کاری که ما با مریم میرزاخانی کردیم

مریم میرزاخانی در سن ۴۰ سالگی به دلیل بیماری سرطان جان به جان‌آفرین تسلیم کرد. این موج از عواطف در سوگ یک هموطن دانشمند بسیار باارزش و البته قابل تقدیر است اما نگارنده به یاد دارم وقتی را که خانم مریم میرزاخانی در سال ۲۰۱۴ مدال نوبل ریاضیات را دریافت کرد که سه‌گونه در داخل کشور انعکاس خبری داشت. صداوسیما در حد خبر آب و هوای کشور، خیلی کوتاه از آن عبور کرد، آن هم نه در همه شبکه‌ها و بخش‌های خبری! اما جالب‌تر از آن روزنامه‌ای بود که این جایزه را با جوایز سینمایی برای فیلم‌سازان ایرانی مقایسه کرده بود که بوی «توطئه» می‌داد! و البته که در آمریکا که محل زندگی و تدریس خانم میرزاخانی بود از نگاه آن روزنامه همه چیز بوی توطئه می‌دهد، می‌خواهد همبرگر آمریکایی باشد یا جایزه نوبل ریاضی و یا …! قسمت سوم هم روزنامه‌هایی بودند که خبر را به اطلاع عموم رساندند و بعضی از آنها هم کمی جرئت به خرج دادند و ابراز شادمانی و «غرور ملی» کردند! همین. دیگر از سال ۲۰۱۴ تا امروز ۲۰۱۷ هرگونه اطلاع‌رسانی یا خبری درباره مریم میرزاخانی محو شده بود!

دانشگاه او ـ «صنعتی شریف» ـ چند یادمان برای او برپا کرد؟ دانشگاه تهران و البته انجمن مفاخر یا چهره‌های ماندگار، چند بار از او دعوت کردند و به افتخار او جلسه‌ای و یادواره‌ای برپا کردند؟ همینطور انجمن‌های ریاضیات و بنیادهای فیزیک و علمی دیگر؟ کار به جایی رسید که برخی در محافل گفتند این خانم دیگر ایرانی نیست، آمریکایی است و گواه آن اختیار همسری است که خارجی است و البته براساس قانون دختر او نمی‌تواند شناسنامه و پاسپورت ایرانی بگیرد!

نمی‌دانم این جملات بریده بریده از رفتار ما و مسئولین درباره مفاخر و‌اندیشمندان علمی‌مان را چرا می‌نویسم؟ در حالیکه این روال و عادت ماست که به قول آل احمد «مرده‌پرستیم»!

نگارنده به یاد دارد که در تشییع جنازه «دکتر معین» آن ستاره ادب فارسی بیش از ۱۲ یا ۲۰ نفر شرکت نداشتند و تعدادی از آن آدم‌ها هم، همچون من به خاطر همشهری و همولایتی‌بودن با دکتر معین آمده بودند! اما بعد از چند سال تازه دریافتند که باید برای او یادمانی برپا کرد و او را چهره ماندگار تاریخ ادب ما نامید!

مریم میرزاخانی تا زنده بود کسی به سراغ خانواده‌اش نرفت و از سیر تربیتی خانوادگی او، از کودکی تا جوانی و دوران دانشجویی‌اش فیلمی، قصه‌ای و به قول امروزی‌ها، «مستندی» تهیه نشد. اما امروز او هم، همچون دکتر معین ستاره‌ای درخشان در آسمان و تاریخ علم و ادب ایران خوانده می‌شود و در انتظار باشید که مراسم تجلیل از او با تهیه فیلم‌های مستند و یا گزارش از خانواده او و یا اساتید او در ایران و … به نمایش درآید. و البته از همین امروز که همه ایرانیان در سوگ مرگ او نشسته‌اند خبری خواهند دریافت که مریم میرزاخانی «چهره ماندگار» سال خوانده شده است!