استاد دانشگاه مقیم ترکیه از روشهای موفق کنترل ویروس کرونا می گوید

به گزارش آذر صبح،  واکنش کشورهای مختلف برای مقابله با این ویروس از ابتدا متفاوت بود، اما حالا بعد از گذشت ۶ ماه بسیاری از کشورها به تجربیات مفیدی دست پیدا کرده اند که اشتراک این تجربیات می تواند به کاهش آمار ابتلا و فوت بر اثر بیماری کووید۱۹ کمک کند.

دکتر مصطفی نوری زاده، عضو هیئت علمی دانشکده بیوتکنولوژی دارویی دانشگاه بولنت اجویت ترکیه، یکی از اساتید ایرانی است که از چندی پیش زمینه اشتراک تجربیات مقابله با این ویروس را با هموطنان خود در ایران از طریق برگزاری وبینارهای مختلف در فضای مجازی فراهم کرده است.

دکتر مصطفی نوری زاده در گفت و گو با ایسنا، از ویروس کرونا و آخرین یافته ها درباره آن تا تولید واکسن در جهان و علت امیدواری به اثربخشی واکسن می گوید. راه های پیشگیری و درمان بیماری در ترکیه و مقایسه وضعیت ترکیه با ایران، در کنار توصیه هایی برای پشت سر گذاشتن این پاندمی با تلفات و آسیب های کمتر، از دیگر بخش های این گفت و گو است که در ادامه می خوانید.

جهش های جزئی ویروس کرونا برخلاف آنفلوآنزا

عضو هیئت علمی دانشکده بیوتکنولوژی دارویی دانشگاه بولنت اجویت ترکیه، اظهار کرد: کووید۱۹ ویروسی از خانواده کرونا ویروس ها است که قبلا ویروس های سارس و مرس جزو این خانواده بودند و بعد از شیوع در برخی کشورها، یا از بین رفتند و یا خیلی کم شدند.

وی با اشاره به اینکه کووید۱۹ مثل بقیه ویروس های این خانواده دارای ژنوم RNA است که از این جهات ترس زیادی درمورد آن وجود داشت، افزود: مهمترین یافته ای که در مورد این ویروس اخیرا به دست آمده و برای تولید واکسن نیز مفید است این بوده که ویروس کرونا تاکنون دچار موتاسیون های زیادی نشده، برعکس ویروس آنفلوآنزا که آن هم ویروسی با ژنوم RNA است و جهش های زیادی در آن رخ می دهد، درحالی که کرونا تاکنون جهش های جزئی داشته است.

مصطفی نوری زاده با اعلام اینکه هم اکنون ۳۶ واکسن کرونا در دنیا بر روی انسان ها در حال تست شدن است و ۱۴۰ واکسن نیز در مرحله تست بر روی حیوانات آزمایشگاهی است، گفت: واکسن مدرنا آمریکا، آکسفورد انگلیس، فایزر، استرالیا، چین و روسیه واکسن های مورد مطالعه در فاز ۳ هستند که همه این تلاش ها نشان می دهد به زودی واکسن کرونا وارد بازار خواهد شد.

مطالعه و تست آزمایشگاهی داروهای کرونا

وی ادامه داد: در کنار تلاش برای کشف واکسن، داروهای مختلفی نیز در مراحل تست بر روی انسان ها و یا حیوانات آزمایشگاهی است. یکی از این داروها که اخیرا از سوی FDA تایید شده داروی رمدسیویر است، در کنار آن داروی فاویپیراویر با اینکه در خیلی از کشورها مورد استفاده قرار می گیرد اما مطالعات بر روی آن همچنان ادامه دارد.

متخصص بیوتکنولوژی دارویی با اشاره به اینکه داروی MK۴۴۸۸ قبلا در آمریکا برای ویروس آنفلوآنزا طراحی و تولید شده بود نیز در فاز یک موفقیت آمیز بوده و فاز ۳ آن از شهریور شروع می شود، افزود: دارویی به اسم  RecombinantACE2   گیرنده های سطح سلولی ما که ویروس به آن متصل می شود را به صورت نوترکیب (recombinant) در می آورد و از راه های بیوتکنولوژی تولید شده و قرار است بر روی حیوانات آزمایشگاهی تست شود، این درحالی است که تست این دارو بر روی سلول ها در محیط آزمایشگاهی اثر مثبتی داشته  و در آینده می تواند انتخاب خوبی برای مقابله با این ویروس باشد.

نوری زاده با یادآوری اینکه زمانی که ویروس کرونا در چین شایع شده بود این دیدگاه وجود داشت که ویروس فقط مشکلات تنفسی ایجاد می کند، تصریح کرد: به مرور دیدیم که این ویروس می تواند مشکلات گوارشی و قلبی هم ایجاد کند، حتی کلیه را درگیر کند و در مواردی هم منجر به سکته مغزی شود.

عضو هیئت علمی دانشکده بیوتکنولوژی دارویی دانشگاه بولنت اجویت ترکیه با بیان اینکه مهمترین شناختی که از ویروس کرونا بدست آورده ایم این است که دچار موتاسیون های خیلی زیادی نمی شود، افزود: نزدیک به یک ماه قبل با بررسی هایی که انجام دادم و ویروس هایی که از کشورهای مختلف جداسازی شده بود را با هم مقایسه کردم متوجه شدم نمونه ویروس در کشورهای مختلف اختلاف بسیار جزیی باهم دارند و مثل آنفلوآنزا نیست که تفاوت ویروس زیاد باشد، این اختلاف کم امید را برای تولید واکسن خیلی بیشتر می کند.

اقدامات پیشگیری و درمانی ترکیه برای مقابله با کرونا

وی در ادامه درخصوص اقدامات پیشگیری و درمانی در ترکیه برای مقابله با کرونا، اظهار کرد: قبل از اینکه ویروس وارد ترکیه شود این آمادگی وجود داشت و کمیته کرونا متشکل از ۴۰ نفر از اساتید دانشگاه با تخصص های مختلف تشکیل شد که تمام تصمیمات در این کمیته گرفته می شود. با مشاهده اولین موارد ابتلا به کرونا قرنطینه شهری به ویژه در شهرهای بزرگ انجام شد و ورود و خروج به این شهرها کاملا ممنوع بود مگر در شرایط اضطراری، در روزهای تعطیل نیز همه شهرها تعطیل می شد و ورود و خروج ممنوع بود. در این مدت کسی نمی توانست از خانه بیرون بیاید و حتی نان را فقط باید از ماشین های مخصوصی که به محلات مختلف شهر می آمدند باید می خریدند. این اقدامات نتایج خوبی داشت که الان می بینیم.

نوری زاده با اشاره به مطالعه جدیدی که نشان می دهد افراد ۱۰ تا ۱۹ سال ناقلان قوی ویروس کرونا هستند، توضیح داد: این بحث از همان ابتدا در کشور ترکیه مطرح بود و به همین خاطر در ترکیه افراد زیر ۱۸ سالی که شاغل نبودند، نزدیک به ۶۵ روز قرنطینه خانگی شدند، چون دیدگاه این بود که اگر این افراد بیمار شوند، شاید مراقبت کمتری کنند برای همین بهتر است در قرنطینه خانگی باشند تا سلامت دیگر افراد را به خطر نیندازند.

متخصص بیوتکنولوژی دارویی با بیان اینکه افراد پرخطر مثل سالمندان نیز ۶۵ روز در قرنطینه خانگی بودند، ادامه داد: از همان ابتدا که دانشگاه ها و مدارس تعطیل شد، تعداد نیروهای ادارات کم شد، به افرادی که بیماری زمینه ای دارند مرخصی اجباری داده شد و رفت و آمدها کنترل و محدود شد.

وی با یادآوری اینکه از ابتدای شیوع کرونا در شهرهای ترکیه استفاده از ماسک اجباری شد، گفت: نزدن ماسک ۹۰۰ لیر معادل ۳ و نیم میلیون تومان جریمه دارد، در عین حال که فاصله گذاری اجتماعی به خوبی اجرا می شود و در بانک ها و ادارات تنها به ۲ نفر خدمات می دهند و بیرون از فضای بانک و اداره نیز افراد باید فاصله یک و نیم تا دو متری را رعایت کنند.

نوری زاده اضافه کرد: در ترکیه هر رستورانی به ازای یک و نیم تا ۲ متر فقط یک مشتری می تواند داشته باشد و بیشتر از ۶ مشتری هم نمی توانند همزمان وارد رستوران شوند. وقتی تعداد موارد ابتلا بالا بود هرگونه تجمع و تمام میهمانی ها و مراسم عروسی ممنوع بود. ضمن اینکه باتوجه به اینکه افراد مسن بیشتر در معرض خطر قرار دارند و بیشتر آمار فوتی ها مربوط به این گروه سنی است، حاجیانی که از حج عمره بازگشتند مستقیما به خوابگاه های دانشجویی رفتند و به مدت ۱۴ روز قرنطینه شدند چون احتمال داشت ناقل یا مبتلا باشند.

نتایج خوب استفاده از داروی فاویپیراویر در ترکیه

عضو هیئت علمی دانشکده بیوتکنولوژی دارویی دانشگاه بولنت اجویت ترکیه با بیان اینکه ترکیه با استفاده از تجارب چین از همان ابتدا برای بیماران کلروکین تجویز می کرد، افزود: ترکیه ابتدا این دارو را وارد میکرد و سپس اقدام به تولید کلروکین کرد، همچنین باتوجه به اینکه استفاده از فاویپیراویر در ژاپن و چین نتایج خوبی داشت، با تصمیم سریع کمیته کرونا ترکیه یک میلیون دوز از این دارو را از ژاپن وارد کرد.

وی با اشاره به اینکه در آن زمان فاویپیراویر و کلرکین دو انتخاب دارویی بود، افزود: بعد از آن کم کم استفاده از دگزامتازون و اکتمرا هم شروع شد.

متخصص بیوتکنولوژی دارویی، با اعلام اینکه استفاده از داروی فاویپیراویر زمان بستری بیماران را از ۱۱ به ۵ روز کاهش داد، تصریح کرد: وقتی ترکیه متوجه نتایج خوب فاویپیراویر شد سریعا شروع به تولید این دارو کرد، اما چون احتمال داشت فاویپیراویر به میزان کافی وجود نداشته باشد ابتدا به بیماران بد حال و دارای مشکلات زمینه ای داده شد و وقتی به تولید انبوه رسید به همه بیماران داده می شود. بنابراین در ترکیه از شروع بیماری به بیماران فاویپیراویر داده می شود و علاوه بر آن به بیماران بدحال در آی سی یو اکتمرا می دهند، درحالی که هنوز رمدسیویر در ترکیه نه وارد و نه تولید شده است. ترکیه تقریبا فقط با فاویپیراویر بیماران را درمان می کند.

نوری زاده با بیان اینکه در ترکیه هر روز حدود هزار نفر به کرونا مبتلا و ۱۷ نفر فوت می کنند، گفت: در یک مقطع زمانی آمار روزانه ابتلا به کرونا ۲ تا ۳ برابر ایران شد اما هم اکنون ترکیه توانسته تا حد زیادی کنترل کند، درحالی که شرایط ایران همچنان قابل قبول نیست. به اعتقاد متخصصان در ۴ وبیناری که با دکتر محمدرضا هاشمیان و اساتید ترکیه داشتیم، رمز موفقیت ترکیه مدیریت خوب و تجویز فاویپیراویر در مراحل ابتدایی بیماری است.

استفاده از ماسک کافی نیست، فاصله اجتماعی هم باید رعایت شود

وی با بیان اینکه استفاده از ماسک فقط ۶۵ درصد می تواند ما را از ابتلا به ویروس نجات دهد، خاطرنشان کرد: وقتی دو نفر از ماسک استفاده کنند احتمال ابتلا به کرونا تا ۹۵ درصد کاهش می یابد، اما استفاده از ماسک به تنهایی کافی نیست و باید فاصله اجتماعی هم رعایت شود اما فاصله گذاری اجتماعی در ایران هنوز آن طور که باید باشد نیست.

عضو هیئت علمی دانشکده بیوتکنولوژی دارویی دانشگاه بولنت اجویت ترکیه با اشاره به اینکه بسیاری از مردم این روزها می پرسند ما که از ماسک استفاده می کنیم پس چرا همچنان آمار ابتلا به بیماری در ایران بالاست، تصریح کرد: نتایج رعایت پروتکل های بهداشتی را همین امروز نمی بینیم و حداقل یک ماه بعد می بینیم، اگرچه به نظرم در ایران هنوز حدود ۲۰ درصد مردم رعایت نمی کنند که نزدیک به ۱۵ میلیون نفر می شود.

هر واکسنی که به مرحله تولید برسد موثر خواهد بود

وی با تاکید براینکه هر واکسنی که کارآزمایی بالینی آن تمام شود موثر خواهد بود، گفت: فرقی ندارد این واکسن تولید چه شرکتی باشد، چون بیشتر این شرکت ها پروتئین اسپایک که قرار است ویروس را به سلول های ما متصل کند با تکنولوژی های مختلف تولید می کنند و وقتی تا فاز ۳ آمده اند یعنی نتایج خوبی دیده اند، چون بر روی هزاران نفر تست شده است. پروتئین اسپایک قبلا در ویروس های هم خانواده کرونا که سارس و مرس بودند هم به عنوان واکسن تولید شد و نتیجه داد.

وی خاطرنشان کرد: باتوجه به اینکه ویروس کرونا دچار جهش های خیلی زیادی نشده نسبت به اثربخشی واکسن خیلی امیدواریم و هر واکسنی تایید شود حتما واکسن خوبی خواهد بود، بنابراین شاید انتخاب بین خوب و خوب تر باشد که در این شرایط چندان مهم نخواهد بود.

شاید روسیه و چین پیشتاز شوند

استاد دانشگاه بولنت اجویت ترکیه با اشاره به اینکه روسیه اعلام کرده واکسن کرونا را بعد از اتمام فاز ۳ سریع وارد بازار می کند، اعلام کرد: در هندوستان یکسری افراد ثروتمند به شرکت سرم سازی هندوستان کمک کردند تا از همین الان تولید واکسن آکسفورد را حتی قبل از اینکه فاز ۳ آن تمام شود شروع کنند، این درحالی است که به نظر می رسد همه واکسن های فاز ۳ موفقیت آمیز خواهند بود، بنابراین این سرمایه گذاران هم ریسک کمی خواهند داشت.

نوری زاده با تاکید براینکه واکسن کرونا در مقابله با این ویروس قطعا اثربخش و موفقیت آمیز خواهد بود، گفت: همانطور که اشاره کردم ویروس کرونا جهش زیادی نداشته است، درحالی که ابتدای شیوع ویروس کرونا چون ژنوم RNA است و میکروارگانیسم هایی که این ژنوم را دارند دچار جهش های زیادی می شوند گمان می شد مثل آنفلوآنزا باشد و دچار تغییرات زیادی شود، اما به مرور زمان دیدیم که این ویروس شبیه آنفلوآنزا نیست و ژنوم تقریبا ثابتی با جهش های بسیار جزئی دارد.

وی با بیان اینکه به نظر من شرکت های روسی و چینی زودتر از شرکت های دیگر واکسن را وارد بازار خواهند کرد، گفت: اگر چین و روسیه جزو اولین کشورها باشند به نظر من به نفع ما خواهد بود، چون ارتباطات خوبی با این کشورها داریم و با رایزنی هایی که انجام خواهد شد می توانیم واکسن را زودتر از خیلی از دیگر کشورها وارد کنیم.

نظریه ایمنی جمعی کاملا مردود است

عضو هیئت علمی دانشکده بیوتکنولوژی دارویی دانشگاه بولنت اجویت ترکیه در بخش دیگری از سخنانش با تاکید براینکه ایمنی جمعی یا گله ای امروز در دنیا رد شده است، گفت: زمانی که ۵ ماه از شیوع ویروس در ترکیه گذشته بود وزارت بهداشت این کشور به طور تصادفی از ۱۵۰ هزار نفر تست PCR گرفت که نشان داد تعداد افراد مبتلا ۲۵ صدم درصد یعنی زیر یک درصد است، براین اساس اگر قرار باشد ایمنی گله ای رخ دهد با این نتایج شاید نزدیک به ۱۰۰ سال لازم باشد تا ۸۰ درصد مردم ترکیه مبتلا شوند و ایمنی گله ای رخ دهد، پس نظریه ایمنی جمعی یا گله ای هم مثل نظریه ای که می گفت با آمدن گرما ویروس کرونا از بین می رود الان کاملا مردود است.

وی اضافه کرد: برخی مطالعات نشان داده افرادی که بار اول به ویروس کرونا مبتلا می شوند، بار دوم هم مبتلا می شوند، همچنین مطالعه ای نشان می دهد میزان آنتی بادی خون در افراد بهبود یافته بعد از ۳ ماه کم می شود، همه این نتایج ایمنی جمعی را زیر سوال می برد.

ساخت واکسن و دارو، تنها راه از بین رفتن کرونا

متخصص بیوتکنولوژی با اعتقاد براینکه ویروس کرونا هم خانواده سارس و مرس است که زمانی شیوع پیدا کردند و از بین رفتند اما کشورهای کمتری را درگیر کردند، افزود: کرونا هم از همین خانواده است و روزی از بین خواهد رفت که اگرچه معلوم نیست چند ماه طول بکشد یا چند سال، اما به نظر می رسد واکسینه شدن تمام دنیا و ساخت داروهای مقابله با این ویروس تنها راه از بین رفتن این ویروس است.

وی در ادامه با بیان اینکه کشورهایی مثل ژاپن، کره جنوبی، چین و ترکیه توانستند شیوع کرونا را مدیریت و کنترل کنند، گفت: استفاده از ماسک و رعایت فاصله اجتماعی از سوی مردم اهمیت زیادی دارد، ضمن اینکه می بایست نظام درمان یکپارچه و داروهای تقریبا موثر به میزان کافی در دسترس باشد.

نوری زاده اضافه کرد: در کشورهای زیادی داروی فاویپیراویر از مراحل ابتدایی به بیمار داده می شود و نتایج موثری داشته که باعث شده تمام این کشورها وارد فاز تولید این دارو شوند، بنابراین درست است که کووید۱۹ داروی قطعی ندارد، ولی همانطور که متخصصان عفونی معتقدند داروهایی مثل فاویپیراویر باعث کاهش سرعت تکثیر این ویروس می شود و بار ویروسی را کم می کند.

وی استفاده از داروی فاویپیراویر را در کاهش آمار ابتلا و مرگ و میر کرونا در ترکیه موثر دانست و افزود: تقریبا تمام پزشکان ترکیه معتقدند استفاده از فاویپیراویر در مراحل اولیه بسیار موثر است، این موضوع را با متخصصان و پزشکان ایران مطرح کردم تا از این تجربه موفق ترکیه در ایران نیز استفاده شود.

برگزاری وبینار برای تبادل اطلاعات و تجربیات پزشکان ایران و ترکیه

عضو هیئت علمی دانشکده بیوتکنولوژی دارویی دانشگاه بولنت اجویت ترکیه با اشاره به برگزاری وبینار مشترک با پزشکان ایرانی، تاکید کرد: تبادل اطلاعات و تجربیات بین پزشکان دو کشور می تواند بسیار اثربخش باشد. کشور ترکیه نیز مشابهت های زیادی از لحاظ دینی فرهنگی و جمعیتی با کشور ما دارد که می توانیم از تجارب آنها استفاده کنیم.

وی با اشاره به اینکه پزشکان ترکیه از تولید رمدیسیویر در ایران خوشحال هستند، گفت: رمدیسیویر داروی تزریقی است که باید در بیمارستان به بیمار تزریق شود، درحالی که فاویپیراویر می تواند از همان ابتدا به بیمار خورانده شود و در کاهش آمار مرگ و بیمار موثر باشد تا زمانی که واکسن ویروس تولید شده و به کمک مقابله با آن بیاید.

نوری زاده با بیان اینکه به زودی قصد داریم وبیناری با یکی از اساتید کمیته کرونا در ترکیه با دکتر هاشمیان رئیس بخش آی سی یو بیمارستان مسیح دانشوری تهران برگزار کنیم، خاطرنشان کرد: می توانیم کمک کنیم این دو کشور دوست و همسایه به همدیگر کمک کرده و تجارب خود در زمینه مقابله با کرونا را در اختیار همدیگر قرار دهند./ ایسنا