دوشنبه, ۳ آذر ۱۴۰۴ / ۲۰:۱۲:۰۱
سماق تولیدی هوراند محصولی کاملا سالم، ارگانیک و عاری از هرگونه آلاینده‌های شیمیایی است و بهره‌برداری از محصول سماق از این جنگل‌ها متوسط عملکرد یک تن در هکتار است.
به گزارش آذر صبح به نقل از فارس، سماق یکی از گونه‌های گیاهی جنگلی بوده که اکثراً به حالت خودرو و در دامنه‌های وحشی چوب‌زارها، چمنزارها، صخره‌ها، دره‌های گود و اطراف جاده‌ها رشد می‌کند، مرغوب‌ترین سماق کشور در این شهرستان تولید میشود و این محصول قابلیت اشتغال‌زایی و توسعه بخش کشاورزی این شهرستان را دارد.
معرفی درختچه سماق
سماق یکی از گونه‌های گیاهی جنگلی است.گونه‌ای خودرو که تقریباً دست بشر در گسترش آن کمتر دخالت دارد و اکثراً به حالت خودرو و در دامنه‌های وحشی چوب‌زارها، چمنزارها، صخره‌ها،دره‌های گود و اطراف جاده‌ها رشد می‌کند.
نام علمی سماق Rhus coriaria است. “سماق” در قدیم “سماک” نیز تلفظ می‌شده است، در حقیقت فارسی آن سماک و عربی آن سماق است.
سماق دارای انواع مختلفی است از جمله:
الف- سماق صمغی: این نوع سماق در بعضی از باغات تهران و مناطقی از کشور ژاپن می‌روید.
ب- سماق آمریکایی: این نوع سماق هم در مناطقی از آمریکای شمالی می‌روید.
ج- سماق معمولی: این سماق مهم‌ترین و پر رویش‌ترین درخچه سماق است. این نوع سماق درختچه ایست کوهستانی و میوه‌‌های خوشه‌ای دارد: این سماق بومی نواحی مدیترانه، جنوب ایتالیا و آسیای شرقی به خصوص ایران است و در نقاط استپی سلسله جبال البرز و زاگرس در آذربایجان و خراسان و فارس و دامنه‌های جنوبی رشته کوه‌های البرز، در دره‌های کرج و هراز، بین ۱۰۰۰ ـ ۱۷۰۰ متر، در ارتفاعات شیراز تا ۲۳ هزار متر ارتفاع از سطح دریا و در جنگل‌های ارسباران در ارتفاعات بین ۱۹۰۰-۶۵۰ متر از سطح دریا دیده میشود.
درخچه سماق، درختی کوچک‌پاست با ارتفاع ۳ متر و گاهی به ۴ متر بالغ میشود و شاخه‌های جوان و دم‌برگ‌های آن را موهای زبر پوشانیده است.
برگ‌های سماق مرکب شانه‌ای است و طول آن به ۱۸سانتی‌متر بالغ میشود و دارای ۱۵ برگچه است و هر برگچه آن در حدود ۳-۷ سانتی‌متر طول دارد. شکل آنها نیز، تخم‌مرغی، دندانه‌دار و مخملی است. با سطحی به رنگ سبزمات و پشت روشن که در پاییز به رنگ سرخ یا حنایی درمی‌آید.
گل آذین آن متراکم باخوشه‌های حنایی رنگ است و به ۲۰-۱۰ سانتی‌متر طول بالغ میشود. میوه آن شفت کرک‌دار قهوه‌ای مایل به ارغوانی است، برگ‌های سماق دارای ۱۳ درصد مازوست است و در صنعت چرم‌سازی خصوصاً در مصر و یونان باستان به کار برده می‌شد.
میوه سائیده شده آن به عنوان چاشنی غذا در منازل مصرف میشود، از پوست آن هم رنگ زرد نارنجی به دست می‌آید.
این درخچه در مناطقی که ۳۵۰-۳۰۰ میلیمتر بارندگی سالیانه داشته باشد، رشد می‌کند. در خاک‌های کمی اسیدی یا خنثی با ۷-۵/۶ = HP بهتر رشد می‌کند. آب و هوای گرم و خشک را می‌پسندد. گیاهی نورپسند بوده و غیرمقاوم به سایه است. مقاوم به آفات و امراض بوده، اگر در اثر کم آبی خشک شود با مختصر رطوبت ایجاد پاجوش می‌کند. در صورت سرمازدگی ساقه‌های جدید ایجاد می‌کند.
ضرورت توسعه کشت سماق و بازاریابی مناسب برای این محصول
فرماندار هوراند بر ضرورت توسعه کشت سماق و حمایت از سماق‌کاران در راستای زمینه‌سازی برای اشتغال تاکید کرد.
زین‌العابدین مردانیان با اشاره به اینکه شهرستان هوراند قطب تولید سماق در استان آذربایجان‌شرقی است، بر ضرورت حمایت جدی از توسعه کشت این محصول استراتژیک و درآمدزا را یادآور شد.
وی گفت: با وجود اینکه این محصول ویژه شهرستان فرصتی برای درآمدزایی، اشتغال پایدار و رونق اقتصادی روستاییان منطقه است، متأسفانه نبود برنامه‌ریزی مناسب برای بازاریابی و عرضه سماق به نحو شایسته به بازار مصرف باعث شده منفعت و درآمد این محصول نصیب دلالان شود و روستاییان به نسبت زحمت خود از این محصول متنعم نشوند.
مردانیان گفت: فرمانداری هوراند از سرمایه‌گذاران و روستاییانی که بخواهند در جهت توسعه کشت سماق و ایجاد صنایع تبدیلی و بسته‌بندی سرمایه‌گذاری و مشارکت کنند، حمایت می‌کند.
وی افزود: خوشبختانه در راستای تحقق اقتصاد مقاومتی، تولید و اشتغال اقدامات مهمی با همراهی جهاد کشاورزی، منابع طبیعی در جهت توسعه این محصول و حمایت از سماق‌کاران صورت گرفته است.
مردانیان، ارتقای کمی و کیفی تولیدات سماق با بسته‌بندی مطلوب و بازارپسند را یکی از راه‌های افزایش قیمت و زمینه برای صادرات اعلام کرد و افزود: متاسفانه بسته‌بندی نامناسب و بعضاً فله‌ای باعث شده که دلالان این محصول را خریداری و با برندهای دیگر و با قیمت بسیار بالا به بازار مصرف عرضه کنند.
سماق خاصیت ضدمیکروبی و آنتی‌اکسیدانی دارد
مرتضی حسن پور به عنوان داروساز در خصوص خواص دارویی سماق به فارس گفت: این محصول خاصیت ضدمیکروبی و آنتی‌اکسیدانی دارد و برای بیماران دیابتی مفید است، زیرا یکی از عوامل به وجود آمدن عوارض مختلف در دیابتی‌ها، ترکیب شدن گلوکز (قند خون) با پروتئین‌های حیاتی بدن است که به تغییر ساختار شیمیایی و عملکرد این پروتئین‌ها می‌انجامد. مطالعات نشان می‌دهد که سماق تا ۸۱ درصد از بروز این فرآیند جلوگیری می‌کند.
این پزشک داروساز گفت: سماق به دلیل داشتن تانن فراوان، قابض و پاک‌کننده معده است و در درمان بیماری‌های روماتیسمی و نقرس موثر است.
وی افزود: گردی که روی میوه سماق مینشیند و به آن خاک سماق میگویند، بسیار قابض و کمی تلخ است و به علت داشتن املاح، از ترشحات بی‌رنگ زنانه جلوگیری می‌کند. برای این منظور و درمان نزله و تب‌های صفراوی ۱۵ تا ۲۴ گرم در روز مصرف شود.
حسن‌پور، علت افزودن سماق به کباب این است که خوردن گوشت کباب شده باعت تولید آنزیمهایی در بدن میشود که مضر هستند. سماق می‌تواند اثر این آنزیم‌ها را خنثی کند.
سماق تولیدی هوراند کاملاً سالم و ارگانیک و عاری از هرگونه آلاینده شیمیایی است
آیدا ایمانی، کارشناس ارشد کشاورزی نیز اظهار داشت: سماق تولیدی هوراند محصولی کاملاً سالم و ارگانیک و عاری از هرگونه آلاینده‌های شیمیایی از جمله کود و سموم شیمیایی است.
این کارشناس ارشد کشاورزی، جنگل‌های سماق در هوراند را از سرمایه‌های ارزشمند طبیعی منطقه ارسباران نام برد.
ایمانی گفت: وسعت این عرصه به چند روستای بخش هوراند شامل آقبراز، وروجن سفلی و علیا، تابستانق، ملالو، کورن، کویر، هوای، قره درویش، داودلو، خانکندی و غیره ختم میشود که در سطح ۸۱ هکتار پراکنده شده است و تنها ذخیره‌گاه جنگلی سماق منطقه ارسباران است.
وی گفت: سماق این منطقه به لحاظ دارا بودن رنگ قرمز طبیعی، طعم خوب و بازارپسندی یکی از مرغوب‌ترین و اصلی‌ترین نوع سماق موجود در کشور است.
ایمانی یادآور شد: همه ساله در اواخر تابستان اهالی روستاهای اطراف طی جشنی به نام جشن برداشت سماق، میوه رسیده درختچه را می‌چینند و پس از چیدن و خشک کردن، سماق آنها را آسیاب کرده و علاوه بر مصرف خوراکی و دارویی در رنگرزی نیز استفاده می‌کنند.
توسعه کشت سماق فرصتی مناسب برای اشتغال جوانان منطقه
مصطفی قربان موحد، پژوهشگر حوزه گیاهان دارویی مصطفی قربان موحد نیز به فارس گفت:بسیاری از کشاورزان و پرورش‌دهندگان سماق در شهرستان هوراند افرادی هستند که به شکل سنتی به کشت و فرآوری سماق مشغول هستند که با پیشرفت الگوهای تازه کشت و زرع چندان آشنایی کاملی ندارند همچنین نیاز است تا نسل جوان و آینده نیز علاوه بر الگو قرار دادن این افراد زمینه رشد و توسعه این محصول بومی و ویژه را در اولویت قرار دهند چرا که اقتصاد و معیشت برخی از افراد این شهرستان و روستاهایی که این محصول در آن مناطق پرورش داده میشود، اداره میشود.
وی تاکید کرد: ضرورت دارد ضمن افزایش همکاری‌های کارشناسان کشاورزی با پرورش‌دهندگان این محصول زمینه را برای افزایش راندمان تولید و ارتقاء کمی و کیفی این محصول فراهم کنند که مهم‌ترین این موارد برگزاری دوره‌های بازآموزی و کارگاه‌های آموشی در این حوزه است.
موحد، پیشنهاد داد ترغیب و تشویق روستاییان با پرداخت وام‌های حمایتی بلاعوض یا بلندمدت برای کشاورزان منطقه می‌تواند علاوه بر توسعه و تولید بیشتر محصول سماق، زمینه اشتغال برای جمعی از جوانان روستایی که به جهت نبود فرصت اشتغال به شهرها مهاجرت می‌کنند، فراهم میشود.
وی رونق این صنعت را که مستقیماً با اشتغال و درآمد روستاییان این منطقه ارتباط دارد، راه‌اندازی تشکل‌های تعاونی با مشارکت جوانان تحصیل‌کرده روستایی و ایجاد صنایع بسته‌بندی و عرضه این محصول با برند هوراند عنوان کرد و افزود: متأسفانه تولیدات سماق هوراند به صورت فله‌ای از این شهرستان خارج و با نام و برندهای دیگر به داخل و خارج عرضه میشود که در صورت بسته‌بندی مناسب و عرضه کیفی آن می‌تواند رونق این محصول را افزایش دهد.
هوراند یکی از شهرستان‌های استان آذربایجان‌شرقی با مرکزیت هوراند است. جمعیت شهر هوراند در سال ١٣٩٠ خورشیدی بالغ بر ۴ هزار و ۴۴۵ نفر بوده است که از این تعداد، ۲ هزار و ۳۵۶ نفر مرد و ۲ هزار و ۸۹ نفر زن بوده‌اند.
کل جمعیت شهرستان هوراند ۲۲ هزار نفر است و به عنوان بیست و یکمین شهرستان استان در مرداد ماه ۱۳۹۲ معرفی شد همچنین تعداد خانوارهای این شهر، یک‌هزار و ۱۱۲ خانوار بوده است.
قلعه پشتاب از آثار تاریخی روستای پشتاب، در نزدیکی هوراند است.
