه نیمه‌مخروبه‌اش چیزی باقی نمانده است، بنایی که مصالحش از نوع ازاره سنگی، با تزییناتِ آجرکاری، قاب‌بندی و بدنه‌هایی با طرح و نقش و آجرکاری بوده و امروز متروکه شدنش باعث آسیب‌پذیر شدن بنا و ریزش بخش‌های اصلی ساختمان شده است، از سوی دیگر، احداث خیابان آذربایجان در سال‌های گذشته که ضلع شرقی گورستان آن را مشرف به خیابان کرده، نیز باعث وارد شدن آسیب‌های بیشتری به این بنای تاریخی شده است.
با وجود بنر نصب‌شده در وردی این قبرستان و اعلام تخریبِ کامل قبرستان، اما مشخص نیست که آیا میراث فرهنگی استان از وضعیت این اثر تاریخی اطلاع دارد و در جریان برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده از سوی اداره کل اوقاف تبریز برای قبرستان است که قصد تخریبِ کامل آن را دارد، تخریبی که غسالخانه تاریخی نیز جزئی از آن می‌شود.
