سه شنبه, ۴ آذر ۱۴۰۴ / ۰۰:۳۹:۵۷
استاد تکتونیک دانشگاه تبریز معتقد است؛ یکی از گسل‌های امتداد لغز مورب با گسل‌های پهنه زاگرس که ناشناس و مغفول نیز مانده است، مسبب زلزله اخیر در غرب کشور می‌باشد.
دکتر بهزاد زمانی در گفتگو با آذر صبح، اظهار کرد: پهنه زمین ساختی زاگرس یکی از پویاترین پهنه های لرزه زمین ساختی ایران بر بردارنده مجموعه ای از گسل‌ها است، که این گسل‌ها از چند شاخه تشکیل شدند، مهمترین گسل فعال در این پهنه، گسل جوان اصلی زاگرس می‌باشد که از چند پاره تشکیل شده است، پاره گسل صحنه، پاره گسلی مروارید، پاره گسلی پیرانشهر از دیگر گسل‌های زاگرس است، از جمله زلزله های بزرگ تاریخ، مربوط به فعالیت پاره گسل صحنه در دسامبر ۱۹۵۷ است که ۲۰۰۰ کشته بر جا گذاشته است.
وی در خصوص اختلاف اطلاعات اعلامی در سایت‌های لزره نگاری معتبر بعد از زلزله اخیر غرب کشور گفت: از نظر علمی مکان و بزرگی زلزله دارای خطای استانداردی است، برای بزرگی در حدود ۵/۰ ریشتر و برای کانون و موقعیت زلزله در حدود ۵۰ الی ۱۰۰ کیلومتر خطا در نظر گرفته می‌شود و از این نظر اختلاف اطلاعات سایت‌های لزره‌نگاری بعد از این زلزله قابل توجیه به نظر می‌رسد.
وی یادآور شد: در صورتی که نام ازگله را در سایت‌های لزره‌نگاری دنبال کنید، متوجه می‌شوید این منطقه در سال‌های اخیر زلزلههای کوچک ولی متعددی داشته است، مدل رفتاری گسل‌های عمیقی همچون این مورد که باعث زلزلههای بزرگی نیز می‌شوند بدین صورت است که در طول سال‌ها لزره‌ها و زلزلههای کوچکی قبل از زلزله بزرگ و ویرانگر از خود بروز می‌دهند.
وی در پاسخ به این پرسش که زلزلههای کوچک آزادکننده انرژی و مانع بروز زلزلههای بزرگ نیستند، خاطرنشان کرد: در بحث گسل‌ها، با مدل‌های سایزموتکتونیک (لرززمین‌ساختی) های مختلفی مواجه هستیم، مناطق مختلف، مدل‌های متنوعی دارند، رویداد زلزله های کوچک در برخی مناطق آزادکننده انرژی هستند ولی در زاگرس بدین شکل نیست.
دکتر زمانی با اشاره به گسل‌های امتداد لغز مورب با گسل‌های زاگرس، گفت: ۵ گسل امتداد لغز که عمیق هم هستند در این منطقه وجود دارند که مسبب زلزلههای بزرگ هستند، به نظر می‌رسد یکی از خط واره‌های مهم که ناشناس هم مانده از محور بغداد تا جنوب سلیمانیه شروع و از نزدیکی روستای ازگله در ایران عبور کرده و از شمال پاوه، جنوب سرواباد، محدوده شهر بیجار و سپس زنجان میگذرد و به کوه‌های البرز می‌رسد، تا پی سنگ هم بریده و مسبب زلزله اخیر در غرب کشور است.
وی اضافه کرد: امواج لزره اخیر در شهرهای دور از کانون زلزله نیز احساس شد، علت این مسئله این است که هز زلزله میرایی خاصی دارد، بدین شکل که با فاصله گرفتن از کانون زلزله امواج ناشی از زلزله از قدرت می‌افتند و مردم آن مناطق لرزش را احساس می‌کنند ولی تخریب اتفاق نمی‌افتد، در این زلزله نیز مردم شهرهای مثل تبریز و زنجان لرزه را احساس کردند ولی شهری مثل مشهد که فاصله خیلی بیشتری از کانون زلزله دارد، امواج زلزله حتی احساس نشد.
استاد دانشگاه تبریز ادامه داد: در زلزله شهر لیسبون در کشور پرتغال، امواج ناشی از زلزله حتی در شهر مسکو که در حدود ۳ هزار و ۹۰۰ کیلومتر از آنجا فاصله دارد، حس شد!
وی یادآور شد: ایران به استان‌های لرزه‌خیزی تقسیم شده و استان آذربایجان‌شرقی یکی از این استان‌ها است، البته باید یادآور شد که استان ما، در منطقه لزره خیزی متفاوتی از محل زلزله اخیر قرار دارد و در واقع در محیط تکنوتیکی متفاوتی از آن می‌باشد.
وی در پاسخ به این سئوال که آیا ممکن است، زلزله شهرهای ازگله و سرپل ذهاب بر فعالیت دیگر گسل‌های کشور همچون گسل تبریز تاثیر بگذارد، خاطرنشان کرد: این مسئله که گسل‌هایی که وجود دارند، بر گسل‌های سایر مناطق تاثیر می‌گذارند، قابل انکار نیست، ولی به جرات می‌توان گفت که کانون زلزله اخیر در منطقه تکتونیکی متفاوتی از منطقه ما قرار دارد و بعید به نظر می‌رسد که در بخش‌های شمالغرب کشور نیز باعث بروز زلزله‌هایی دیگر شود.
دانشیار تکتونیک دانشگاه تبریز گفت: مهاجرت زلزلههای یک اصل علمی است، بدین مفهوم که وقتی در منطقه‌ای زلزله‌ای اتفاق می‌افتد، زلزله‌ها از طریق گسل‌ها به گسل‌های مرتبط در مناطق دیگر منتقل و باعث لرزش آنها می‌شوند ولی اینکه زلزله گسل اخیر به منطقه شمالغرب کشور مهاجرت کند، نیازمند داده‌های دقیقتری است و به این راحتی نمی‌توان حکم به مهاجرت آن داد.
وی با بیان اینکه فعال شدن یک گسل پارامترهایی برای شناسایی دارد افزود: گسل های فعالی چون تبریز باید مورد پایش قرار گیرند که این پایش ها نیازمند سرمایه گذاری و کار تحقیقاتی بالایی است واز این نمونه کارها در کشورهایی چون آمریکا برای گسل ساماندریا و به صورت تحقیقاتی در کشور چین می توان نام برد که البته داشتن چنین تکنولوژی هایی برای پایش گسل های موجود در منطقه ما هم ضروری به نظر می رسد.
وی خاطرنشان کرد: در عکس‌هایی از مناطق زلزله زده در رسانه‌های منتشر می‌شود، به وضوح می‌توان دید برخی سازه‌ها به دلیل رعایت اصول ایمنی، کمتر تخریب شدند و برخی سازه‌ها خسارت جدی دیدند، در برخی واحدها نیز دیوار ها آسیب دیدند که نشان می‌دهد در این سازه‌ها باید نبش کشی در دیوارها جدی گرفته شود، کشور ما خوشبختانه به سمت ایمنی پیش می‌رود ولی با توجه به وسعت مناطق زلزله خیز کشورمان تلاش‌ها در این راستا باید چند برابر شود.
