چهارشنبه, ۱۵ مرداد ۱۴۰۴ / ۱۶:۳۱:۲۹
شخصیت والای حضرت علی آن چنان با عدالت عجین شده است که هر جا سخن از عدالت باشد، اذهان و افکار بلافاصله به سوی امام اول شیعیان علی(ع) معطوف می‌شود،چنان‌چه علی را نه تنها عادل بلکه ترازوی مجسم عدالت می‌دانند.
به گزارش آذر صبح، سخن گفتن، از واژه عدالت و عدالتخواهی که از رایج ترین واژه‌های قرآنی، حقوقی، سیاسی و فرهنگی است، کاری دشوار و حساس و در عین حال، شیرین و آرام بخش است.
این مفهوم دلنشین اگر به طور صحیح تبیین و اجرا شود، طعم لذت بخش آن کام جهان بشریت را شیرین خواهد کرد. این کلمه زیبا بارها در قرآن کریم به کار رفته است و در سیره و سخن پیشوایان معصوم علیهم السلام کاربردی گسترده دارد.
موضوع عدالت به همان اندازه که در سخن شیرین و پسندیده است، در عمل پیچیده و مواجه با موانع و مشکلات است. برای تجسم و تصور صحیح از عدالت و عدالت خواهی در دوران ظهور اسلام، بعد از حکومت عدل رسول خدا صلّی الله علیه و آله شایسته است به سراغ شیوه حکومتی مولای متقیان، امیرمومنان، علی علیه السلام برویم؛ چرا که شخصیت والای آن حضرت آن چنان با عدالت عجین شده است که هر جا سخن از عدالت باشد، اذهان و افکار بلافاصله به سوی رهبر عدالت پرور شیعیان علی علیه السلام معطوف می شود.
حضرت علی بر این باور بود که یک زمامدار عادل نمی‌تواند به احقاق حقوق شهروندان و اجرای کامل عدالت بپردازد، مگر اینکه خود را با پایین ترین طبقات جامعه یکسان بداند و زندگی اش را با محرومان همگون سازد و می فرمود: «إِنَّ اللَّهَ تَعَالَی فَرَضَ عَلَی أَئِمَّهِ الْعَدْلِ أَنْ یُقَدِّرُوا أَنْفُسَهُمْ بِضَعْفَهِ النَّاسِ کَیْلَا یَتَبَیَّغَ بِالْفَقِیرِ فَقْرُهُ؛ [۱] خداوند متعال بر پیشوایان عادل واجب کرده است که سطح زندگی خود را با ضعیف ترین افراد جامعه یکسان کنند تا فقر و تنگدستی بر تهیدستان و بینوایان فشار نیاورد [و آنان را نگران نسازد].»
علی علیه السلام آن چنان عدالت را در زندگی شخصی خود در زمان حکومت بر مسلمانان به مرحله عمل درآورده بود که دوست و دشمن را به حیرت و شگفتی واداشته بود. روزی معاویه از عقیل پرسید: داستان آهن تفتیده چیست؟ عقیل گفت: هنگامی که روزگار بر من سخت شد و از فقر و تهیدستی جانم به لب رسید، پیش خود اندیشیدم که برادرم به حکومت رسیده است و اموال زیادی در اختیار دارد، نزد او بروم و یاری بخواهم. با این نیت، در تاریکی شب به کمک یکی از فرزندانم به خانه علی رفتم.
علی به پسرم گفت که ما را تنها بگذارد و از اتاق خارج شود. وقتی اتاق خلوت شد، علی گفت: بیا نزدیک! بگیر! با یک دنیا حرص و طمع به گمان اینکه کیسه ای طلا به من خواهد داد، به سرعت دستم را دراز کردم، ولی ناگهان آهن سرخ شده ای را به دستم داد که از شدت سوزش و حرارت فریاد کشیدم و آنرا به زمین انداختم.
در آن حال، علی به من فرمود: مادرت به عزایت بگرید! این حرارت آهن است که انسانی آن را با آتش دنیا داغ کرده است؛ پس در فردای قیامت به من و تو چه خواهد گذشت، اگر ما را به رشته زنجیر آتشین دوزخ بکشند! «أَتَئِنُّ مِنَ الْأَذَی وَ لَا أَئِنُّ مِنْ لَظَی؛ [۲] آیا تو از آزار کوتاه مدت ناله می کنی، اما من از آتش سوزان دوزخ ننالم!»
سپس فرمود: «لَیْسَ لَکَ عِنْدِی فَوْقَ حَقِّکَ الَّذِی فَرَضَهُ اللَّهُ لَکَ اِلَّا مَا تَرَی فَانْصَرِفْ اِلَی اَهْلِکَ؛ جز آنچه که خداوند برای تو تعیین کرده است، حقی از بیت المال در نزد من نداری. برو پیش خانواده ات!»
معاویه در تعجب فرو رفت و گفت: «هَیْهَاتَ هَیْهَاتَ عَقِمَتِ النِّسَاءُ اَنْ یَلِدْنَ مِثْلَهُ؛ افسوس، افسوس، دیگر زنان نمی توانند فرزندی مثل علی را به دنیا تحویل دهند!»
ناگهان معاویه گریست و گفت: «خدا رحمت کند ابوالحسن را؛ که به خدا قسم این چنین بود. سپس گفت: ای ضرار! حزن و اندوهت نسبت به او چگونه است؟ گفت: مانند کسی که فرزندش را در لانه اش سر بریده و گریه گلوگیر او شده و از غصه آرام نمی گیرد و اندوهش به پایان نمی رسد».
آری عظمت فکری و اخلاقی و روحی و بالاتر از همه عدالت علی چنان بود که حتی دشمنانش نیز جز اعتراف به یگانگی علی در عدالت حرفی برای گفتن نداشتند.
شخصیت و سیره مولای متقیان جلوه‌ای کامل از انسان متعالی را به تصویر می کشد. علما بر این مساله اتفاق نظر دارند که فضیلت و مکارم اخلاقی به طور کامل در نخستین پیشوای شیعیان نمود کامل داشته است.
حضرت علی اسوه تمامی سجایای اخلاقی به شمار می رود به این معنا که ایشان مصداق عینی و نمونه ای کامل از اخلاق سیاسی، خانوادگی، فردی و اجتماعی است و تمام جلوه های اخلاقی وی در اوج کمال قرار دارد. امیر مومنان در صفت هایی چون صداقت، عدالت، انصاف، صراحت، شرح صدر، قناعت، ساده زیستی، تواضع و فروتنی الگو محسوب می‌شود.
امیرمومنان حقیقتا مصداق تعبیری به شمار می رود که «جرج جرداق» نویسنده لبنانی پس از آن که فضایل سیاسی، اجتماعی و اخلاقی و ابعاد وجودی ایشان را برمی شمارد در ارتباط با ایشان می نویسد: امام علی «صدای عدالت انسانی» است.
براساس گزارش ایرنا، جرج جرداق در کتاب ارزشمند «امام علی، صدای عدالت انسانی» در وصف حضرت علی نوشته است: «ای روزگار کاش می توانستی همه قدرت هایت را، و ای طبیعت، کاش می توانستی همه استعدادهایت را در خلق یک انسان بزرگ، نبوغ بزرگ و قهرمان بزرگ جمع می کردی و یک بار دیگر به جهان ما یک علی دیگر می دادی».
