پسماندهای بیمارستانی چالش مهم حوزه سلامت/ مسئولان:‌ خیالتان راحت؛‌ نظارت می کنیم!

بزرگنمایی تصویر

به گزارش آذر صبح، موضوع پسماند های بیمارستانی همواره یکی از چالش های مهم در حوزه سلامت در کشور ما بوده است. استان آذربایجان شرقی نیز با وجود بیمارستان های بزرگ در مراکز شهری با این چالش روبرو بوده و است.

براساس اعلام سازمان مدیریت پسماند شهرداری، روزانه حدود ۱۶ تن پسماند پزشکی در سطح شهر تبریز تولید می شود که حدود ۱۰ تن آن پسماند عادی و ۶ تن پسماند عفونی بی خطر سازی شده است.

پسماندهای بیمارستانی به دو گروه عادی و ویژه پزشکی تقسیم می شوند که در این میان پسماند های ویژه پزشکی از اهمیت بیشتری برخوردار هستند با این همه اگر پسماندهای عادی بیمارستان نیز مدیریت نشوند مشکلاتی را به وجود خواهد آورد.

زباله های ویژه پزشکی به ۹ گروه تقسیم می شوند که شامل پسماندهای عفونی، پسماندهای پاتولوژیک، اجسام تیزوبرنده، پسماندهای دارویی، پسماندهای سرطان‌زا، پسماندهای شیمیایی، پسماندهای رادیواکتیو، کپسول‌های حاوی گازهای پرفشار و پسماندهای حاوی فلزات سگین هستند.

پسماندهای خطرناک و از بین بردن آنها،‌ یکی از معضلات نگران‌کننده و مهمی است که توجه ویژه برنامه‌ریزان و مدیران شهری را می‌طلبد.

کارشناسان محیط زیست و شهری معتقدند مدیریت پسماندها با توجه به مشکلات خاص خود بیانگر وضعیت فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی یک کشور است و نیاز به طراحی دقیق و آینده‌نگر دارد.

شیوه های از بین بردن پسماندها شامل سوزاندن به وسیله زباله‌سوز، ضدعفونی شیمیایی، عملیات حرارتی مرطوب، عملیات حرارتی خشک، استفاده از امواج میکروویو، دفن کردن یا انباشته‌سازی و بی‌حرکت سازی است.

در حالی که روزانه در استان چندین تن زباله در بیمارستان های استان تولید می شوند چنین سوال هایی مطرح می شوند که آیا این زباله ها به طور مناسب مدیریت می شوند؟ این زباله ها چگونه بی خطر شده و اصلا در هر بیمارستان هر سال چه مقدار زباله تولید می شود؟

تولید ۲۵۰ کیلوگرم زباله پزشکی در بیمارستان شهدای تبریز

گفته می شود بیمارستان شهدای تبریز که یکی از بیمارستان های بزرگ شهر تبریز است، قبلا وضعیت نه چندان خوبی را در ارائه امکانات مناسب و همچنین مدیریت پسماند های خود داشت.

مدیر پسماند بیمارستان شهدا با اشاره به این که این بیمارستان، مرکز تخصصی بیماران ارتوپدی بوده و به همین دلیل تنها چهار نوع از زباله های ویژه پزشکی را تولید می کند، گفت: از هر هزار کیلوگرم پسماند بیمارستانی ۷۵۰ کیلوگرم آن یعنی ۸۰ درصد آن اختصاص به زباله های عادی دارد و باقی مانده این پسماندها یعنی ۲۰ درصد مانده، پسماند های ویژه پزشکی هستند.

وی افزود : در این بیمارستان زباله های عادی و ویژه با رعایت اصول بهداشتی در کیسه های زباله سیاه و سطول آبی رنگ جمع آوری می شوند و روی این سطل های زباله برچسب هایی زده می شوند که مشخص کننده این هستند که این زباله ها در کدام بخش، چه ساعتی و در کدام شیفت تولید می شوند.

قدامی ادامه داد: پس از این که نوع زباله مشخص می شود، به محل نگهداری موقت پسماند ها برده می شود و در محیط مسقف و جعبه های مخصوص نگهداری می شوند که بعدا با دستگاه های حمل زباله به محل های مخصوصی جهت دفن برده می شوند.

وی در ارتباط با نحوه مدیریت پسماند های این بیمارستان گفت: سطل های زباله وِیژه پزشکی در اتاق های ایزوله، سرویس های بهداشتی، اتاق عمل، آی سی یو و اورژانس بیمارستان ها وجود دارند و به رنگ زرد هستند.

این مسئول در ادامه گفت: زباله های نوک تیز در جعبه های ایمنی زرد رنگ جمع آوری می شوند که پس از پر شدن این جعبه ها توسط ترالی های زرد رنگ حمل زباله به محل بی خطرسازی برده شده و آن جا بی خطر سازی می شوند.

وی با اشاره به نحوه بی خطرسازی این زباله ها در بیمارستان شهدا گفت: این پسماند ها در بیمارستان شهدا توسط روشی به نام اتوکلاو و با دما و فشار ۱۵۰ درجه سانتیگراد این زباله ها استریل شده و به زباله های عادی تبدیل می شوند و این دستگاه باید هرساله کالیبره و با تستر های شیمیایی کنترل شود.

از مرحله قبل از تولید تا امحاء پسماندها پیگیری های لازم انجام می پذیرد

مدیر بیمارستان شهدا نیز در گفت‌وگو با آذر صبح ضمن تاکید بر این که پسماند ها از مرحله قبل از تولید تا امحاء آن ها پیگیری و مدیریت می شوند گفت: پیگیری های لازم برای امحاء صحیح زباله های بیمارستانی توسط مدیریت این بیمارستان، انجام می پذیرد تا از ضرر های ثانویه آن برای انسان ها و حیوانات جلوگیری کرده و از امحاء آن اطمینان حاصل کنیم.

علیرضا پاشایی فر با تشریح این که دستگاه های تصویر برداری مونولوگ هزینه زیاد و ضرر های محیط زیستی دارند افزود: با توجه به ایجاد پسماندهای شیمیایی توسط برخی از دستگاه های تصویربرداری، این بیمارستان سعی داشته است از شش دستگاه تصویر برداری مونولوگ خود چهار دستگاه را به دیجیتال ارتقا بدهد تا در این راستا از آسیب های زیستی جلوگیری کند.

پاشایی فر در ادامه گفت: پسماند های بیمارستان علاوه بر این که بی خطر می شوند خرد نیز می شوند تا مورد استفاده مجدد قرار نگیرد.

وی در پاسخ به این که آموزش کارکنان و کادر بیمارستانی در این بیمارستان چگونه انجام می پذیرد گفت: در این بیمارستان آموزش ها به صورت دوره ای، برنامه ریزی شده و به صورت سیار در مباحثی چون پسماند، کنترل عفونت ، ایمنی بیمار، تاسسیسات و تجهیزات آموزش صورت می گیرد.

این تنها یک روی سکه و تنها قسمت خوب قضیه است، روی دیگر این سکه شمار زیاد مشکلات بیمارستان ها در مدیریت و بی خطرسازی پسماندهای شان است که در ادامه گزارش مطرح می شود.

بر اساس این گزارش، مسئله ی پر اهمیت دیگر، بحث آموزش کارکنان و پرستاران بیمارستان در تفکیک و بی خطرسازی مناسب این زباله ها است که جزو وظایف مدیریت بیمارستان ها می باشد.

در صورتی این آموزش ها داده نشود ممکن است مشکلاتی را در مدیریت پسماندها به وجود آورد، این در حالی است که برخی از رؤسای بیمارستان ها این امر را ساده تلقی کرده و به راحتی از کنار بحث آموزش در خصوص مدییرت پسماند می گذرند!

پسماندها بی خطرسازی می شود

علیرضا اصغری مدیر عامل سازمان مدیریت پسماند می‌گوید: پسماندها پس از بی خطرسازی در ضلع شمال غربی تبریز دفن می شوند.

وی با اشاره به این که بی خطرسازی پسماندهای ویژه بر عهده نهاد سازنده آن است، افزود: پسماندهای پزشکی و بیمارستانی در سطح شهر روزانه بعد از عادی سازی توسط مراکز مذکور توسط پیمانکاران مخصوص جمع آوری و به صورت بهداشتی، طبق دستور العمل های موجود و به صورت استاندارد در مرکز دفن مهندسی بهداشتی واقع در ضلع شمال غربی شهر تبریز دفن می گردد.

اکثر مردم فکر می کنند که بیمارستان هایی که به مشکلات بیماران روانی می پردازند پسماندهای بیمارستانی خاصی نخواهد داشت و این نیز باعث کاهش نظارت و توجه به این بیمارستان ها می شود.

مشکلات بیمارستان ها به صورت کلان به گوش مسئولین رسانده می شوند

مسئول پدافند غیرعامل زیستی استانداری در پاسخ به این سوال که کدام بیمارستان های استان دارای مشکل هستند و آیا بیمارستان راضی نیز از این مشکلات برخوردار است یا نه گفت: پدافند غیرعامل استانداری با بازدید های لحظه به لحظه از بیمارستان ها از نحوه بی خطر سازی زباله های بیمارستانی توسط مسئولین بهداشت محیط و متصدیان بی خطرسازی در بیمارستان ها اطلاع پیدا کرده و به صورت کلان این مشکلات را به گوش مسئولین استانی می رسانیم.

علی آقائی تاکید کرد: در بررسی های صورت گرفته ما قصد مچ گیری یا مانع تراشی برای یک بیمارستان را نداشته و تنها با نگاه کلی به مشکلات بیمارستان ها و با قصد گوشزد کردن تهدید های بیمارستانی به مسئولین، پیگیری های لازم را انجام می دهیم.

وی با اشاره به این که دستگاه مورد استفاده در هر بیمارستان استان غالبا اتوکلاو است گفت: با توجه به این که خرابی این دستگاه ها در بیمارستان ها ممکن است مشکلات بزرگی را به وجود آورد و بیمارستان ها با توجه به کمبود بودجه قادر به تهیه دستگاه یدکی بی خطر ساز نیستند و هم این که حق خارج کردن زباله های بی خطرسازی نشده را از بیمارستان ندارند، به این بیمارستان ها توصیه شده است از دستگاه های سیار بی خطرساز استفاده کنند تا در مدت موقت به مشکلی بر نخورند.

وی در پاسخ به این که پیشنهادات صورت گرفته تنها در حد پیشنهاد مانده اند یا عملی نیز شده اند گفت: عده ای از این بیمارستان ها نیازمند بودجه هستند که از سازمان های خود تقاضای این بودجه را دارند و عده ای دیگر نیازمند دستور رئیس بخش یا رئیس دانشگاه هستند تا این مشکلات را در بیمارستان های خود حل کنند فلذا مشکلات این بیمارستان ها نیز به مسئولین استانی اطلاع رسانی می شوند تا از بودجه لازم برخوردار شوند.

آقائی تصریح کرد: اکثر بیمارستان های استان با دو مانع در بی خطرسازی زباله ها روبرو هستند که عبارت است از مشکلات یکسان سازی سایت ها و نبود کادر بیمارستانی مجرب در بی خطرسازی پسماند ها؛ که در مجموع به این دو مانع نیز نسبت به چهار سال قبل توجه ویژه ای شده است و رو به بهبود می باشد.

***

گفتنی است چندین سال است در برخی از بیمارستان ها این مشکلات به صورت روتین تکرار می شود.

مسئولین می گویند تاچند سال پیش در برخی از بیمارستان هایی که در مرکز شهر تبریز هستند در عین ناباوری مشکلاتی وجود داشت و به گفته خودشان تازه تازه به لطف مسئولین برخی از این مشکلات حل شده است.

آن ها می گویند ما نباید انتظار زیادی از این بیمارستان ها داشته باشیم چون خودمان نمی توانیم زیرساخت های لازم برای حل مشکلات بیمارستان ها را فراهم کنیم.

اما برخی از آن ها خود نیز به دلیل موازی کاری هایی که در بین ارگان ها صورت می گیرد پرسشگر این هستند که زیرساخت های لازم برای حل مشکلات باید توسط مدیران بیمارستان ها یا استانداری یا مجموعه شهرداری و شورای شهر فراهم شود.

اگر مسئولین این انتظارات حداقل را نیز از بیمارستان ها نداشته باشند مطمئنا نیز بیمارستان ها در ارائه خدمات و مدیریت مناسب پسماند ها حداقل اجحاف و کم کاری را را خواهند داشت و وقتی جدیت و پیگیری هایی از جانب مسئولین به اصطلاح بالا دستی انجام نپذیرد، با وجود این مشکلات هیچ یک از وظایف به خوبی عمل نخواهد شد.