باغ وحش خصوصی ارومیه؛ زخم‌خورده از بی‌مهری‌ها

به گزارش آذر صبح، سرمای سوزناک زمستان شمال غرب این روزها با محدودیت‌های کرونایی و لزوم ماندن در خانه گره خورده و روزهای کوتاه زمستان را هم مثل شبهایش برای کوچک و بزرگ، طولانی و ناتمام کرده است.

اخبار هم که مرتب از مرگ و میر انسان ها گرفته تا یخ زدگی حیوانات در سیبری روی رسانه های برخط می رقصند و در این میان بچه‌ها و بزرگترها فقط با گوشی و کتاب سرگرم می شوند.

با کمی گشت و گذار روی صحنه همین گوشی های هوشمند، خبر فیلمی از یک شیر منتشر شده که در حال تغذیه از بز مرده در باغ وحش ارومیه بیشتر خودنمایی و حس طبیعت دوستی هر فردی را با کلماتی که فیلمبردار صحنه بیان کرده، جریحه دار می‌کند.

به بهانه دیدن شیر و راستی آزمایی اینکه شیرها در زمان افسردگی چطور زندگی می‌کنند راهی باغ وحش ارومیه می شویم، مکانی که در ۲۰ کیلومتری این شهر و در مسیر جاده شهید کلانتری و منتهی به دریاچه نیلگون ارومیه قرار دارد.

این باغ وحش طبق شنیده ها ۱۴ یا ۱۵ سالی است که توسط بخش خصوصی در ۱۰۰ هکتار زمین که پیشتر به علت خشکسالی ها و شورخاکی ناشی از نزدیکی به دریاچه ارومیه تقریبا غیر قابل کشت بود، راه اندازی شده است.

البته این اراضی از طوفان های شن و نمک ناشی از خشکی و کم آبی سواحل دریاچه در این بخش در امان نبودند و تبدیل شدن آن به باغ وحش تا حدی می توانست بهترین نوع تبدیل به احسن کردن این اراضی نمکی در این شرایط کم آبی محسوب شود.

با نگاهی به اراضی اطراف که تقریبا در یک یا ۲ کیلومتری ساحل دریاچه ارومیه به سمت پل میانگذر ارومیه به تبریز قرار دارد و خالی از سکنه نیز هستند، یک چرخش ۱۸۰ درجه ای در مسیر این جاده فرعی وارد باغ وحش ارومیه شویم که به روشنی می توان به اهمیت این مکان و پوشش گیاهی آن در کنترل طوفان های نمکی و گرد و خاک ناشی از این شوره زارها پی برد.

خود این باغ وحش با پوشش گیاهی که در نتیجه تلاشهای مالک آن ایجاد شده تبدیل به مامنی برای بیش از ۱۵۰ نوع حیوان است که پرندگان، خزندگان، چهارپایان و انواع مرغ و ماکیان را شامل می شود.

علاوه برحیوانات خریداری شده توسط مالک، حیواناتی که اداره کل محیط زیست در طول عملیات های یگان حفاظت کشف می کند نیز در این مکان تیمار و نگهداری می شوند.

به علت وجود آب و غذا و دانه برای پرندگان در باغ وحش درنای ارومیه در بدو ورود به آن می توان شاهد پرواز پرنده های شکاری و مهاجر برفراز آن بود که صحنه های زیبایی برای کودکان و نوجوانانی است که ماهها در اثر شیوع ویروس کرونا در خانه ها ماندگار شدند.

این مکان بکر دارای یک دریاچه یا به اصطلاح تالاب کوچکی هم هست که پر از انواع ماهی ها است و در فصل تابستان و حتی زمستان پذیرای علاقمندان به ماهیگیری است.

البته نباید از قایق های کوچک و گاهی شکسته بر روی تالاب هم غافل شد چرا که اغلب کودکان و نوجوانان در تابستان به عشق قایق سواری و دیدن ماهی ها دوست دارند به این مکان مراجعه کنند.

باغ وحش درنا در سه خیابان فرعی و یک دریاچه خلاصه می شود چرا که هزینه نگهداری و آبیاری مکان که به صورت قطره ای است بسیار بالاست و در فصل زمستان به علت سرمای سوزناک حاکم بر منطقه اغلب لوله های آن دچار ترکیدگی می شوند که هزینه ای مضاعف برروی دست مالک آن می گذارد که این روزها از بی پولی ناشی از محدودیت های کرونایی ناله اش به فلک هم رسیده است.

بوفه تعطیل، کافی شاپی برای ایام تابستان برفراز تپه ای دردل باغ وحش، اصطبل های ناقص کوچک ساخته شده، قفسهایی برای نگهداری خرس و سایر حیوانات که باد سقف آنها را با خود پارسال در یک شب طوفانی برده است و جاده هایی که با شن های ریز و درشت پوشش داده شده، هم از چشم مان پنهان نمی مانند و طی مسیر طولانی را با ماشین غیر ممکن می کنند.

اما دیدن مارال هایی خرامان در فضایی وسیع و قوچ میش هایی که زیر خورشید کم حرارت زمستانی حمام آفتاب می گیرند نیز لطف خاصی دارد و تمام کاستی ها را محو می کند.

گرگ هایی که چهار تایی یا خانواده ای در قفسهای خود بیقراری می کنند نیز هم دیدنی هم هیجان و وهم انگیز است و ناخودآگاه چشمهایمان دنبال مکانی برای فرار از دست گرگها می گردد هر چند که در مکانی کاملا محافظت شده هستند.

ایلان یولی یا مسیر مارها هم در این باغ وحش مکانی است که چندین مار در درون قفسها خزیده اند و از سرما به دور هم پیچیده اند، اما میمون های شاد همچنان شیطنت می کنند ولی یک بازدید کننده برای شادی کودکانش چوبی به بدن آنها از پشت میله ها فرو می کند که خشممان را برمی انگیزد و منجر به تذکر می شود.

اما جاده رسیدن به قفس شیری که این روزها در فضای مجازی بسیار سرو صدا کرده است از مسیر لانه کرکس ها، بازها، بوقلمون و اردک های زیبا می گذرد و در مسیر سگ های هاسکی هم با پارس کردنشان به سلطان جنگل ورود مان را خبر می دهند.

سلطان جنگل در این باغ وحش در مکانی بسیار بزرگ و در قفسی چند لایه محافظت می شود تا از ابهتش کاسته نشود نگاهی زیرچشمی به ما می اندازد و همراه اطرافیانش چشمهایش را می بندد و زیر آفتاب استراحت می کند.

یک دور اطراف دریاچه می زنیم، دریاچه ای با وسعت سه هکتار که در حواشی آن آلاچیق هایی برای استراحت خانواده ها در کنار سرویس بهداشتی ها احداث شده است که سرویس های بهداشتی این مکان که جزو زیرساختهای لازم برای یک مجتمع تفریحی وگردشگری است، به نظر نیازمند اندکی بازسازی است.

در مسیر خروج از باغ وحش دست برقضا مدیر باغ وحش میزبانمان شد و هم صحبتی با خبرنگار موجب شد تا زخم هایی که سالها بر پیکر باغ وحش نقش بسته است، دوباره سر باز کندو بازار درد دل داغتر شود.

وی که مردی ۶۴ ساله با تخصص اصلاح نژاد دام است، این روزها از خسارتهای کرونا بر باغ وحش بسیار افسرده و ناراحت است، سرو وضعی نامناسب دارد که به قول خودش بیانگر کمبود در آمد و منابع مالی برای نگهداری این مکان است.

به دعوت وی وارد اتاق کار باغ وحش درنا می شویم که با بخاری گازوییلی گرم شده است و روی میز کارش یک آفتاب پرست مشغول خوردن نهار است، مار پیتونی در حال استراحت و صدای آواز طوطی های کاسکی در قفس فضای اتاق را پر کرده است.

علی اکبرزاده با گلایه از ایام کرونایی سر سخن را باز می کند و به خبرنگار ایرنا می گوید: نیازمند حمایت خیران است تا این ایام کرونایی را که بازدید کننده ای وجود ندارد پشت سر بگذارد.

وی عقب افتادن اقساط بانکی اش که برای بازسازی آسفالت، قفسها و سیستم آبیاری و سایر هزینه های این مکان اخذ کرده است را مهمترین مشکل خودش می‌داند که باعث شده بانک در قبال اقساطش خانه چند میلیاردی اش را مصادره کند.

انتشار مطالب غیر تخصصی موجب آسیب به باغ وحش می شود

اکبرزاده می گوید: در این شرایط بد اقتصادی هر از چند گاهی برخی افراد بی اطلاع و غیر متخصص از روی عمد یا غیر عمد تصاویری از باغ وحش منتشر می‌کنند که باعث می شود آسیب جدی به این مکان وارد شود و تصویری نامطلوب از این مکان در فضای مجازی منتشر شود.

به عقیده این دوستدار حیات وحش، راه اندازی مکانی برای اینکه کودکان و خانواده ها موقع دلتنگی و بی حوصلگی در آن گشت و گذاری داشته باشند آن هم در این وسعت نیازمند هزینه و منابع اعتباری بالایی است که وی با جان و دل آن را متقبل شده است.

وی با آهی که از عمق جانش می کشد، ادامه داد: دلگرمی ما به ادامه این کار خنده های شاد کودکانی است که از مشاهده حیوانات لذت می برند و انگیزه مادی برای راه اندازی این مکان نداشته و ندارم.

مالک باغ وحش درنای ارومیه از آزار و اذیت حیوانات توسط بازدید کننده ها هم دلگیر است و می گوید: افرادی هستند که برای دلخوشی کودکان حیوانات را آزار می دهند که نباید این کارها انجام شود.

اکبرزاده با انتقاد از رسانه ها، افزود: خبرنگاران لازم است یک روز عادلانه درباره باغ وحش ارومیه قلم بزنند و حرفهای من را هم بشنوند و بعد هر چه قدر دوست داشتند انتقاد کنند چرا که من هم حق دارم حرفهایم را به گوش شهروندان برسانم تا خودشان قضاوت کنند.

وی بر این نظر است که باغ وحش کاستی های بسیاری دارد ولی جبران این مشکلات نیازمند همکاری مردم، مسوولان و سازمان های دوستدارحیات وحش و مردم نهاد است درحالی که تا کنون توجه جدی به این مکان نشده و همیشه باب انتقاد باز بوده است.

مالک باغ وحش ارومیه بی مهری درباره حیوانات، پیش‌داوری های بی پایه و اساس و عدم دستگیری مردم و اهالی شهر را از دغدغه های تکراری و چهار فصل خود عنوان می کند که این مسیر را برایش دشوار کرده است.

طبق اظهارات مالک باغ وحش هزینه غذای حیوانات باغ وحش درنا روزانه سه میلیون تومان است که اگر درآمد کاهش یابد، ناچار باید این هزینه را هم به نصف تقلیل داد، البته کمک های خیرخواهانه مردم هم در این زمینه گاهی به یاری اکبرزاده و حیوانات می رسد که لازم است، افزایش یابد.

وی با اشاره به دیدار استاندار آذربایجان غربی از باغ وحش در هفته جاری گفت: وی بارقه های امیدواری را برای من دوباره رقم زد و قول داده است تا بعد از ایام دهه فجر جلسه ای برای رفع مشکلات باغ وحش تشکیل شود که امیدوارم جلوه عملی به خود بگیرد.

اکبرزاده سیگار کوچکی را در دستش خم می کند و می گوید: تا حدی این سیگار می تواند در برابر فشار شکننده نباشد ولی وقتی ضربات سخت تر و فشار وارده بیشتر شد سیگار سهل است که کمر انسان هم می شکند.

گفت و گوی ما با مالک باغ وحش ارومیه با یک دمنوش داغ به پایان می رسد و قول مان بر این مقرر می شود که حق مطلب را در این باره خوب ادا کنیم و عدالت در قلم زدن در این باره را فراموش نکنیم.

بعد از این مصاحبه و دیدار از باغ وحش گفت و گو با معاون محیط طبیعی اداره کل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی درباره وضعیت نظارت بر باغ وحش ارومیه نیز خالی از لطف نبود وی همکاری این باغ وحش را با محیط زیست خوب توصیف کرد و این باغ وحش را در شمال غرب بزرگترین عرصه طبیعی برای حیوانات دانست.

وضعیت باغ وحش نسبت به گذشته بهتر شده است

حجت جباری در این گفت وگو با تاکید برنظارت و پایش مستمر این مکان گفت: طی بازدیدی که کارشناسان حیات وحش از باغ وحش ارومیه داشتند، مشکلی در باغ وحش وجود نداشته و حیوانات از وضعیت قابل قبولی برخوردار بودند و وضعیت باغ وحش نیز نسبت به گذشته بهتر شده است.

وی اضافه کرد: وضعیت جسمانی گونه‌های حیات وحش نیز نسبت به گذشته بهتر بوده و در زمان بازدید که به صورت سرزده و بدون اطلاع قبلی صورت می گیرد، هیچ بیماری در باغ وحش مشاهده نشده است.

جباری بیان کرد: باغ وحش ارومیه با مجوز سازمان حفاظت محیط زیست کشور و توسط بخش خصوصی احداث شده ولی هنوز به استانداردهای موردنظر سازمان محیط زیست نرسیده است.

وی ادامه داد: طی ماه‌های گذشته  و با توجه به شیوع کرونا این باغ وحش بارها به دلیل قرمز شدن وضعیت شهر ارومیه به دلیل بیماری کرونا به طور کامل تعطیل شده است و در سایر مواقع نیز  بازدید کننده  بسیار کمی دارد.

وی گفت: باغ وحش خصوصی ارومیه یکی از مکان‌هایی است که به طور داوطلبانه مسوولیت درمان و نگهداری حیوانات مصدوم و بیمار را بر عهده دارد و حیواناتی که به دلیل مصدومیت و یا دست آموز شدن قابلیت رهاسازی به طبیعت را ندارند، به این باغ وحش سپرده می شود.

وی از دوست‌داران حیوانات خواست که اگر قصد کمک به این حیوانات را داشته باشند، می توانند با مدیریت باغ وحش هماهنگ و کمک خود را به حیوانات برسانند.

باغ وحش ارومیه می‌تواند در جذب گردشگر موثر باشد

استاندار آذربایجان غربی نیز در بازدید از این باغ وحش با اشاره به اینکه وضعیت این مکان فاقد استاندارد نگهداری حیوانات و جذب توریست است، گفت: این مکان به جهت برخورداری از فضای مناسب و گونه های متنوع و نادر حیوانات می تواند با سرمایه گذاری، در جذب گردشگر و اشتغال زایی موثر واشتغال زایی موثر واقع شود.

محمدمهدی شهریاری به دنبال دغدغه مندی های عمومی شکل گرفته چند روز قبل در بازدید از باغ وحش ارومیه افزود: این مجموعه نیازمند ساماندهی است.

وی اضافه کرد: اگر چه مدیریت باغ وحش علاقه مند به فعالیت در این حوزه بوده ولی تداوم این امر نیازمند بهبود شرایط نگهداری حیوانات است.

استاندار آذربایجان‌غربی با تاکید بر اینکه توسعه باغ وحش منوط به مشارکت افراد حقیقی یا حقوقی است، ادامه داد: با بهبود وضعیت این مجموعه، باغ وحش ارومیه می تواند در جذب گردشگر و ایجاد اشتغال موثر واقع شود.

شهریاری اظهار کرد: به زودی جلسه ای برای ساماندهی وضعیت باغ وحش ارومیه و زمینه های مشارکت سرمایه گذاران برگزار می شود.

به گزارش ایرنا، باغ وحش درنای ارومیه در ۲۰ کیلومتری جاده شهید کلانتری به سمت تبریز واقع شده است و بیش از ۱۶ سال است که فعالیت خود را آغاز کرده و مجموعه‌ای بزرگ شامل ۱۰۷ هکتار را دربر می گیرد.

این مجموعه با سرمایه بخش خصوصی دایر شده و مجموعه توریستی باغ وحش در خصوص وسعت، نقشه و طرح در شمالغرب کشور بی نظیر است و حتی می توان آن را در تمام کشور نیز بی رقیب دانست.

در این مجموعه بی نظیر، حدود ۱۰۰ حیوان از ۸۵ نوع نگهداری می شود که نیازهای زیستی هر کدام از آنها با یکدیگر متفاوت است؛ بازدیدکنندگان و اصحاب رسانه در سال‌های اخیر اعتراضات بسیاری به نحوه نگهداری و رسیدگی به حیوانات این باغ وحش داشته اند چرا که برخی استانداردهای لازم در زمینه نگهداری از حیوانات در این مکان نادیده گرفته شده است.

 انجمن های مخالف با ایجاد باغ وحش ها در این سال ها موفق شده اند تا حدود زیادی استانداردهای نگهداری حیوانات را افزایش دهند و حتی در مواردی نتیجه فعالیت آنان تعطیل باغ وحش های غیراستاندارد بوده است.

امروزه براساس گزارش رییس اداره ساماندهی دفتر حفاظت و شکار و صید سازمان محیط‌زیست در ایران حدود ۷۰ باغ‌وحش و مراکز نگهداری حیوانات و باغ‌پرندگان وجود دارد، که از بین همه آن ها تنها ۱۴ باغ ‌وحش مجوز سازمان محیط‌زیست را دارند./ ایرنا