یکشنبه, ۱۴ اردیبهشت ۱۴۰۴ / ۱۷:۵۱:۲۸
“یئددی برکت” به معنی هفت برکت، هفت‌سین آذربایجانی‌ها در عید نوروز و نماد نو شدن سال و پیام آور سالی پر از سلامتی و پربار بوده که مردم تبریز و دیگر شهرهای آذربایجان شرقی با چیدن هفت برکت بر سر سفره‌ی عید، سال نو را جشن می‌گیرند.
به گزارش آذر صبح، عدد هفت به ترکی “یئددی” در فرهنگ بومی آذربایجان جایگاهی ویژه داشته و تقدس عدد هفت در نزد بسیاری از ملل و اقوام بشری مانند هفت آسمان ، هفت دریا، هفت شهر عشق، هفت روز هفته و هفت وادی سلوک درتصوف، مورد توجه بوده و شاید عدد هفت هم به همین دلیل در چیدن سفره‌ی عید مورد توجه قرار گرفته است.
سفره‌ی هفت برکت در آذربایجان حتما با حرف “سین” شروع نمی‌شود، برای مثال ماهی، قرآن و آینه بر سر سفره به ترتیب نمادهای برکت آب و دریا و برکت آسمان هستند؛ جمع‌آوری هفت برکت بر سر سفره‌ی عید، بهانه‌ای برای شکرگزاری از آفریدگار جهان و عدد هفت نشانه‌ی کثرت است.
مردم بسته به سنت‌های بومی هر منطقه در خطه‌ی رنگارنگ ایران، سفره‌های هفت سین متفاوتی دارند، مردم تبریز هم در ایام عید سفره هفت برکت شامل برکتی از زمین، برکتی از آسمان، برکتی از درخت، برکتی از سرسبزی و رشد، برکتی از خرید و فروش، برکتی از حیوانات و برکتی از آب، می‌چینند.
به گفته‌ی یوسف شیرین‌پور، فولکلورشناس، به اعتقاد مردم آذربایجان، چهار روز اول بهار، آینه چهار فصل سال است، آفتابی بودن روز اول بهار، نوید بخش هفت بهار خوب است، بارانی بودن روز دوم بهار نشانگر تابستانی پر باران بوده و روز سوم و چهارم بهار نیز ترسیمی از فصل پاییز و زمستان پیش رو هستند؛ در گذشته هم مردم آذربایجان با چیدن سفره عید و استفاده از غذاهای ملی و محلی مانند شیرینی‌جات، گندم بوداده و لپه و قرار دادن هفت نوع برکت مانند سماق، سیر، پول، ساعت، سمنو، سنبل و دانه‌هایی مانند عدس، نخود، لوبیا، برنج و بلغور بر سر سفره به استقبال عید نوروز می‌رفتند و روشن کردن شمع بر سر سفره عید هم مرسوم بود و سفره پس از افروختن شمع، پهن و چیده می‌شد و سپس تمامی اعضای خانواده بر سر سفره نشسته و از خوراکی‌های موجود میل می‌کردند.
سفره‌ی هفت برکت تبریز شامل چه چیزهایی است؟
یئر برکتی (برکت زمین): گندم، عدس یا سمنو
گندم رمز و نماد برکت زندگی و ماده اصلی نان بوده که در زندگی انسان نقش اساسی را ایفا کرده و به همراه آب، دو عنصر اصلی و اساسی حیات انسانی را تشکیل می‌دهند و سمنو سمبل قدرت و شجاعت و نماد زایش و باروری گیاهان و نماد خیر و برکت و شیرینی است.
آغاج برکتی (برکت درخت): سیب یا سنجد
سیب میوه سلامتی، نشانه عشق، مهرورزی، دلدادگی و زایندگی است؛ درگذشته سیب را درخم‌های ویژه‌ای نگهداری می‌کردند و قبل از نوروز به همدیگر هدیه می‌دادند. سنجد، سمبل و نماد عشق و دلباختگی و از مقدمات اصلی تولد و زایندگی است؛ عده‌ای عقیده دارند که بوی برگ و شکوفه درخت سنجد محرک عشق بوده و هنگام بارور شدن میوه‌ی آن و پیچیدن عطر آن در فضا قوای احساسی تحریک می‌شود.
گؤی برکتی (برکت آسمان): قرآن یا آینه
قرآن، نماد دین‌باوری و خداجویی و آینه نمادی از خلقت و صداقت و یکرنگی و به خویشتن نگریستن و به درون نظاره کردن و شمع، نماد نور و روشنایی و دانایی است.
گؤیرمک برکتی (برکت سرسبزی و رشد): سبزی
سبزی نماد طراوت، خرمی ، سرسبزی، نو زیستی، باروری، سادگی و ایثار، خیر و برکت و تجدید حیات و نشانۀ شادابی زندگی بشر و نشانگر پیوند او با طبیعت است.
آل–وئر برکتی (برکت خرید و فروش): سکه
سکه، نشان ثروت و دارندگی بوده و به نیت برکت ودرآمد زیاد و بی نیازی و توفیق خدمت و هر آنچه به پیشرفت تمدن کمک کند، بر سر سفره قرار داده می‌شود.
حیوان برکتی (برکت حیوان): تخم مرغ
تخم مرغ ، نماد آفرینش و زایش است. تخم مرغ رنگ شده نشان از باروری دارد.
سو برکتی (برکت آب): آب و ماهی
آب، مایع حیات و نشانه بی‌رنگی بوده و به عنوان رمز و بقای زندگی و روشنی دل انسان‌ها بشمار می‌رود و زندگی انسان بدون وجود آن امکان پذیر نیست؛ ماهی نشان و نماد تازگی ،شادابی و تکاپو و سرزندگی، حرکت و پویایی است.
بر اساس این گزارش، آویزان کردن کیسه یا شال از خانه‌ها و ادامه یافتن شادی نوروز و شب عید تا پاسی از شب از جمله سنت‌های عید در خطه‌ی آذربایجان بود.
جوان‌ها بازی‌های سنتی مانند “عاشیق-عاشیق” را انجام داده و قوم و خویش‌ها به دیدار هم رفته و نوبرانه‌ای از خوراکی‌های نوروز به ویژه شیرینی‌های نوروزی را برای نو عروس‌ها و تازه دامادها می‌بردند که به “خونچا” معروف بود.
خونچای عروس شامل شیرینی‌جات نوروزی، تخم مرغ‌های تزیین شده، شمع‌های رنگارنگ و شال قرمز “یایلیق” و پارچه ابریشمی و هدایایی برای مادر، پدر، برادران و خواهران عروس بود و چند روز بعد خانواده عروس نیز به تلافی لطف خانواده داماد، سفره نوروزی را به خانه داماد می‌بردند که شامل شیرینی‌ها و هدایای کوچک بود.
نوروز یک جشن ملی بوده که در کشورهای آسیای میانه، ایران، افغانستان، پاکستان ، ترکیه، جمهوری آذربایجان و دیگر کشورها گرامی داشته می‌شود.
پختن شیرینجی‌های خانگی جزو عادت‌های رایج عید در گذشته بود و انواع باقلوا، نان شکری (شکر چوره‌یی)، کلوچه، بامیه و حلوا و غذاهای پخته شده خاص آذربایجان بر سر سفره نوروز به چشم می‌خوردند، اما پختن باقلوا در این میان بیشتر رایج بوده است./ ایسنا
