دوشنبه, ۱۴ مهر ۱۴۰۴ / ۱۳:۵۲:۲۰
موضوعی که در مورد اخبار علمی ممکن است مردم را به اشتباه بیاندازد این است که گاهی خبرنگاران همراه گزارش، فرضیات و گمان‌های خود را منتشر می‌کنند که یک خبر علمی را به یک گزارش شبه علمی تبدیل می‌کند.
به گزارش آذر صبح، ایسنا به نقل از گیزمودو نوشت: نوشتن یک داستان شبه علمی سخت نیست. گزارش‌ها این گونه تهیه می‌شوند که شما با یک دانشمند پشت تلفن صحبت می‌کنید و از وی می‌پرسید که چه کاری انجام داده است. در صورتی که گفته‌ها و نتایج منطقی باشد، به سراغ چند فرد مطلع دیگر می‌روید. همه گزارش‌ها این گونه تهیه می‌شوند.
اما چیزی در مورد اخبار علمی وجود دارد که باعث می‌شود مردم را به اشتباه بیاندازد و آن این است که گاهی خبرنگاران همراه گزارش فرضیات و گمان‌های خود را منتشر می‌کنند که مطالعه علمی نمی‌تواند از آن حمایت کند. بدین ترتیب یک گزارش و خبر علمی تبدیل به یک گزارش شبه علم می‌شود.
سال ۲۰۱۷ چندین اکتشاف علمی شگفت انگیز را به ارمغان آورد، اما در این میان برخی از اتفاقات علمی نیز با پوشش‌های بسیار بدی از طرف رسانه‌ها همراه شدند.
در این گزارش به مواردی از بدترین مقالات و خبرهای شبه علمی می‌پردازیم که در سال ۲۰۱۷ روی خروجی سایت‌های علمی قرار گرفتند.
تئوری توطئه و پایان جهان، تنور داغ برخی از ژورنالیست‌ها است. اما بعضی از این مقالات خود را به صدر اخبار گوگل رساندند.
قیامت نزدیک است
“نیبیرو”(Nibiru) یکی از این خبرها بود که فراگیری آن باعث شد تا یک نظریه توطئه فراتر از سرگرمی گسترش یابد.
سیاره X یک سیاره است که به “نیبیرو” معروف است. نظریه پردازان توطئه ادعا کردند زمین در ماه سپتامبر یا اکتبر یا نوامبر یا دسامبر (هر بار تاریخ آن تغییر کرد) با زمین برخورد کرده و قیامت به پا می‌شود.
البته که این خبر درست نبود، اما گمانه زنی‌های اخیر در مورد وجود سیاره نهم ممکن است، با این واقعیت که بسیاری از چیزهای بد در واقع بر روی زمین در حال وقوع است، نگرانی مردم را افزایش داد.
این نظریه در دهه‌های گذشته نیز وجود داشت، اما نسخه سال ۲۰۱۷ آن منجر به انتشار بیانیه‌هایی در رسانه‌های عمومی مانند واشنگتن پست شد. در حالی که فاکس نیوز خلاف آن عمل کرد.
در آخر نیز دانشمندان گفتند هیچ تهدیدی از جانب نیبیرو متوجه زمین نیست.
دانشمندان مدل سنگی قطب جنوب را ساخته‌اند
یکی از بدترین داستان‌های سال فقط یک اشتباه بود. رسانه‌های خبری ماه گذشته گزارش دادند که سنگ بیرون آمده از گوشته زمین به داغی مواد مذاب است یا در یک مورد یک هیولا در زیر قطب جنوب دیده شده که در حقیقت چنین نبود.
دانشمندان در واقع مدل‌هایی از آنچه ممکن است وجود سنگ‌های داغ در زیر قطب جنوب موجب شود، ساختند. آنها دریافتند که مدل آنها می‌تواند برخی از حقایق جالب در مورد قطب جنوب، مانند چگونگی ذوب شدن یخ‌های این ناحیه و نحوه تاثیر بر رفتار رودخانه‌های زیر یخ این قاره را برملا کند.
اما دانشمندان هنوز در تلاشند تا وجود این سنگ‌ها را اثبات کنند. آنها باید مشاهدات و بررسی‌های بیشتری را انجام دهند.
حتی اگر چنین چیزی وجود داشته باشد، دهها میلیون سال است که وجود دارد و تعجبی در کار نیست.
این تحقیق به خودی خود ارزشمند بود، اما مطمئنا یک کشف بزرگ نبود.
“اریک ایونس”، پژوهشگر ارشد ناسا در واکنش به این خبر گفت: کمی عقل هم بد نیست.
سوشی مسموم می‌کند
هنگامی که یک فرد پس از خوردن غذای مورد علاقه اش بیمار می‌شود، می‌تواند ناراحت کننده باشد، اما نباید باعث شود دیگر آن غذا را نخورد. چنین موردی برای بسیاری از افراد پس از اعلام خبر مسمومیت یک فرد بر اثر خوردن سوشی پیش آمد.
قضیه به این صورت بود که مجله پزشکی بریتانیا گزارش مشمئز کننده‌ای منتشر کرد از یک مرد در پرتغال که از طریق خوردن سوشی به انگل “آنیساکیس”(Anisakis) آلوده شده بود.
این انگل موجب بیماری آنافیلاکسی می‌شود که یک واکنش آلرژیک جدی است و به طور ناگهانی آغاز می‌شود و می‌تواند منجر به مرگ گردد.
با این حال، این موضوع نباید تبدیل به یک انتقام‌گیری علیه سوشی شود. بسیاری از گزارش‌های شبه علمی هشدار می‌دهند که افزایش مصرف سوشی در غرب با ابتلا به این انگل همراه است، اما تاکنون هیچ گزارش علمی برای حمایت از این ادعا وجود ندارد.
جالب است بدانید تنها یک درصد از گزارش‌های مسمومیت غذایی شهر نیویورک حاصل از مصرف سوشی بوده است.
رسانه‌ها ادعا کردند جهان نباید وجود داشته باشد!
چیزی که در حال حاضر مسلم است این است که جهان باید وجود داشته باشد! اما اینکه چرا وجود دارد، هنوز نمی‌توان به طور کامل اثبات کرد.
در ماه اکتبر، شماری از مردم ادعا کردند که دانشمندان ادعا می‌کنند جهان نباید وجود داشته باشد.
یک هفته قبل از اینکه این خبر منتشر شود، دانشمندان یک اندازه‌گیری باور نکردنی و فوق العاده دقیق از ویژگی‌های آنتی‌پروتون (پادماده مخالف پروتون را با همان جرم، اما بار مخالف) انجام دادند.
اندازه‌گیری آنتی‌پروتون به حدی دقیق و مفید بود که حتی دقیق‌تر از اندازه‌گیری مشابه برای پروتون بود.
یک هفته بعد یک بیانیه مطبوعاتی با یک نقل قول منتشر شد که جهان در واقع نباید وجود داشته باشد! برخی از رسانه‌ها نیز این جمله را تیتر کردند و با تیترهایی نظیر “به ادعای فیزیکدانان CERN؛ جهان نباید وجود می‌داشت” به انتشار این خبر پرداختند.
سرن (CERN) یا سازمان اروپایی پژوهش‌های هسته‌ای، بزرگترین آزمایشگاه فیزیک ذره‌ای جهان است که در سال ۱۹۵۴ در بخش شمال‌شرقی شهر ژنو در کشور سوئیس در مجاورت مرز فرانسه ایجاد شد. در حال حاضر ۲۰ کشوراروپایی عضو این سازمان بوده و بیش از ۲۶۰۰ کارمند به طور تمام وقت و همچنین در حدود ۷۹۳۱ دانشمند و مهندس به نمایندگی از ۵۸۰ دانشگاه و موسسه تحقیقاتی از ۸۰ کشور جهان در آن مشغول به کار هستند.
فعالیت اصلی سرن ساخت افزارهای شتاب دهنده ذرات و دیگر زیربناها و ابزارهایی است که برای پژوهش‌های فیزیکی در انرژی‌های بالا استفاده می‌شوند. چهار آشکار ساز بزرگ سرن، حاصل همکاری‌های بین‌المللی می‌باشند.
مقر اصلی این سازمان واقع در “میرن”، یکی از شهرهای تابع ژنو، شامل یک مرکز رایانه‌ای است. این مرکز دارای امکانات پردازشی قدرتمندی می‌باشد و به گونه ویژه‌ای برای بررسی داده‌های حاصل از آزمایش‌ها ساخته شده است.
سرن به عنوان یک تاسیسات جهانی نه تحت حوزه قضایی و حکومتی دولت سوییس و نه تحت نظارت دولت فرانسه اداره می‌شود. کمک کشورهای عضو در سال ۲۰۰۸ روی هم رفته معادل ۶۶۴ میلیون یورو یا یک میلیارد دلار آمریکا بوده است.
درست است که محققان نمی‌دانند چرا ماده بسیار بیشتر از ماده ضد ماده وجود دارد. اما این خبر قدیمی است. همچنین مجله “Physics Today” یک مقاله نوشت که در آن گفت تقریبا همه از جمله پایگاه‌های خبری ایندیپندنت، کاسموس مگزین، ساینس آلرت داستان را اشتباه برداشت کرده‌اند.
پنیر خوب است، روغن نارگیل بد
استنتاج عینی مطالعات تغذیه بسیار دشوار است. در حال حاضر، مردم معمولا به مشکلات تغذیه برمی‌خورند، سپس دانشمندان به بررسی اینکه خوردن چه چیزی موجب بروز مشکل شده، می‌پردازند. اگر آنها هر گونه مسئله عجیب و غریبی ببینند که موجب مشکل شده، آن را گزارش می‌دهند.
این واقعا آسان است که این نتایج را به داستان‌های خبری تبدیل کنیم که برای مثال ادعا می‌کنند که پنیر برای شما مناسب است یا قهوه زندگی شما را نجات می‌دهد، نوتلا موجب سرطان می‌شود یا از این قبیل اخبار. اما حقیقت همیشه دقت بیشتری می‌طلبد.
اخیرا یک مطالعه در مورد پنیر منتشر شد که رسانه‌ها مشتاقانه گزارش دادند ادعا می‌کند که پنیر سبب حمله قلبی یا سکته مغزی نمی‌شود.
شاید این ادعا درست باشد، اما شاید هم نباشد. این مطالعه یک متا آنالیز(فراتحلیل) یا بررسی بسیاری از داده‌های مطالعات گذشته بود که با هم ترکیب شده بودند و معمولا راه خوبی برای جلوگیری از گمراه شدن با یک نتیجه نادرست است.
اما بسیاری از محققان از صنایع لبنی پول دریافت کردند، این واقعیتی است که خبرگزاری‌ها اغلب آن را در نظر نمی‌گیرند.
یک فراتحلیل جدیدتر شواهد کمی را نشان داده است که پنیر می‌تواند مزایای اندک قلبی و عروقی داشته باشد.
فراتحلیل دستیابی به حقیقت مشترک در پشت همه مطالعات علمی مفهومی و فردی برای بهتر کردن زندگی است.
سپس روغن نارگیل مطرح شد. فراتحلیل نشان داد که می‌تواند برای جایگزینی چربی‌های اشباع شده با چربی‌های غیر اشباع و کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی مفید باشد.
این نتیجه فقط شامل مطالعات کمی درباره روغن نارگیل بود. با این حال، روغن نارگیل یک چربی اشباع است. آنها روغن نارگیل را به مواردی از بیماری‌های قلبی مرتبط نکردند.
بعضی از خبرنگاران جوگیر شدند و با هیجان زدگی ادعا کردند که روغن نارگیل به اندازه چربی گوشت گاو یا کره مضر است.
تغییر اقلیم
تغییرات اقلیمی واقعی است. اقدامات انسانی بخش بزرگی از آن است. بسیاری از مردم در مورد آن می‌نویسند، بسیاری از مردم از آن عصبانی هستند. گروهی هم که احتمالا رئیس جمهور ایالات متحده را شامل می‌شود، آن را باور ندارند. اما از جهات بسیاری این اتفاق در حال وقوع و غیرقابل انکار است.
یک مطالعه در ماه مه نشان داد که ارتباطی میان تغییرات آب و هوایی و سه شبانه‌روز بی‌خوابی در ۱۰۰ نفر در هر ماه نشان داد و ادعا کرد تعداد زیادی از مردم با آن مواجه هستند. اما این مطالعه بر اساس یک مدل از همبستگی داده‌ها از دو مجموعه بود.
شما باید بدانید که مدل‌ها هرگز ۱۰۰ درصد درست نیستند. شما همچنین باید بدانید که همبستگی به این معنا نیست که یک چیز بلافاصله منجر به دیگری شود. اما مشکل واقعی این است که این نوع اخبار متضاد می‌تواند مردم را از اثرات جدی و واضح‌تری از تغییرات آب و هوایی منحرف سازد.
اما پس از آن مقاله دیگری که مجددا بر اساس یک مدل بود در ماه سپتامبر منتشر شد که نشان داد تغییرات اقلیم ممکن است خیلی غم انگیز نباشد. ما می‌توانیم کربن بیشتری تولید کنیم تا درجه حرارت سیاره را تا ۱٫۵ درجه سانتیگراد افزایش دهیم!
رسانه‌هایی مانند “Breitbart” و “Daily Mail” بلافاصله ادعا کردند که دانشمندان علوم آب و هوایی می‌گویند دلیلی برای ترس از گرمایش جهانی وجود ندارد. این خبر درست نبود. یک مدل جدید بیرون آمد.
در این مورد برخی از دانشمندان با آن مخالف بودند. دانشمندان در پی تحقیق خود گزارشات رسانه‌ای را بی‌اعتبار اعلام و بیانیه‌ای را منتشر کردند که مجددا تایید کنند که باید میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای را کاهش داد.
یک دانشمند عمل پیوند سر را روی یک جسد انجام داد
احتمالا تا به حال نام “سرجیو کاناورو”، پزشک جراحی که در پی تحقق پیوند سر در انسان است را شنیده‌اید. اگر به خبرگزاری تلگراف رجوع کنید تصور می‌کنید این کار محقق شده است! اما حقیقت آن است که این عمل بر روی یک جسد انجام شده است.
بسیاری از افراد در حال رصد دقیق فعالیت‌های کاناورو هستند. وی ادعا می‌کند عمل پیوند سر را با موفقیت روی میمون و موش انجام داده است.
در مورد موش‌ها وی اشاره نکرد که نخاع به درستی کار می‌کرد یا خیر. تاکنون شواهد قانع کننده‌ای در انجام عمل پیوند سر از وی دیده نشده است و بایستی قبل از هیجان زده شدن راجع به این اخبار، منتظر ماند تا مراحل پیشرفت این کار اثبات شود.
یک زوج از سال ۲۰۰۸ بدون خوردن غذا زنده مانده‌اند!
و اما چند ماه قبل، یک خبر عجیب در برخی رسانه‌ها منتشر شد که حکایت از “بی‌خوراکی”(Breatharian) بودن یک زوج داشت که ادعا می‌کردند از سال ۲۰۰۸ تا کنون هیچ غذا و آبی نخورده‌اند و تنها با هوا زنده هستند.
“بی‌خوراکی” ادعای برخی افراد مبنی بر توانایی زندگی بدون خوردن غذا است که توسط مجامع علمی رد شده است.
افراد معتقد به بی‌خوراکی، غذا و در برخی موارد آب را برای انسان غیر ضروری می‌دانند و معتقدند که فقط بوسیله پرانا(نیروی حیات‌بخش در هندوئیسم) می‌توان به زندگی ادامه داد. برخی از آنها مدعی هستند که با دریافت انرژی از نور خورشید نیاز خود را بر طرف می‌کنند.
این خبر به حدی غیر علمی و مضحک بود که نویسنده این مطلب دلیلی برای توضیح آن ارائه نمی‌دهد. هر کس که چنین اخبار زردی را مخابره می‌کند، به دنبال یک تعبیر هجوآمیز است و سعی در گنجاندن اخبار غیر علمی و شبه علم در اخبار علمی دارد.
