جمعه, ۷ آذر ۱۴۰۴ / ۰۳:۰۸:۵۱
بررسی‌های باستان‌شناسی در شهر باستانی «اوجان» در تبریز به کشف آثاری از دوره‌های ایلخانی و سلجوقی از جمله سفال، سکه و سه برج آرامگاهی منجر شد.
به گزارش آذر صبح، تیرماه امسال نخستین فصل مطالعه در شهر باستانی «اوجان» به عنوان پایتخت تابستانی ایلخانان با هدف شناسایی گمانه‌زنی، تعیین عرصه و حریم شهر تاریخی– ایلخانی انجام شد، محوطه‌ای تاریخی که در بررسی‌های باستان‌شناسی در منطقه «بستان‌آباد» آذربایجان شرقی در سال ۱۳۹۲ کشف شد و در همان زمان، نمونه سفال‌ها، سکه و آثار فرهنگی دیگری از محوطه به دست آمد.
هرچند گفته می‌شود این شهر قبل از دوره ایلخانی و بخصوص در دوره سلجوقیان ساخته شده، اما به دنبال حوادث مختلف مانند زلزله و جنگ‌های متعدد نتوانسته موجودیت خود را به عنوان یک شهر مهم و استراتژیک حفظ کند و تنها در دوره‌ی ایلخانی به شکوه و رونق شایسته‌ی خود دست پیدا می‌کند. می‌توان گفت که باستان‌شناسان پیدایش این شهر را یکی از مهمترین تحولات اجتماعی دوره ایلخانی با ماهیت هنر معماری و شهرسازی خاص خود می‌دانند.
سرپرست فصل نخست کاوش شهر تاریخی “اوجان” درباره‌ی اقداماتی که باید در نخستین فصل کاوش و مطالعه‌ی این محوطه‌ی تاریخی انجام شود، گفت: این کاوش بر تلاش برای آزادسازی معماری قلعه بزرگ “اوجان” تاکید دارد.
او در ادامه به ارائه‌ی پروژه‌ای برای تعیین عرصه وحریم شهر باستانی “اوجان” از طرف دانشگاه تهران به پژوهشکده باستان شناسی در سال ۱۳۹۵ اشاره کرد و گفت: این پروژه به تصویب شورای پژوهشی پژوهشگاه رسید و با پیگیری‌های دانشگاه تهران مجوز کاوش برای شهر تاریخی اوجان نیز در سال ۱۳۹۶ از طرف پژوهشکده باستان شناسی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری صادر شد.
این باستان شناس با بیان این‌که شمال شرق قلعه بزرگ اوجان نقطه‌ی آغاز کاوش‌ها بوده،افزود: دیوار بخشی از قلعه وبرج وباروی شمال شرقی قلعه از خاک ورسوبات آزادسازی شده ودیوارهای جانبی آن به ارتفاع حدود چهار متر نمایان و پاک سازی شده است.
به گفته سرپرست فصل نخست کاوش شهر تاریخی اوجان، در این فصل کاوش معماری این قلعه بهتر شناسایی می‌شود و بخشی از دیوار اطراف قلعه بزرگ اوجان نیز از بیرون پاکسازی می‌شود.
این باستان شناس در ادامه از تمهیدات و برنامه ای برای حفاظت و مرمت این قلعه خبر داد که درپایان کاوش عملی می‌شود.
ولایتی با بیان این نکته که شهر اوجانِ به وسیله سلجوقیان تاسیس و در دوره ایلخانان باز سازی وگسترش پیدا کرد، گفت: این شهر در نزدیکی محل فعلی شهرستان بستان آباد در استان آذربایجان شرقی، بر سر راه جاده بین‌المللی ابریشم، جاده تهران (ری قدیم) به تبریز، جاده تبریز- اردبیل و مسیر ترانزیتی ترکیه (آناتولی قدیم) و اروپا قرار داشته و از زمان‌های قدیم محل اقامت و گذرِ بسیاری از کاروانها و بازرگانان ایرانی، چینی، رومی و تُرک بوده است.
سرپرست فصل نخست کاوش اوجان؛ این شهر تاریخی را از طرف شرق نزدیکترین محل اقامت مسافران و بازرگانان، قبل از رسیدن به شهر تبریز دانست و افزود: در دوره ایلخانی به دلیل موقعیت خاص و استراتژیک این شهر و همچنین به لحاظ دارا بودن مراتع و باغ‌های سرسبز در دامنه کوه سهند و علاقه خاص ایلخانان به شهرهایی با موقعیتِ استراتژیک و تجاری، مورد توجه ایلخانان مغول و بخصوص غازان خان قرار گرفت و یک «ابواب البّر» و «ارگ» در هسته مرکزی شهر ساخته و وقف خاندان ایلخانیِ ایران شد.
او با استناد به منابع تاریخی گفت: موجودیت این شهر در حوالی بستان‌آبادِ فعلی است که در دوره ایلخانی رونق می‌یابد، اما موجودیت آن به عنوان یک شهر به دوره‌های قبل از ایلخانی بر می‌گردد، چون در منابع قرن ۵ و ۴ هجری مصادف با دوره حکومت سلجوقیان از این شهر سخن به میان آمده و مطالعات علم باستان‌شناختی نیز بر صحت این موضوع تأکید دارند.
این باستان شناس، با بیان این‌که گسترش اولیه این شهر در قرن‌های هفتم و هشتم هجری و اوج شکوفایی آن متعلق به اواسط دوره ایلخانی بوده است، نیز ادامه داد: این شهر در دوره‌های بعدی به خصوص تیموری، قره قویونلو و آق قویونلو تا صفوی رونق و اهمیت خود را حفظ کرده است، اما از دوره قاجار به تدریج از اهمیت آن کاسته شده و مسیر انحطاط و زوال را در پیش گرفته است.
