چهارشنبه, ۱۶ مهر ۱۴۰۴ / ۱۳:۰۱:۵۲
عربستان سعودی در چارچوب سند چشم‌انداز ۲۰۳۰ خود، مرجعی به نام «اداره عمومی تفریحات» ایجاد کرده تا بر فعالیت‌های مربوط به بخش‌های سرگرمیو تفریحات نظارت کند، ولی همان گونه که انتظار می‌رفت فعالیت‌های این نهاد تازه تأسیس جنجالی شده است.
به گزارش آذر صبح به نقل از تابناک، خانم مضاوی الرشید، تحلیلگر سرشناس عربستان و استاد مهمان مرکز خاورمیانه در مدرسه اقتصاد لندن، در مطلبی در این خصوص در میدل ایست آی نوشته است، اتفاق مهمی که باید به آن توجه کرد، حمله تعدادی از مردان جوان به کنسرتی در شهر حائل در شمال عربستان است.
روزنامه‌های رسمی عربستان می‌گویند، این به هم زدن کنسرت‌ها بازتابی از مقاومتی است که در برابر مدرن شدن عربستان سعودی شکل گرفته است، ولی این اعتراضات می‌تواند نشان دهنده مقاومت در برابر تغییراتی باشد که از بالا به پایین به سعودی‌ها تحمیل می‌شود.
سعودی‌ها اکنون در برابر نمایش‌ها و اجراهای غیرمعمولی هستند که منع اختلاط زن و مرد در فضای عمومی را نقض می‌کند. به علاوه، رقصیدن در فضای باز و در مجاورت نامحرم، در زیر نور ستارگان صحرا و تا پاسی از شب، چیزی نبوده که در گذشته، به زنان سعودی برای حضور در آن خوشامد گفته شود.
چندین دهه است، کمیته‌ای به اسم امر به معروف و نهی از منکر، وظیفه این را داشته که رعایت اخلاقیات مورد نظر حاکمیت سعودی را نه تنها در فضای عمومی بلکه در زندگی خصوص افراد تحت کنترل داشته باشد؛ بنابراین، تغییر کامل رفتار حکومت سعودی در کنترل زندگی مردم مسأله مهمی است.
حکومت سعودی همواره شادی، تفریح و سرگرمی مردم این کشور را کنترل کرده و در گذشته اغلب چنین برنامه‌هایی را به هم می‌زده است، ولی اکنون کنترل دولت همچنان سر جای خود باقی است ولی جهت کنترل سرگرمی‌ها تغییر داده شده، با این هدف که اولا به اقتصاد کشور کمک شود و ثانیا خواست‌های قشر جوان به گونه‌ای هدایت شود که آنها از تمایلات سیاسی دور شوند.
محروم کردن مردم عربستان سعودی از سرگرمی چنان وسیع و جدی بوده که بسیاری از آنها از اولین فرصتی که به دست آمد، استفاده کردند اداره جدید تشکیل شده برای تفریحات و سرگرمی، استراتژی جدید دولت سعودی برای کنترل مردم است، ولی هر جایی که دولت تمایل به کنترل مردم داشته باشد، اراده‌ای هم برای مقاومت در برابر آن شکل می‌گیرد.
مقاومت در برابر تفریحات دولتی فقط به تندروهای مذهبی محدود نمی‌شود، بلکه در واقع نبردی بر سر فضای ذهنی مردم عربستان است.
ولیعهد جدید عربستان توانسته است مخالفت‌ها را سرکوب کند و از ماه سپتامبر تاکنون صدها سعودی بازداشت شده‌اند، ولی در مقابل برنامه‌های محمد بن سلمان برای تغییرات اجتماعی، مقاومت حساب شده‌ای شکل گرفته است که غلبه بر آن به آسانی سرکوب مخالفان سیاسی نیست.
مخالفت علنی با برنامه‌های سیاسی و یا اقتصادی ولیعهد می‌تواند به بازداشت در زندان بدنام الحائر منجر شود که در آن بدون محاکمه در بازداشت به سر می‌برند، ولی مخالفت با برنامه‌های اجتماعی خطر کمتری دارد، زیرا روشن نیست که مخالفان متعصبین مذهبی هستند یا کسانی که انگیزه‌های سیاسی دارند. به همین سبب است که جوانان زیادی بدون ترس از مأموران امنیتی تحت امر ولیعهد سعودی، به کنسرت برگزار شده در استان حائل حمله کردند.
نباید تصور کرد که جامعه عربستان جامعه‌ای است که از تفریحات بیزار است. موسیقی و رقص برای مردم این کشور موضوعی غریبه نیست. در واقع موسیقی محلی قابل توجهی همواره در عربستان وجود داشته و افرادی همچون طلال مداح و محمد عبده، عربستانی‌های شناخته شده حوزه موسیقی در کشورهای حاشیه خلیج فارس و جهان عرب بوده‌اند. در دهه هفتاد نیز خوانندگان زن بسیار مشهوری مانند زنی به نام عتاب که بعدا به مصر رفت، در این کشور به شهرت رسیدند. به طور کلی، سعودی‌ها از تفریح و سرگرمی دور نیستند. در کنار اشعار همیشگی در وصف زنان، شتر و اخیرا خودروهای سریع، ژانری از تفریحات مردانه قهرمانی نیز وجود دارد که رقص شمشیر نمود عینی آن است. هیچ یک از سفرهای مقامات ارشد خارجی به عربستان بدون برگزاری این مراسم کامل نمی‌شود.
البته مردان کمی خواهان این هستند که زنان آنان در مقابل مردان دیگر بالا و پایین بپرند و یا این که صدای آنان که در فقه وهابی عورت نامیده می‌شود و ممنوعیت دارد به آوازخوانی بلند شود.
به نظر می‌رسد، محمد بن سلمان قصد دارد این وضعیت را تغییر دهد، ولی قرار نیست سعودی‌ها بدون اعتراض و جار و جنجال این روند را بپذیرند. در دهه ۱۹۶۰، مخالفان حکومت سعودی را نوکر امپریالیسم معرفی می‌کردند، ولی در دهه ۱۹۷۰، اسلام‌گرایان مدعی شدند که حکومت آل سعود اخلاقیات و تقوای جامعه را نادیده می‌گیرد. به همین دلیل، وقتی جهیمان العتیبی در سال ۱۹۷۹ مسجدالحرام را اشغال کرد، بحث بر سر این بود که آل سعود جامعه را به فساد کشانده و زنان را از راه به در کرده است.
در آن زمان، دولت عربستان به دلیل ترسی که از این مخالفان مذهبی داشت، تلاش کرد دل آنها را به دست آورد تا شورش نکنند ولی اکنون که این دسته از مخالفان به شدت تضعیف شده‌اند، راهی که برای ابراز مخالفت با حکومت دارند، مخالفت با برنامه‌های اجتماعی محمد بن سلمان است.
در مقابل محمد بن سلمان سعی دارد، هر چه زودتر بر آنها غلبه کرده و آنها را به پذیرش کنسرت‌های به شکلی که در غرب رایج است، وادار کند.
ولی به نظر می‌رسد، بن سلمان مخالفان غیرمذهبی این روند را دست کم گرفته است. نبرد اصلی در عربستان امروز، بر سر کنسرت نیست، بلکه اعتراض مخالفان به پادشاهی مستبدی است که تلاش دارد شهروندان اهل سیاست را که به آینده خود فکر می‌کنند و نگران زندگی خود هستند، حذف کند.
تا زمانی که این مخالفان ساکت نگاه داشته شوند، محمد بن سلمان می‌تواند به برنامه‌های خود در صحنه اجتماعی که با هیچ آزادی سیاسی همراه نیست، ادامه دهد. او البته می‌تواند این واقعیت را نادیده بگیرد که در دل هر پروژه‌ای برای مدرن کردن یک کشور، مخالفت و مقاومت در برابر دولت نیز شکل خواهد گرفت.
بنابراین در ماجرای مخالفت با کنسرت، سعودی‌ها در حال یاد گرفتن اعتراض سازمان یافته به تصمیمات دولت و چشم‌انداز محمد بن سلمان برای آینده کشور هستند. محمد بن سلمان چندین تابو را شکسته است و این تابوشکنی تبعاتی جدی خواهد داشت.
