“تیزهوشان” کارخانه‌ی دانش آموزان عصبی و فاقد مهارت اجتماعی/ نخبگان هنری سرکوب می‌شوند

آذر صبح/ فاطمه مرتضوی: “دانش آموزان ابتدایی از بند رها شدند” این خبر چندی پیش درحالی مطرح شد که حاکی از تصمیم شورای عالی آموزش و پرورش مبنی بر حذف امتحان ورودی مدارس تیزهوشان از مقطع دبستان به راهنمایی بود.

مدارس استعداد های درخشان در دهه ۶۰ با ظاهری خیرخواه و یاور دانش آموزان قدم در دوران تحصیل آنان گذاشت اما رفته رفته آزمون دست یابی به آن تبدیل به یک غول شاخداری برای کودکان کم سن دبستانی شده است که از ترس از دست دادن جواز حضور دراین مدارس روزگار را برخود تیره می کنند.

بسیاری از افراد از گذشته های دور از امتحان ورودی به دانشگاه یا همان کنکور به عنوان غول دوران تحصیل یاد کرده اند اما در دهه های اخیر با اضافه شدن امتحان های ورودی مدارس سمپاد کودکان از همان سال های ابتدای حضورشان در محیط مدرسه به دلیل فشار والدین برای به دست آوردن رتبه قبولی دیگر رنگ و رویی از شادی ها و آرامش خیال دوران دبستان را بر خود نمی بینند.

خشت اول گر نهد معمار کج، تا ثریا می رود سمپاد کج

دکتر امین اسدالله پور، متخصص علوم اعصاب و روانشناس بالینی، معتقد است که اقدام برای تاسیس این نوع مدارس از همان ابتدا درست نبوده است. او به خبرنگار آذر صبح می گوید: سازمان ملی پرورش استعداد های درخشان با هدف پرورش استعدادهایی ارزشمند برای کشور تشکیل شد اما از همان ابتدا سنگ بنای این مدارس اشتباه گذاشته شد.

این روانشناس بالینی که خود ۷سال در مدارس تیزهوشان تحصیل کرده است در خصوص جو حاکم در این مدارس می گوید:این مدارس با القای فشار شدید و افزایش غیرمنطقی حجم دروس جو رقابتی موجود را تشدید می کنند و استعداد های دانش آموزان نیز تنها بخاطر نتایج کنکور قربانی می شود، در زمان تحصیل خود من نیز تعداد افرادی که در مسابقات شعر و تئاتر مقام کسب کرده بودند زیاد بود اما بعد ها با سرکوب شدن استعدادشان هدر شدند،چراکه فلسفه مدرسه این بود؛اگر استعداد نویسندگی داری،دکتر شو!

مهدی محسنی، نویسنده کتاب”همه دانش آموزان نابغه اند اگر…”به شیوه جالبی درخصوص عملکرد مدارس تیزهوشان انتقاداتی را ذکر کرده است او در این کتاب نوشته است:امروزه اکثر مردم می دانند که حداقل ۹نوع هوش و استعداد در افراد مختلف وجود دارد اعم از هوش زبانی، هوش موسیقایی، هوش جسمی حرکتی، هوش بصری مکانی، هوش درون فردی، هوش هستی گرا، هوش طبیعت گرا و هوش منطقی.

مدارس تیزهوشان تنها دو نوع از هوش را پرورش می دهند

این نویسنده معتقد است باوجود تنوع بسیار استعداد های افراد، مدارس تیزهوشان تنها دو نوع هوش زبانی و منطقی را هوش به حساب می آورند، او در تشریح عواقب این باور غلط مدارس می گوید:یکی از عواقب این عمل این است که دانش آموزان به دلیل رشد تنها دو نوع هوش دچار غرور تله هوش می شوند وتا آخر عمر در یک تفکر بسته و محدود باقی می مانند.

همچنین محسنی اعتقاد دارد سایر دانش آموزان که برچسب ضعیف بودن خورده اند درحالی که می توانند در انواع دیگر هوش نابغه باشند اعتماد به نفسشان بعد ازآزمون ورودی،مختل می شود و در نتیجه دانش آموزان به اصطلاح تیزهوش نیزکه در آینده به چاله مهندسی و پزشکی هل داده می شوند جامعه را از داشتن وکلا، هنرمندان، ورزشکاران و طراحان بزرگ محروم می کنند.

جدا از نحوه عملکرد مدارس تیزهوشان که چنین بنیان گذاشته شده اند این والدین هستند که با چشم پوشی از استعداد های فرزند خود و با تحت فشار قرار دادن آنها برای قبولی در آزمون های ورودی این مدارس به موج سرکوب شدن نابغه های هنری دامن می زنند.

سهیلا غفاری دبیر یکی از مدارس تیزهوشان تبریز نقش خودخواهی والدین را در شکوفا نشدن استعداد های فرزندان خود موثر دانسته و می گوید:برخی از والدین آرزو های خود را که نتوانسته اند به آنها دست یابند بر روی فرزندانشان پیاده می کنند، این افراد هیچ توجهی به شکاف نسل و تغییرات موجود نداشته و ترجیح می دهند به جای اینکه بافرزند خود روراست بوده و به استعداد های ویژه خود او توجه کنند سلایق و رویاهای خود را از طریق فرزندشان به حقیقت برسانند.

تحصیل در سمپاد موجب قربانی شدن علائق می شود؟

ساراجاویدان، دانش آموز سال آخر یکی از مدارس تیزهوشان درخصوص تاثیری که مدارس تیزهوشان در دست کشیدن دانش آموزان از علائق شان داشته است می گوید: بعضی از دانش آموزان شاید به دلیل فشار والدین وارد این مدارس شده اند اما بعضی ها هم باوجود استعداد وعلاقه بسیار خود به رشته هایی مانند هنر و موسیقی به دلیل غروری که حضور در مدارس تیزهوشان به آنان بخشیده است ترجیح داده اند به جای یک هنرمند با عنوان خانم دکتر درجامعه خطاب شوند.

این دانش آموز ادامه می دهد:من خود نیز به اجبار والدینم وارد این مدارس شدم اماعلاقه خود را به رشته هنر و بازیگری حفظ کرده ام و شاید اکنون، به دلیل اجبار دیگران وارد رشته مورد علاقه ام نشده باشم اماقصد دارم بعد از اتمام تحصیلم به دنبال علاقه خود بروم.

از بحث سد صعب العبور ورودی این مدارس که بگذریم به موضوع وضعیت درونی این مدارس می رسیم که شاید تعداد کمی از والدین یا دانش آموزان سایر مدارس از آن باخبرند که بااین وجود مدارس تیزهوشان را می توان به دهلی تشبیه کرد که صدای آن تنها از دور خوش است.

سمپاد، محل پرورش استعداد های درخشان یا بیماران عصبی؟

امین اسدالله پور، متخصص علوم اعصاب و روانشناس بالینی، در رابطه با وضعیت مدارس تیزهوشان به خبرنگارآذر صبح خاطرنشان می کند: این مدارس به عنوان فیلتری به وجود آمده بود که استعداد ها و ضرائب هوشی بالا را جدا کنند اما اکنون تنها استعداد هارا تبدیل به یک بیمار روانی می کند و تنها مزیتی که می توان برای آن در نظر گرفت غرور و پز والدین دانش آموزان است که به دلیل تحصیل فرزندشان در این مدارس برای خود به ارمغان می آورند اما این دلایل هرگز ارزش به خطر انداختن سلامت روانی فرزندان را ندارد.

سهیلاغفاری، دبیر مدرسه تیزهوشان ناحیه۴تبریز، رقابت شدید را عامل تفاوت میان مدارس عادی و تیزهوشان می داند که این مورد علاوه برفواید، مضراتی نیز برای دانش آموزان ایجاد می کند.او دراین راستابه خبرنگارآذر صبح می گوید:اینکه بگوییم همه دانش آموزان این مدارس تیزهوش اند صحیح نیست تنها درصد کمی ازآنها دارای ضریب هوشی بالا هستندولی نقطه مشترک بین آنان این است که همگی پرتلاش اند و احساس رقابت بینشان شدید است که همین باعث می شود تا دبیر نیز بتواند مطالب بیشتری را دراختیار آنان بگذارد.

حسادت عاملی برای گم شدن کتاب ها در شب امتحان

این دبیر که همزمان با تدریس در مدارس تیزهوشان در مدارس عادی نیز تدریس می کند،می گوید:البته این حس رقابت دربعضی موارد مشکل ساز می شود چراکه دانش آموزان از نظر روانی تحت فشار زیادی قرار می گیرند که این موجب می شود میزان افسردگی، حسادت، وسواس نیز میان این دانش آموزان زیاد باشد که نمونه ای از حسادت شدید در زمان امتحانات است که شاهد بوده ام چندین بارکتاب دانش آموزان برتر در زمان امتحان گم شده است.

وی ادامه می دهد: این فشار روانی در ابعاد کوچک باعث گرفتگی پاهای دانش آموزم زمانیکه فهمیده بود دوستش چند تست بیشتر از او زده است و در ابعاد بزرگتر موجب اقدام به خودکشی و افسردگی دانش آموزان شده است برای مثال تاکنون در این سال حدود۳مورد از دانش آموزان خود من دچار افسردگی شده و۲مورد از پسران این مدارس در سال جاری براثر سکته قلبی سرجلسه امتحان و خودکشی جان خود را ازدست داده اند.

سلما، یکی از دانش آموزان مدرسه تیزهوشان ناحیه۳تبریز با اشاره براینکه بعضی از هم کلاسی های او برخلاف میل باطنی خود و عدم وجود مدارس تیزهوشان برای رشته های هنری مجبور به تحصیل دراین مدرسه شده اند،می گوید:برخی از دانش آموزان هستند که قبولی درآزمون این مدارس را برای خود هدف گذاشته بودند و آنقدر برای رسیدن به آن تلاش کرده اند که اکنون دیگر برای هدف های بعدی مثل کنکور و دانشگاه انگیزه ای ندارند و از درس زده شده اند.

او می گوید: من زمانی که امتحان ورودی دادم برایم مهم نبود که نتیجه چه می شود و حتی اکنون نیز برایم تفاوت چندانی ندارد که در مدرسه دیگری درس بخوانم چراکه فکرمی کنم مدارس تیزهوشان امروزی چندان تفاوتی بامدارس نمونه دولتی یا سایر مدارس ندارند حتی معلمانشان هم یکسان است و وضعیت برخی از آنها هم بدتر از مدارس نمومه دولتی است ولی من در زمان ثبت نامم زمانیکه از تردیدم برای تحصیل دراین مدارس سخن می گفتم اطرافیانم به من می خندیدند.

رفتار برخی از همکلاسی هایم غیرعادی است

این دانش آموز به فشارهای روانی حاکم در مدرسه خود اشاره کرده وبه خبرنگار آذر صبح می گوید:بعضی از همکلاسی هایم آنقدر تحت تاثیر این جو قرار گرفته اند و سرشان در کتاب است که رفتارهایشان عجیب و غیر عادی شده است حتی یکی از دانش آموزان از شدت اضطراب مو های سر خود را می کند که پدرش برای جلوگیری از اینکار مجبور شد موهایش را از ته بتراشد.

تحصیل در مدارس تیزهوشان شاید بتواند مسیر رسیدن به دانشگاه را هموار تر کند اما قطعا موجب تضمین موفقیت نمی شود درست است که نتایج و درصد قبولی این مدارس در کنکور را نمی توان کتمان کرد اما آیا کنکور می تواند دلیل با ارزشی در برابر به خطر افتادن سلامت روانی و مهارت های پرورشی دانش آموزان که تنها مختص یک دوران نبوده و تا باقی عمر همراهشان خواهد بود، باشد؟

 دکتر امین اسدالله پور، متخصص علوم اعصاب و روانشناس بالینی، با یک نگاه کلی درخصوص موثر بودن این مدارس در رسیدن به هدف می گوید:اگرهدف رتبه خوب در کنکور باشد این مدارس می تواند باوجود معایبش فرد را در رسیدن به آن یاری کند اما اگر تعریف از موفقیت داشتن زندگی شاد و لذت بردن از زندگی عاطفی و شغل خود باشد می توانم بگویم این مدارس دراین خصوص موفق عمل نمی کنند.

فقدان مهارت های اجتماعی در مدارس سمپاد

این روانشناس بالینی، ابراز می کند:دانش آموزان این مدارس به دلیل همراه بودن با افرادی که دقیقا مشابه خود هستند و همچنین تمرکزی که تنها مختص درس بوده است از لحاظ مهارت های زندگی بسیار ضعیف بار می آیند به طوری که درآینده زمانیکه وارد اجتماع می شوند زبان دیگران را نمی فهمند و این برای آینده آنها مشکلات فروانی پدید می آورد.

غفاری، دبیر مدرسه تیزهوشان،معتقد است بعضی از ورودی های این مدارس که تزریقی هستند بیشترین صدمات را تحت تاثیر فشار های مدرسه دریافت می کنند همچنین او درخصوص مهارت های زندگی دانش آموزان این مدارس اشاره می کند:بعضی از آنها مانند دانش آموزان خود من به دلیل اینکه فکرشان تنها برروی درس است از فراگیری مهارت های زندگی غافل می شوند و درآینده علاوه بر مشکلات در این زمینه، تمایلی برای ازدواج و تشکیل خانواده نیز نشان نمی دهند.

امروزه دیگر در بسیاری از کشورهای پیشرفته رویکرد جداکردن استعداد های درخشان از سایر دانش آموزان مدت ها است که کنار گذاشته شده است و این کار به دلیل اینکه موجب می شود دانش آموز احساس کند دارای به اصطلاح ژن برتر است و عواقب ثابت شده ای که به دنبال دارد دیگر مورد استفاده نیست.

نخبگان اقامت می گیرند، بازماندگان وقت مشاوره!

در کشور ما نیز کارشناسان به این باور رسیده اند که این مدارس برخلاف اسم خود نه تنهاباعث پرورش استعداد نمی شود بلکه تعدادی از افراددچار به بیماری ها و مشکلات عصبی تحویل جامعه می دهد و اگرهم نخبه و فردسالم پرورش داده باشد آنها نیز به دلیل برخی از شرایط درآینده مهاجرت را ترجیح می دهند و درنتیجه سود و کارکردی برای کشور خود به وجود نمی آورند.

حال که بعداز سالیان، چند روزی است تصمیم شورای عالی آموزش و پرورش مبنی برحذف آزمون ورودی مدارس تیزهوشان در مقطع ابتدایی به دوره اول دبیرستان اعلام شده است تمام حواس ها براین متمرکز است که جایگزین سنجش استعداد های درخشان چه خواهد بود و با عملی شدن این تغییر چه سرنوشتی درانتظار نخبگان ملی آینده قرار دارد.